ارائه طرح غنی‌سازی مدارس فنی و حرفه‌ای و کاردانش با تاکید بر برنامه ویژه «بوم»
تهران (پانا) - نشست برنامه ویژه مدرسه «بوم» با حضور معاون برنامه‌ریزی درسی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، در ابتدای جلسه علی محبی، معاون سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، درباره طرح «بوم» توضیح داد، و گفت: طرح بوم به عنوان یکی از طرح های عملیاتی کردن راهکار پنج- پنج سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. این طرح در راستای رفع یکی از اشکالات اساسی در نحوه برنامه ریزی درسی، و تعلیم و تربیت عمومی مورد توجه قرار گرفت زیرا بحث تمرکز برنامه درسی، بارها توسط صاحب نظران عرصه برنامه ریزی درسی، مورد نقد قرار گرفته است لذا لازم است که برای محتوا و شکل اجرای برنامه‌های درسی، درون این طرح برنامه ریزی کنیم.
معاون برنامه‌ریزی درسی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: بنا بر صحبت‌های جلسه قبل، مصوب شد که با تمرکز بر راهکار پنج- پنج یک الگوی عملیاتی طراحی کنیم، تا به مرحله اجرایی برسیم لذا برای دستیابی به الگوی مورد نظر، لازم است که ابتدا خود راهکار فهم و تبیین شود، تا در ادامه بتوانیم درباره چالش‌های اجرایی شدن طرح به بحث و بررسی بپردازیم و متناسب با آن راهکارهای لازم را تدوین کنیم.
تمرکز بر نحوه اجرای طرح «بوم» ضروری است
محبی بر لزوم تمرکز بر برنامه کوتاه مدت و بلند مدت تاکید کرد و گفت: ضروری است که ما برای سال جاری و کاری که در دست انجام است، در کنار برنامه‌های بلند مدت و میان مدت، برنامه ریزی کنیم. با توجه به اینکه امروز راهنماهای برنامه‌های درسی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری در دست انجام است و در این راهنماها زمان اختصاصی به حوزه‌ها و دروس مشخص می‌شود، لازم است که در این بخش، عمیق‌تر به این مسئله بپردازیم و سهم اختصاصی برای راهکار 5-5 در این نقطه مشخص کنیم.
در ادامه عظیم محبی، مشاور رئیس سازمان به طرح مساله پرداخت و گفت: نکته اصلی این است که زمانی در راستای دنبال کردن این شیوه نامه توسط معلمان مشخص نشده است البته این امر در مقطع ابتدایی تا حدودی قابل حل است اما در متوسطه اول، دوم و بخش کاردانش و فنی حرفه‌ای، به دلیل تنوع دروس و معلمان، مشکل اساسی وجود دارد.
وی افزود: لازم است که برای آینده و تکمیل راهکار پنج- پنج یک نگاه مشخص را دنبال کنیم لذا پیشنهاد من این است که در راستای اجرای برنامه درسی تمام تجویزی و نیمه تجویزی، وارد عمل شویم و کار در ادامه همین دروس سازمان دنبال شود.
افشار بهمنی، مدیرکل دفتر تالیف کتاب‌های درسی فنی‌وحرفه ای و کاردانش نیز گفت: به نظر من، برای تحقق هدف عملیاتی پنج- پنج و به اقتضای آن، که بر بستر کاهش تمرکز قرار دارد، لازم است از ابعاد مختلفی وارد عمل شویم، تا هم ابعاد برنامه درسی و هم اجرای آن مورد توجه قرار دهیم.
وی ادامه داد: در این راستا اگر بخواهیم در بخش فنی و حرفه‌ای، مبحث کاهش تمرکز را دنبال کنیم، می‌توانیم طراحی، تدوین و تبیین عنصر محتوا را، به صورت ویژه، در یک برنامه کلان، مانند الگوی برنامه ریزی منطقه‌‌ای دنبال کنیم. در ادامه نیز اگر بخواهیم در سطح دیگری به طرح وارد شویم، می‌توانیم، طراحی را در سطح کلان سازمان پیش بینی کنیم و تدوین را به مناطق و استان‌ها واگذار کنیم، که بدیهی است، نحوه ورود و اقتضائات دیگری را شامل می‌شود.
