راز ماندگار شدن هنر تعزیه پژوهش است

هنر تئاتر امروزه به عنوان یکی از مهمترین عناصر فرهنگی در شناخت فرهنگ عمومی جوامع بشری است و در این بین یکی از مهمترین کاربردهای هنر نمایشی استفاده از هنر نمایش برای معرفی جریان های تاریخ ساز دینی است.

هنر تعزیه در حال از دست رفتن است
محمود فرهنگ، کارگردان و نویسنده نمایش‌های دینی در گفت‌وگو با پانا عنوان کرد: «در گذشته نمایشی مانند تعزیه را می‌دیدیم که نمایشی تمام‌عیار بود. رنگ و لباس و همه‌چیز داشت و مضمون اصلی آن‌هم همین بود. همه تلاش می‌کردیم این نوع نمایش گسترش پیدا کند.»
وی افزود: «متأسفانه موضوعاتی مانند نمایش‌های تخته حوضی و تعزیه و همچنین بزرگان این حوزه در حال از دست رفتن هستند. این نوع نمایش‌ها باید از نسلی به نسل دیگر منتقل شود و با همان قدرت هم منتقل شود.»
همه جای دنیا به نمایش دینی پرداخته می‌شود
فرهنگ درباره تعریف نمایش دینی گفت: «نمایش‌های دینی شامل مجموعه فعالیت‌هایی است که به‌نوعی متصل به ادیان الهی است. یعنی هنری که موضوعات آن مرتبط به ادیان، پیامبران الهی و خداوند است. درواقع تئاتری است که با استفاده از داستان‌های دینی و منابع دینی و الهی تولید شده باشد.»
وی افزود: «در همه دنیا چنین نمایش‌هایی تولید می‌شود. اینکه این نکته را نباید فراموش کرد که بسیاری در سراسر جهان هستند که علیه دین آثار زیادی تولید می‌کنند پس‌تولید این‌گونه نمایش‌ها تنها مختص به کشور ما نیست.»
برای زنده نگه‌داشتن تعزیه نباید به آن نگاه موزه‌ای داشت
محمود فرهنگ با تأکید بر حفظ نمایش‌های آیینی و دینی تصریح کرد: «اصیل‌ترین هنرها تعزیه است که تاکنون به‌صورت علمی به آن پرداخته نشده است. قاعدتاً برای سامان‌دهی هنر تئاتر باید دولتمردان ما بودجه بیشتری را به حوزه هنرهای نمایشی تخصیص دهند. مدیریت هنری و داشتن نگاه خاص به هنرهای نمایشی می‌تواند در زنده نگاه‌داشتن آیین‌های عاشورایی مؤثر باشد. برای زنده و پویا نگه‌داشتن هنر تعزیه نباید به آن نگاه موزه‌ای داشته باشیم. ایجاد پژوهشکده‌های هنری و ایجاد کارگاه‌های آموزشی در حوزه آیین‌های عاشورایی بسیار مؤثر است.»
فرهنگ، مدیرکانون تئاتر دینی درباره جذب مخاطب برای نمایش‌های دینی گفت: «تئاتر ما هنوز هم نمی‌تواند پول خودش را دربیاورد فرقی ندارد دینی باشد یا غیردینی. هم آثار غیردینی داشته‌ایم که هیچ تماشاگری نداشتند و با شکست مواجه شدند و اگر کمک دولت نبود این گروه‌ها با خاک یکسان می‌شدند و برخلاف آن نمایش‌های دینی هم وجود داشته که فروش خوبی هم داشتند. اما به‌طورکلی مسئله اساسی این است که تئاتر در کشور ما دچار مشکل تماشاگر است و این اصلاً مخصوص تئاتر دینی نیست.»
جای خالی تربیت مخاطب در نمایش دینی
وی اظهار کرد: «یکی از دلایلی که من بیست سال پیش‌بر اجرای تئاترهای خیابانی تأکید داشتم و آن را بنیان گذاشتم این بود که معتقدم ما باید تربیت مخاطب داشته باشیم و مردم ما بفهمند که دیدن تئاتر به‌اندازه خواندن چند کتاب علم‌شان را بالا می‌برد. باید علم تئاتری داشته باشیم و بدانیم که باید تماشاگر را تربیت کنیم. وقتی گروه‌ها پولشان را به‌صورت یارانه از اول بگیرند تلاشی برای جذب مخاطب نمی‌کنند. مخاطب عادت کرده تئاتر را به‌صورت رایگان ببیند و ما باید بپذیریم که طی این سال‌ها به این مسئله مهم نپرداخته‌ایم و مخاطب تربیت نشده که برای دیدن تئاتر پول بپردازد. مثلاً همین الان هنوز ما متاسفانه برای معرفی آثارمان فقط تبلیغات محیطی و اینترنتی را داریم و هنوز تلویزیون هیچ کمکی در این زمینه به تئاتر نکرده است. یا مثلاً ما در تلویزیون دیگر تله‌تئاتر نداریم و مردم عادت نکرده‌اند با تئاتر اندیشه‌ورزی کنند و طبیعی است که سطح شعور و آگاهی مخاطب با دیدن کمدی‌های به‌مرور زمان سخیف پایین می‌آید.»