سیر صعودی ابتلا به هاری و گزش در خراسان جنوبی

معاون عمرانی استانداری خراسان جنوبی هفته گذشته در جمع دهیاران شهرستان بیرجند از آنها خواست در یک طرح ضربتی یک ماهه نسبت به مدیریت سگ های ولگرد اقدام کنند چرا که حیوان گزیدگی در مرکز استان به هشدار رسیده و زنگ خطر آن به صدا درآمده است.
عباس زاده با بیان اینکه در طول 10 سال گذشته فقط یک مورد مثبت ابتلا به هاری داشته ایم ولی در سال جاری این آمار چندین برابر شده، گفت: کارگروه استانی و شهرستانی در این رابطه برگزار و مصوبات آن شفاف است ولی دهیاران نمی توانند روستای خود و اطراف آن را از وجود سگ های ولگرد محافظت کنند. وی از دهیاران خواست در برخورد با سگ های ولگرد این دست و آن دست نکنند و تمهیدی بیندیشند و هر کاری بلد هستند برای برخورد با سگ های ولگرد انجام دهند و تأکید کرد: مردم نگرانی جدی بابت سگ های ولگرد دارند و باید با قید فوریت این مشکل را حل کنیم.

رها سازی سگ های زنده گیری شده توسط دهیاری ها

در این جلسه تعدادی از دهیاران و هم چنین فرماندار بیرجند هم از رهاسازی سگ هایی که توسط دهیاری ها زنده گیری می شوند، انتقاد کردند. فاضلی فرد به چرخه معیوب زنده گیری سگ ها اشاره و از پیگیری این موضوع خبر داد.

12 مورد مثبت هاری در سال جاری

مدیرکل دامپزشکی خراسان جنوبی هم با بیان اینکه از ابتدای امسال از 16 تست مشکوک به هاری در سگ 12 مورد مثبت، 3 مورد منفی و یک مورد هنوز اعلام نشده، گفت: میزان واکسیناسیون هاری از اول سال تاکنون ۵۵۴۹قلاده بوده که از این تعداد ۱۶۶ رأس الاغ در معرض خطر گزش و حساس نیز واکسینه شدند و پیش بینی می شود تا آخر سال این آمار به ده هزار قلاده نیز برسد.
بخشی در مورد رهاسازی سگ ها بعد زنده گیری در مناطق روستایی و انتقادی که وارد شده هم عنوان کرد: راجع به این ادعا باید مستندات لازم ارائه شود و به صرف ادعا نمی توان آن را ثابت کرد.
وی افزود: طی برنامه ریزی مشخص شده واکسیناسیون در پناهگاه هم به صورت کاملا رایگان در دستور کار دامپزشکی قرار دارد.
با توجه به افزایش ابتلا به هاری در استان نادیده گرفتن روشهای کارشناسی و اثبات شده و تمرکز بر حذف فیزیکی سگ ها و یا زندهگیری و تحویل آنها به پناهگاه طی سال های اخیر افزایش جمعیت سگ های پرسه زن را در پی داشته و گویا مسئولان باید چاره ای دیگر بیندیشند و برخی مدیران شهری به هیچوجه به منشأ حضور سگها توجه نکرده و فقط برای حذف فیزیکی سگها دستورالعمل صادر کردهاند. در حالی که افزایش جمعیت سگهای بدون صاحب یک معضل فراگیر و در ابعاد جهانی بوده و هست و باید از تجربیات جهانی هم در صورت امکان بهره گرفت.

طرح مدیریت و کنترل جمعیت سگ ها یا DpM طر ح موفق جهانی کنترل جمعیت سگ ها

علی غنی مدیر اجرایی شرکت حمایت از حیوانات و محیط زیست یاران خراسان جنوبی که حدود 4 سال در مورد رفتار شناسی سگ ها تحقیق و تفحص کرده و از آخرین تحقیقات روز دنیا در زمینه مقابله با آنها مطلع است و می خواهد برای رفع این مشکل و دغدغه در استان قدمی بردارد، در گفت و گو با امروز خراسان جنوبی به تشریح طرح مدیریت و کنترل جمعیت سگ ها یا DpM پرداخت طرح جهانی که در بسیاری از کشورها اجرایی شده و نتیجه داده است.

او می گوید: من حرفی از خودم نمی زنم و تجربیات موفق کشورهای جهان را در کنترل جمعیت سگ ها منتقل می کنم چرا که ایمان دارم روش های فعلی مثل زنده گیری، نگهداری در پناهگاه و کشتن سگها نه تنها مشکلی را حل نخواهد کرد بلکه در دراز مدت عواقب خطرناکی هم خواهد داشت.