مدیرکل دفتر تالیف کتاب‌های درسی فنی‌وحرفه ای و کاردانش تصریح کرد: در سطح دیگر نیز، سازمان می‌تواند به طراحی کلان و تدوین برنامه‌های درسی بپردازد اما در راستای کاهش تمرکز، توجه به حوزه بوم شامل مشاغل بومی، حرفه‌ها و آداب و رسوم را در عنصر برنامه درسی، در اختیار استان‌ها قرار دهیم. بدیهی است که هر کدام از این سه سطح، اقتضائات و برنامه ریزی‌های خاص خود را می‌طلبد لذا برای عملیاتی کردن هر کدام از این بخش‌ها سایر زیر نظام‌ها نیز، نیازمند بسترهای خاصی هستند که باید آنها را مورد توجه قرار دهیم بنابراین لازم است که ابتدا نوع برخورد خود را مشخص کنیم.
در ادامه علی محبی معاون سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی خواستار خوانش دقیق راهکار پنج- پنج برای دستور کار مشخص شد و گفت: در عین اینکه طرح شفاف است اما چند نکته نیز در آن وجود دارد که نیاز به روشن شدن و تبیین دارد. در راهکار پنج پنج اختصاص حداقل 10 درصد و حداکثر 20 درصد به بخش بوم و در راستای معرفی هنرها، جغرافیا، نیازها، آیین و رسوم، شرایط اقلیمی و جغرافیایی استان‌ها به ویژه مناطق روستایی و عشایری با رعایت استانداردهای کیفیت و تقویت هویت ایرانی- اسلامی، آن هم در چارچوب ایجاد کارآمدی و تقویت هویت ملی، مورد تاکید قرار گرفته است.
وی افزود: حداقل و حداکثر میزانی که باید به این بخش اختصاص داده شود موضوعی شفاف است اما این نکته که میزان تعیین شده دقیقا چگونه باید انجام شود، موضوع مورد نظر است که نیاز به تبیین و روشن شدن دارد.
تاکید بر بررسی ابعاد مختلف طرح «بوم» و رفع اشکالات موجود
حمید یزدانی سرپرست حوزه تربیت و یادگیری کار و فناوری نیز در ادامه توجه به ابعاد مختلف طرح «بوم» را ضروری خواند، و بیان کرد: در این راستا لازم است که نسبت برنامه «بوم» با برنامه‌های سایر حوزه‌ها مشخص شود و اندکی جدی به مسئله نگاه کنیم.
یاسین شکرانی کارشناس گروه قرآن و معارف نیز در ادامه جلسه به بررسی‌های انجام شده، اشاره و بیان کرد: از شروع جلسات این بخش، ما پرسشنامه‌ای کلی برای تبادل نظر با معلمان طراحی کردیم تا بتوانیم یک نظر سنجی، درباره طرح «بوم» داشته باشیم البته بدیهی است که این کار یک پژوهش ریشه‌ای نیست و بیشتر در راستای شناخت سریع انجام شده است.
وی افزود: نزدیک به 389 نفر از استان‌های مختلف نظیر اصفهان، خراسان رضوی، کرمان و ... در این طرح، شرکت کردند. در بخش عمده‌ای از این نظر سنجی‌ها، ما متوجه شدیم که 44 درصد از دبیران عملا از طرح بوم و حتی تعریف آن مطلع نیستند لذا به نظر می‌رسد که باید درباره اجرای این طرح و اساسا نوع عملکرد در این بخش بیشتر فکر کنیم.
سعید خدائیان کارشناس علوم انسانی نیز گفت: متاسفانه گاهی به نام تربیت، اقدامات ضد تربیت انجام می‌شود لذا ما باید در روند دقیق برنامه ریزی و طراحی درسی دقت کنیم.
وی ادامه داد: در این راستا ما متوجه شدیم که برخی از معلمان و کسانی که باید عملا طرح را اجرا کنند، درک درستی از آن ندارند و تلقی‌های متعددی از آن وجود دارد.
مهدی ایزدی کارشناس ریاضی، نیز خاطر نشان کرد: متاسفانه یکی از چالش‌های اصلی برنامه‌های تعلیم و تربیت، فاصله بین برنامه و کسانی است که برنامه را اجرا می‌کنند لذا در بسیاری از مواقع اهداف به دست آمده با آنچه که مد نظر بوده، تعارض دارند. در این راستا، به نظر می‌رسد عدم توجه به واقعیت‌های موجود، یکی از مهمترین دلایل این امر است.
وی افزود: بحث اصلی این است که هنوز الزامات اجرایی این طرح به شکل درست مشخص نشده است لذا باید بر این امر تاکید داشته باشیم.
