چهارشنبه‌سوری؛ شادی فراموش شده
شهرری(پانا)- چهارشنبه‌سوری یکی از آئین‌های ایران باستان است که ریشه در تاریخ و فرهنگ اصیل ایرانیان دارد، به طوری که برخی از مورخان برگزاری این آئین را مربوط به قبل از ظهور زرتشت می‌دانند و در اشعار شاهنامه فردوسی نیز ابیاتی در وصف این مراسم آمده است. تعدادی از مورخان نیز پیشینه این سنت را به داستان سیاوش در شکرانه عبور به سلامت او از آتش مرتبط می‌دانند و از آن پس به دلیل محبوبیت این شخصیت در نزد مردم، این اتفاق فرخنده را جشن می‌گرفتند.
در هر صورت، مبنای تاریخی این مراسم را هر کدام از ریشه‌های فرهنگی نقل شده در نظر بگیریم، مسأله قابل تأمل و شایان توجه در عصر حاضر، تبدیل شدن این شب به یادماندنی ایرانیان باستان که در آن با افروختن آتش به جشن و پایکوبی می‌پرداختند به چهارشنبه سوزی یا نمونه‌ای از میدان جنگ و بروز صحنه‌های دلخراش در آخرین روزهای سال است، بطوریکه هرساله این ایام، مسئولان کشور و خانواده‌ها را با بحرانی جدی روبرو کرده است.
وجیهه حامدی، کارشناس مشاوره و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، با اشاره به پیشینه برگزاری جشن چهارشنبه‌سوری قبل و بعد از ورود اسلام به ایران در گفت و گو با پانا گفت: مردم ایران در تمام ادوار تاریخ این روز را با برگزاری آئین‌های متنوع و شاد در سراسر کشور جشن می گرفتند، اما در طول سالیان اخیر شاهد صحنه‌های دلخراش و خارج از عرفی در آخرین روزهای سال هستیم که این اتفاقات را می‌توان از یک سو به درک نادرست برخی جوانان در اثر کمبود آگاهی و فرهنگ‌سازی صحیح و از سوی دیگر، نبود برنامه‌ریزی اصولی از سوی مسئولان در معرفی و مهیاسازی فضاها و برنامه‌های شاد برای خانواده‌ها مرتبط دانست، تا آنها بتوانند به جای استفاده از مواد محترقه و خطرناک، با دسترسی آسان به مکان‌های از پیش تعیین شده، به جشن و برگزاری شیوه‌های سنتی این مراسم بپردازند.
او با توجه به حضور گسترده نوجوانان در برگزاری مخاطره‌آمیز این شب، به بیان ویژگی‌های دوران نوجوانی پرداخت و اظهار کرد: یکی از مشخصه‌های بارز دوران نوجوانی، ویژگی خطرپذیری در این سنین است؛ آنها تصور می‌کنند آسیب‌ناپذیر هستند و به گونه افراطی خود را نامیرا و روئین‌تن می‌دانند؛ به همین دلیل رفتارهای خطرناکی مانند تک چرخ زدن های غیر عقلانی با موتورسیکلت از نوجوانان در این سنین مشاهده می‌کنیم. بنابراین چنین به نظر می‌رسد که در میان آئین‌های سنتی ما، مراسم چهارشنبه‌سوری از جذابیت ویژه‌ای برای آنها برخوردار است.
حامدی عنوان کرد: ما اعیاد سنتی، مذهبی و ملی را در مدارس با هدف فرهنگ‌سازی و آموزش به نسل جوان جشن می‌گیریم، اما همواره آئین سنتی چهارشنبه‌سوری مغفول مانده است، به‌طوری که می‌توان با برگزاری سنت‌های رایج چهارشنبه‌سوری، نظیر پختن آش در دورهمی‌ها، مراسم قاشق‌زنی، شال‌اندازی و شکستن کوزه، این آئین دیرینه تاریخی را به شیوه درست آن جشن گرفت.
او افزود: برگزاری آئین چهارشنبه‌سوری نیازمند برنامه‌ریزی، الگوسازی و آموزش‌های صحیح فرهنگی به فرزندانمان است که این امر کمک خواهد کرد دانش‌آموز از این الگو در سال‌های آتی نیز تبعیت کند. اگر ما به عنوان متولیان فرهنگی، این آئین سنتی را به رسمیت بشناسیم و برای برگزاری صحیح آن برنامه‌ریزی داشته باشیم، مطمئنا به‌گونه دیگری شاهد برگزاری این مراسم خواهیم بود.
این کارشناس مشاوره و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی تصریح کرد: با پررنگ‌تر کردن ریشه تاریخی این آئین و تبیین اهداف این جشن باستانی برای نوجوانان، به صورتی که دریابند هدف اصلی این مراسم نزدیک‌تر کردن افراد به یکدیگر بوده است و همچنین پرداختن و پاسداشت عنصر اصلی این جشن یعنی عنصر آتش به عنوان نمادی از گرما و یکی از عناصر مهم در طبیعت، می‌توان به روند فکری و تغییر نگرش خانواده‌ها و جوانان در برگزاری این جشن کمک کرد تا به سمت مواد محترقه خطرزا نرفته و بازار دلالان و سودجویان اجناس چینی و تقلبی را بی‌رونق کنند.
حامدی افزود: هرجا که عرصه آموزش را خالی گذاشتیم و با فرهنگ‌سازی به آن عرصه ورود نکردیم، آن فرهنگ و آئین به سمت و سوی بیراهه جریان پیدا کرد؛ پس لازم است با به رسمیت شناختن مراسم باستانی چهارشنبه‌سوری و برنامه‌‌ریزی‌های فرهنگی و آموزشی از پیش تعریف شده، به یکپارچگی فرهنگی در برگزاری این مراسم رسید و به هدف اصلی این آئین باستانی که همان نزدیک‌تر کردن پیوندها با الهام از گرمای آتش از دل طبیعت است، نائل شد. بی‌شک با معرفی ریشه‌های سنتی چنین آئین‌های باستانی، شاهد جشن‌های گرم‌تر و شادتری خواهیم بود و نحوه غلط برگزاری این آیین به نحوی که در سال‌های اخیر مرسوم شده است، تغییر خواهد کرد و به سمت حل مشکلات این شب بحرانی در پایان هر سال خواهیم رفت.
خبرنگار: سمیه نیک‌فکر
ارسال دیدگاه