او تمام اطلاعات، تجربیات و دغدغه هایش را در مورد کنترل جمعیت سگ ها به مجموعه هایی مثل دامپزشکی، فرمانداری، استانداری، محیط زیست و..... منتقل کرده و می گوید: حاضر است برای اثبات تمام این مطالب با هر مجموعه ای مذاکره و تبادل اطلاعات داشته باشد.

نمونه های مشکوک به هاری در انستیتو پاستور بررسی شوند
غنی در ابتدا با انتقاد از نحوه تست گیری نمونه های هاری از حیوانات در استان گفت: اکثر کیس های مشکوک به هاری در حیوانات به تبریز ارسال می شود و در آنجا همه نمونه ها مثبت اعلام می شود و من پیشنهاد داده ام که یک نمونه را به انستیتو پاستور که مرجع هاری در کشور است ارسال کنند ولی به دلیل هزینه بر بودن این کار انجام نمی شود.

دستور العملی که فصل الخطاب همه مسئولان شده است

وی به دستورالعمل ابلاغی سازمان همیاری شهرداری های کشور تحت عنوان مدیریت کنترل جمعیت سگ های بلاصاحب که فصلالخطاب همه مسئولان شده و خارج از آن حاضر نیستند هیچ کار علمی را در کنترل جمعیت سگ ها بپذیرند، اشاره و اذعان داشت: کارهای اشتباهی که در حال حاضر در دستور کار مسئولان قرار گرفته قطعا نتیجه نخواهد داد و از طرف دیگر بد عمل کردن حامیان حیوانات هم که معمولا راه پرخاشگری را در پیش می گیرند جواب نمی دهد چرا که دائم عنوان میکنند ، نکشید، نگیرید و هیچ گاه بصورت علمی برای کنترل جمعیت سگ ها ورود پیدا نکرده اند.

سگ را نمی توان از زندگی انسان ها حذف کرد

غنی با بیان اینکه در طول تاریخ سگ ها همیشه همراه انسان بوده و خواهند بود و کسی نمی تواند این حیوان را از زندگی افراد حذف کند، افزود: مخاطراتی که از سوی سگ برای انسان ها بوجود آمده بخاطر خودخواهی ماست چرا که ما وارد حیطه و قلمرو زندگی آنها شده ایم و این هم زیستی تداخل پیدا کرده که باید این شرایط را مدیریت کنیم تا نفع آن به انسان ها بر گردد.

هاری 100 درصد قابل پیشگیری است

وی هدف مدیریت جمعیت سگ ها را رفاه زندگی انسان ها اعلام کرد و ادامه داد: دو خطر عمده سگ به انسان یکی گزش و بعد از آن خطر هاری است که بیماری خطرناکی است و 99/9 درصد کشندگی دارد و در هر 9 دقیقه یک نفر و در طول یکسال 59هزار نفر را بر اثر هاری فدا می کنند ولی با این وجود 100 درصد هم قابل پیشگیری است.

80 درصد گزش سگ ها درخارج شهرها اتفاق می افتد

وی با اشاره به آمار جهانی که 80 درصد گزش سگ ها در خارج شهرها و مناطق روستایی اتفاق می افتد و از هر 10 گزش 4 تا مربوط به بچه هاست،گفت: بچه ها به علت عدم آگاهی با سگ گلاویز می شوند و بازی می کنند و در اکثر موارد بخاطر ترس از والدین گزش را اطلاع نمی دهند که آن زمان طلایی درمان از دست می رود و بچه فوت می کند.
کشتار سگ ها روش منسوخ شده مبارزه با هاری
غنی به سه راه مبارزه با هاری در طول تاریخ شامل: حذف و کشتار، واکسیناسیون انسان ها و درمان ریشه ای و واکسیناسیون سگ اشاره و افزود: در مرحله اول جوامع به کشتن سگ ها روی آورده اند، روش منسوخ شده و غلطی که ما در حال حاضر آن را تجویز می کنیم و اکثر کشورهایی که بهسراغ این مرحله رفته اند، محکوم به شکست شده اند.

2300 گزش در طول دو سال 12 میلیارد تومان هزینه روی دست استان گذاشته است

وی در مورد روش دوم یعنی واکسیناسیون انسان ها هم اینگونه توضیح داد که: اگر کسی به مراکز درمانی بعد گزش مراجعه نکرد یا اینکه واکسن موجود نبود یا هزینه زیادی در برداشت و یا به هر دلیلی مانع از مراجعه برای درمان میشد، فوت طرف قطعی بود.
وی با اشاره به قیمت واکسن هاری که حدود 108 دلار (6 الی 7میلیون تومان) است، افزود: از سال 1400 تاکنون 2300گزش در خراسانجنوبی داشته ایم که با در نظر گرفتن تزریق 3 دز واکسن برای هر نفر حدود 12 میلیارد تومان صرف هزینه واکسن هاری کرده ایم.
وی عنوان کرد: در حال حاضر چون واکسن رایگان تزریق می شود اکثرا به این سمت و سو رفته اند ولی فاجعه زمانی است که این واکسن رایگان در اختیار مردم قرار نگیرد و مردم هم به مراکز درمانی مراجعه نکنند و می گویند ان شاءا... که هاری نیست.