عظیم محبی نیز در ادامه توضیح داد: در شیوه نامه، ما بیشتر بر دوره دوم ابتدایی و متوسطه اول، کار کردیم لذا طبیعی است که هنوز استان‌ها و بخش‌های مختلف با این بخش آشنا نباشند. نکته دیگر این است که برای ارزشیابی کار، نیاز است که، راهکارها را با شیوه نامه و نحوه اجرا، مورد توجه قرار دهیم.
علی محبی نیز در ادامه بر رفع اشکالات اجرایی طرح «بوم» تاکید کرد و گفت: بدیهی است که توجه به آسیب‌ها بسیار مهم است لذا ما باید این ایرادات را در پروسه بحث و گفتگو رفع کنیم.
وی خاطر نشان کرد: در این مسیر، یکی از مهمترین بحث‌هایی که باید بر آن تمرکز کنیم این است که در آن میزان مشخص شده، باید چه کسی وارد عمل شود و آیا باید پروسه مستقیما به مدارس واگذار شود یا نیاز به تداخل سازمان دارد. به نظر می‌رسد که برای واگذاری اجرای این طرح به مدرسه، ما نیازمند یک بستر هستیم البته من معتقدم که این بخش را باید با مشارکت مناطق اجرا کنیم.
ارائه طرح غنی سازی مدارس فنی و حرفه‌ای و کاردانش با تاکید بر برنامه ویژه «بوم»
محسن کیالاشکی رئیس گروه علوم پایه و فناوری نیز، درباره طرح غنی سازی مدارس با تاکید بر برنامه ویژه «بوم» توضیح داد و گفت: در این کار سه رویکرد کلی مد نظر قرار گرفته است که یکی از آنها به شکل ایده آل و آرمانگرا است. در این راستا طرح بوم نباید یک راهکار حداقل مد نظر قرار گیرد.
وی در ادامه به توضیح ابعاد مختلف این طرح پرداخت و افزود: تلاش ما این بود که نقاط مثبت طرح بوم را به هنرستان‌ها نیز تعمیم داده شود، لذا در بدو امر ما به اهداف برنامه «بوم» در راستای کاهش تمرکز، توجه کردیم.
کیا ادامه داد: ما در بخشی از این طرح به تحلیل محتوا پرداختیم تا عملا آنچه که موجود است را بررسی کنیم. در این راستا برنامه درسی قصد شده و اجرا شده مورد بررسی قرار گرفت و آنچه که متعلق به بخش کسب شده است، نیاز به زمان در مسیر اجرای کار دارد.
وی درباره جزئیات طرح مورد نظر توضیحات کاملی ارائه کرد و حاضران به نقد و بررسی آن پرداختند.
محسن وحدانی کارشناس گروه تربیت بدنی و پرورشی و آداب و مهارتهای زندگی نیز در این بخش از جلسه، گفت: لازم است که نمایندگان بخش‌های مختلف در این کارگروه حضور داشته باشند ضمن اینکه باید یک طرح امکان سنجی نیز در استان‌ها داشته باشیم و این کار را در قالب یک طرح پژوهشی در کارگروه مطرح کنیم تا بتوانیم به تدوین یک آیین نامه قابل اجرا دست پیدا کنیم.
شکرانی با اشاره به هدف عملیاتی پنجم سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر لزوم توجه به تفاوت‌های قومیتی تاکید کرد و گفت: توجه به تفاوت‌های قومیتی و مسائل اقلیمی و بومی، می‌تواند نقش مهمی در پیوند عاطفی دروس با دانش آموزان ایفاء کند.
وی افزود: در این راستا، لازم است که بحث‌های جنسیتی را نیز لحاظ کنیم لذا با این نگاه، شاید نیاز باشد که معارف دختران و پسران با یکدیگر متفاوت باشد. با توجه به این مباحث من فکر می‌کنم که اجرای طرح بوم، می‌تواند، مفید واقع شود.
سپس فریبا کیا نیز، در ادامه جلسه، گفت: یکی از مشکلات اصلی، بحث مدیریت دانش است زیرا در اغلب سندهای تدوین شده، فرد و کارشناس مربوطه مشخص نیست بنابراین شاید لازم باشد که ما در آینده این امر را مد نظر قرار دهیم زیرا این امر باعث ایجاد مشکلات متعدد در راستای توسعه طرح یا حتی نقد آن می‌شود.
