سازمان پژوهش به‌عنوان نهاد ‌تنظیم‌گر‌ و ناظر در محتوای آزمون سراسری تعیین شود

بنا به اعلام روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی؛ در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در چند بخش، به قوانین و مصوبات مرتبط با پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی؛ برخی شواهد در خصوص انحرافات سؤال‌های کنکور و نقش سازمان پژوهش در منابع آزمون سراسری و نظارت بر محتوای سؤالات، اهمیت طراحی سؤال‌های آزمون سراسری از محتوای کتب درسی مصوب آموزش و پرورش، لزوم تعیین یک نهاد متخصص در زمینه کتاب‌های درسی برای نظارت بر طراحی سؤال‌های آزمون سراسری و حفظ کیفیت و رسالت آموزش عمومی طبق قانون اشاره شده است.

در بخش مقدمه این گزارش به برگزاری سالانه آزمون‌های سراسری ورود به دانشگاه‌ها و سایر مؤسسه‌های آموزشی و پژوهشی و شبهه طراحی سؤال‌های خارج از محتوای کتب درسی، نارضایتی و دل نگرانی داوطلبان و خانواده‌های آن‌ها و تأکید سازمان سنجش آموزش کشور بر طراحی سؤال‌ها از محتوای کتب درسی آموزش و پرورش پرداخته شده است؛ البته در همین بخش آمده که وزارت آموزش و پرورش ادعای داوطلبان مبنی بر اینکه برخی از سوال‌ها خارج از محتوای کتب درسی طراحی شده اند را تایید می‌کند.

بر اساس این گزارش، در حالی که بین سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به عنوان متولی کتاب‌های درسی رسمی و سازمان سنجش آموزش کشور مذاکرات و توافقاتی درخصوص تعیین و معرفی منابع آزمون صورت گرفته است، اما عملاً سازمان پژوهش صرفاً به اعلام و تأیید منابع کتاب درسی و حذفیات به سازمان سنجش نقش دارد و در طراحی سؤالات کنکور نقشی ندارد. نظرات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در کمیته تخصصی طراحان سؤال بررسی شده و پاسخ‌ها ارسال می‌شود اما این نظرات و پیشنهادها ضمانت اجرایی لازم را ندارد و سازمان پژوهش اذعان می‌کند به درخواست‌ها و توصیه‌های این سازمان در طراحی سؤال‌ها عمل نشده است.

مطابق سند تحول بنیادین و برنامه درسی ملی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی متولی برنامه درسی و محتوای درسی است. قانون تشکیل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نیز نقش نظارت و تنظیم‌گری بر محتوای درسی را برعهده این سازمان گذاشته است. بنابراین نظر به ضرورت انسجام و وحدت رویه در فرایند یاددهی- یادگیری و ارزشیابی و با توجه به نقش تخصصی که «سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی» در تولید محتوای کتب درسی دارد و با توجه به اینکه آزمون سراسری به دلیل نوع گزینش محتوای درسی، پیامدهایی بر نظام تعلیم و تربیت می‌گذارد، ضروری است که «سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی» به‌عنوان نهاد تنظیم‌گر و ناظر در محتوای آزمون سراسری تعیین شود.

در پایان این گزارش، پیشنهاد شده است که طرحی با عنوان «الحاق یک تبصره به ماده (5) «قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور مصوب 1392» به مجلس ارائه شده و در آن، سازمان سنجش مکلف شود در طراحی سؤالات، نظرات و پیشنهادات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی را اعمال کرده و پس از برگزاری آزمون نیز نسبت به حذف سؤالات دارای اشکال به تشخیص سازمان پژوهش و اعمال تأثیر مثبت آنها اقدام کند.