واکسیناسیون 70 درصدی سگ های هر منطقه راه حل اصلی حذف چرخه ویروس هاری

وی به تشریح روش سوم پرداخت و با بیان اینکه اگر همین واکسن به سگ تزریق شود 4 دلار هزینه خواهد داشت، افزود: قیمت این واکسن یک 25 ام واکسن انسانی است و اگر در یک منطقه 70 درصد سگ ها را واکسینه کنیم می توانیم چرخه ویروس را حذف و دیگر نگران نیستیم اگر انسان یا حیوانی توسط سگ گزیده شود، هاری خواهد گرفت.
وی با تأکید بر اینکه در این مرحله واکسیناسیون انسان ها هم در صورت گزش توصیه شده، گفت: با این روش تعداد گزش ها و ابتلا به هاری کم می شود، برخلاف دستورالعمل ساماندهی سگ های بلاصاحب که در واقع حذف معضل و صورت مسأله است.
وی با تأکید بر اینکه در طرح مدیریت و کنترل جمعیت سگ های بلاصاحب تعارضات زندگی انسان و سگ را به حداقل می رسانیم، افزود: در این طرح رفاه حداقلی برای زندگی سگ ها فراهم می کنیم یعنی حداقل آب و غذایی وجود داشته باشد و مهم تر از آن محیط بدون سر و صدا، استرس و فشار روحی و امنی برایشان ایجاد می کنیم.

همکاری چند بخشی برای اجرای طرح DPM

غنی با بیان اینکه برای اجرای این طرح به همکاری چند بخشی از استانداری گرفته تا شهرداری، دهیاری، بهداشت، دادگستری، NGOها و... نیاز است، عنوان کرد: با کشتار نمی توان سگ را از زندگی دور و هاری را ریشه کن کرد بلکه باید کاهش ترنول جمعیتی اتفاق بیفتد.

در خلقت خدا نمی توانیم دخل و تصرفی داشته باشیم

وی با اشاره به اینکه ظرفیت حمل سگ بنا به هر منطقه ای متفاوت است که اگر این جمعیت با کشتن و حذف کاهش یابد دوباره این جمعیت جایگزین می شود، اذعان داشت: به طور مثال ظرفیت حمل سگ در یک روستا 50 سگ است که اگر 20 تا را جمعآوری یا بکشیم، بالانس جمعیتی سگ ها را در آنجا بهم زده اید و بلافاصله 20 سگ دیگر از بقیه مناطق جایگزین می شوند و یا اینکه بطور طبیعی اگر در یک زایمان سگ ماده از 8 توله فقط 3تا زنده میمانده الان برای حفظ این بالانس هر 8 توله یا 7 توله زنده میماند و این امری طبیعی است و یک نوع زندگی است که خداوند خلق کرده و ما نمی توانیم دخل و تصرف کنیم.

عقیم سازی اصولی و واکسیناسیون سگ های هر منطقه راه کنترل جمعیت سگ ها

وی عنوان کرد: اگر عقیم سازی اصولی و واکسیناسیون 70 درصدی جمعیت سگ های هر منطقه انجام شود، اولا جمعیت سگ ها را کنترل کرده ایم که زاد و ولدی انجام نمی شود و دوما ترنول و رشد جمعیتی را کنترل کرده ایم که در این صورت سگ های هر منطقه خودشان بطور طبیعی اجازه ورود بقیه سگ ها را به آن محدوده نمیدهند و اگر سگی هم مورد گزش سگ خارج آن منطقه قرار گرفت چون واکسن خورده مشکلی ایجاد نخواهد شد.
وی ادامه داد: برای اجرای این طرح دهیاری ها باید آمار سگ های هر روستا را در آورند و با آرامش و روش اصولی سگ های نر را واکسینه کرد و 50 تا 70 درصد سگ های ماده را هم عقیم کرد و بعد از گذشت 3تا 5 روز بعد عقیم سازی آن سگ را به قلمرو خودش برگرداند.
وی به دلیل زیاد شدن سگ ها در مناطق شهری و روستایی علیرغم کارهایی که طی چند سال اخیر انجام گرفته، اشاره و افزود: وقتی با کشتن یا زنده گیری قلمرو سگ ها را خالی می کنیم، سگ های قدیم با جدید برای حفظ قلمرو درگیر می شوند و در این گزش ها هاری به تعداد بیشتری منتقل می شود و ممکن است بقیه حیوانات مثل گربه، الاغ و گوسفند را هم درگیر کنند.