وی افزود: معرفی کارشناس مربوطه می‌تواند به فهم طرح و حتی اصلاح مشکلات کمک شایانی کند بنابراین امیدوارم که در آینده این امر مورد توجه قرار گیرد و بر روی آن تمرکز شود.
کیا تصریح کرد: امیدوارم که در بخش نهایت طرح بوم و حتی سند پنج-پنج، وظایف و ماموریت‌هایی نیز برای دفاتر پشتیبان مشخص شود تا در برنامه‌های سال آتی، ما بتوانیم کار را در بخش‌های دیگر، به خصوص در مجلات و شبکه ملی رشد، دنبال کنیم.
ضرورت تدوین سند انتظارات در برنامه ویژه «بوم» احساس می‌شود
علی محبی، در بخش پایانی جلسه، به جمع بندی مباحث مطرح شده پرداخت، و بیان کرد: نقدها و بحث‌های مطرح شده، بسیار خوب و راهگشا بود لذا باید این گفتمان‌ها را ارتقاء دهیم. صحبت‌های مطرح شده، نشان داد که در خصوص اجرایی کردن راهکار پنج-پنج برداشت‌ها و دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد لذا ما باید به عوامل موثر و مداخله گر زیادی که در مسیر اجرایی کردن این راهکار وجود دارد، توجه کنیم و به شناسایی این مباحث بپردازیم تا نقش آنها کاملا مشخص شود.
وی ادامه داد: نکته دیگر مشکلات و محدودیت‌هایی است که باید شناسایی شود البته در این روند، باید توجه کنیم که اجرایی کردن این راهکار در مقطع ابتدایی، متوسطه نظری و فنی حرفه‌ای و کاردانش متفاوت خواهد بود و یک نسخه واحد برای تمام بخش‌ها کارساز نخواهد بود.
معاون سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تصریح کرد: به نظر می‌رسد که در اجرای این طرح، اگر گفتمان سازی، اشاعه دقیق و توانمند سازی، مدیران، معلمان و حتی خانواده ها دیده نشود، کار به نتیجه نخواهد رسید لذادر این راستا ما باید یک کار مبنایی قوی و دقیق را دنبال کنیم، و دو اقدام را در اسرع وقت انجام دهیم.
یکی اینکه راهنماهای برنامه‌های درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری که هم اکنون در دست تدوین است، باید برای پیشبرد طرح «بوم» بر آن تمرکز داشته باشیم و در سندهای راهنمای موضوع درج شود.
دوم اینکه کار اجرایی این طرح، نیازمند یک الگوی عملیاتی جامع و کامل است، تا همه موارد در آن دیده شود و ابعاد و مولفه‌ها مورد توجه قرار گیرد لذا برای اجرای این دو اقدام، ما نیاز داریم که در جلسه بعد، بر روی محورهای مختلفی فکر کنیم و خروجی این مباحث را در جلسه بعد به نقد و اشتراک بگذاریم تا در نهایت به سند انتظارات، برای دو گام اجرایی دست پیدا کنیم.
معاون برنامه‌ریزی درسی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به طرح سوالات اساسی پرداخت و گفت: نکاتی که باید بر روی آن کار کنیم عبارتند از اینکه اساسا تعریف شفاف و روشن اجرای راهکار پنج-پنج شامل چه اجزایی است؟ البته در این مسیر باید سایر بندهای سند تحول بنیادین و برنامه درسی ملی و حتی مبانی نظری را نیز باید مد نظر داشته باشیم.
محبی افزود: باید به این سوالات پاسخ دهیم که ملاحظات اساسی که برای اجرای این راهکار باید به آن بپردازیم چیست؟ چالش‌ها و محدودیت‌هایی که برای اجرایی کردن این طرح با آن مواجه هستیم، کدامند؟ و سطوح اجرایی این راهکار چیست؟ آیا می خواهیم طراحی و تدوین را به مدرسه واگذار کنیم یا با مشارکت بخش اجرا شرایط برنامه ریزی و تولید محتوای متناسب با منطقه و محله و مدرسه را در برنامه درسی مهیا کنیم؟ عوامل و عناصر موثر بر اجرای راهکار 5-5 و طرح بوم کدامند و چه نقشی دارند؟
در بخش پایانی جلسه، حاضران توافق کردند که درباره مباحث مطرح شده، به بررسی بپردازند و خروجی به دست آمده در جلسه آینده، مورد نقد و بررسی قرار گیرد.
ارسال دیدگاه