کشتار سگ ها در کشورهایی که با شکست مواجه شد

وی به نمونه های علمی مقابله با جمعیت سگ که در جهان اتفاق افتاده از جمله بالی اندونزی اشاره و گفت: درطول 3 سال کشتار 108 هزار قلاده سگ از سال 2008 تا 2011 را در دستور کار قرار دادند و بعد تصمیم گرفتند 70درصد جمعیت باقیمانده را واکسینه کنند طرحی که با شکست مواجه شد و سگ های جدیدی بجای کشته شدهها از نقاط مختلف جایگزین شدند و یا در پاکستان کشتار عظیمی اتفاق افتاد که هیچ نتیجه ای نداشت و یا در رومانی در سال 2013 کشتار وسیع سگ اتفاق افتاد که هم تبعات اجتماعی داشت هم شکست خورد و هاری افزایش یافت، در سال 2006 در چین 50 هزار سگ را کشتند و یا در هندوستان در سال 2000 کشتار بزرگی انجام دادند که بعد مدتی متوجه شدند راه حل این نیست و باید بسراغ طرح مدیریت جمعیت سگ ها بروند.

تا سال 2030 مرگ ناشی از هاری به صفر برسد

غنی با اشاره به طرح پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی با همکاری فائو و سازمان بهداشت دام که تا سال 2030مرگ ناشی از هاری را به صفر برسانند، گفت: در برابر مرگ هر انسان مبتلا به هاری در دنیا 170 قلاده سگ بیگناه از بین رفته اند.
وی با اشاره به اینکه کنترل هاری در سگ مرگ و میر انسان ها را کاهش می دهد، افزود: عده ای از مسئولان ضمانت اجرایی طرح را می خواهند در حالی که این روش کاملا علمی و مورد تائید سازمان های جهانی است و قدرت ما به عنوان مجموعه حمایتی از حیوانات محدود است بنابراین باید رسانه ها، مسئولان و مردم همه ورود پیدا کنند تا بتوانیم این طرح را عملیاتی کنیم.
وی روش های فعلی کنترل جمعیت سگ ها را غلط دانست و گفت: مسئولان حاضر نیستند روش علمی کنترل جمعیت سگ ها را بررسی کنند و تنها به دستور العمل های ابلاغی اکتفا کرده و میگویند وظیفه ما همین است.
وی هزینه واکسیناسیون جمعیت 70 درصدی سگ های هر منطقه را به لحاظ صرفه اقتصادی هم از زنده گیری و نگهداری در پناهگاه ها و سایر هزینه های مرتبط بر آنها به صرفه تر دانست.

رها سازی سگ ها از پناهگاه شهرداری صحت ندارد

رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری بیرجند هم در مورد ادعای رهاسازی سگ های تحویلی به پناهگاه شهرداری در این گزارش با رد این ادعا به خبرنگار ما گفت: آمار ورودی و خروجی پناهگاه سگهای بلاصاحب شهرداری شفاف و به همه مجموعه ها از جمله فرمانداری ارسال شده است.
ظهوری آمار ورودی به پناهگاه را در فروردین ماه امسال 65، اردیبهشت 34 و خرداد ماه 15 قلاده اعلام کرد و افزود: این آمار در اسفند سال گذشته 25، بهمن 72، دی 57 و آذر ماه 99 قلاده بوده و اسامی دهیاریهایی که سگ تحویل داده اند هم مشخص است. وی با بیان اینکه افراد ناشناسی اقدام به رها سازی سگ های ولگرد در اطراف پناهگاه کرده اند، اذعان داشت: پناهگاه های غیر مجازی هم در شهرستان بیرجند فعالیت دارند که باید به آنها رسیدگی کرد.
وی با بیان اینکه از محل اعتبارات داخلی شهرداری هر 3 هفته 30میلیون تومان برای تأمین غذا در پناهگاه هزینه می شود و علاوه بر این بابت محوطه و خاکبرداری کف هم هزینه هایی بر شهرداری مترتب است، افزود: تاکنون هیچ حمایت مالی نشده ایم.
وی با بیان اینکه قلاده گذاری سگ های پناهگاه هم به تازگی شروع شده، گفت: واکسیناسیون سگ ها هم بطور مرتب توسط دامپزشکی انجام می شود و عقیم سازی هم در دستور کار است.
وی از فعالیت 3 شیفته کارکنان شهرداری برای گشت در سطح شهر و شناسایی سگ های ولگرد خبر داد.