معرفی مناطق گردشگری و تفریحی خراسان‌ شمالی

نارین قلعه یکی از جاذبه‌های تاریخی و دیدنی استان خراسان شمالی است که در جوار دروازه قدیم جاجرم و جنب حمام قدیمی شهر و در ابتدای خیابان زیارتگاه خواجه مهزیار واقع شده است، این قلعه بر روی تپه‌ای در وسط شهر معروف به صد دروازه قرار گرفته است. نارین قلعه در اواخر حکومت محمدشاه و اوایل حکومت ناصرالدین شاه سالم بوده و مورد استفاده قرار می‌گرفته است و بعد از مدتی ویرانه شد.

قلعه جلال‌الدین در حد فاصل جاده گرمه به جاجرم، بر روی تپه نسبتاً مرتفع سنگی قرار گرفته‌ است. این قلعه با پلانی شش گوش، دارای شش برج مدور در اطراف است و درِ ورودی آن در ضلع جنوبی قرار دارد که در گذشته عمارتی نیز بالای درِ ورودی قرار داشته‌است.
این قلعه در داخل از چهار اتاق در میان برج‌ها ساخته و خمره‌هایی نیز در بدنه دیوارهای داخلی جهت جمع‌آوری آب و آذوقه ایجاد شده‌ است. در ضلع جنوبی و سمت راست درِ ورودی این قلعه راه پله‌ای جهت دسترسی به برج‌های نگهبانی قرار دارد و روزنه‌هایی در تمام طول دیوارهای اطراف و برج‌ها نیز ایجاد شده‌ است. در پایین و ضلع جنوب غربی قلعه چشمه آب شیرینی وجود دارد که آن نیز موسوم به جلال‌الدین است و آب آن به طرف جنوب شرق و به طرف جاجرم جریان دارد. عمده مصالح این قلعه از سنگ و ملاط ساروج و در بعضی نقاط از آجر و ارتفاع برج‌ها و دیوارهای آن حدود ۱۲ متر است. این قلعه در گذشته دو یا سه طبقه بوده که این قلعه را به شهر جاجرم متصل می‌کرده است.

نظرگاه علی که با شماره 20298 در فهرست آثار تاریخی ملی به ثبت رسیده است. این بنای تاریخی در داخل شهر گرمه و در خیابان شهید ناطق در کنار مسجد جامع قرار دارد. بر اساس کتیبه‌ای، این بنا در سال 1142 یعنی کمی پیشتر از آغاز حکومت نادر شاه افشار ساخته شده است.
در شعری که در این کتیبه آمده، فرد نابینایی به حضرت علی(ع) متوسل شده و حضرت علی(ع) به خواب وی آمده و شفایش داده است. از آن پس این مکان را «نظرگاه علی(ع) » نامیده‌اند. مردم اعتقاد و احترام قابل توجهی به این نظرگاه دارند و در ایام سوگواری و اعیاد مذهبی، مراسم و آئین‌های زیادی در آن برگزار می‌شود.

بخشی از بنای نظرگاه علی شهر گرمه که هم‌اکنون مورد استفاده قرار می‌گیرد قدمتی 500 ساله دارد و بخش دوم آن که تنها آثاری از آن در محوطه این مجموعه قابل مشاهده است دارای قدمت 1200 ساله است.

حمام استاد مربوط به دوره صفوی - دوره افشار است که در دل زمین حفر شده است و در روستای استاد شهرستان فاروج از توابع خراسان شمالی واقع شده و این اثر به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این بنای معروف با بناهای دیگری از جمله عمارت کلاه‌فرنگی و حوضخانه، در باغ بزرگی قرار داشته که آن‌ها مجموعه دارالحکومه مفخم را تشکیل داده‌اند. این بنا در دهه ۱۲۵۰خورشیدی هم‌زمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه به دستور یارمحمدخان شادلو معروف به سردار مفخم ساخته شده و به عنوان فضای اداری و دیوانی برای انجام دیدارهای رسمی سردار مفخم با رجال سیاسی عهد قاجار و نیز انجام مراسم تشریفات نظامی و رایزنی دربارهٔ مسائل سیاسی و اجتماعی سران ایل مناطق تحت حکومت، مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است.
طراحی نقشه این بنا به دست میرزا مهدی خانشقاقی معروف به ممتحن‌الدوله از نخستین معماران ایرانی که از دانشکده معماری پاریس فارغ‌التحصیل شده بود، انجام شده‌ است.
ساختمان آیینه‌خانه در ۲ طبقه به ابعاد تقریبی ۱۱ در ۱۸ متر و به ارتفاع حدود ۱۰ متر ساخته شده که در مجموع ۹ اتاق دارد. یکی از اتاق‌های فوقانی، تالاری به ابعاد ۳ در ۸ متر است که تمام دیوارها و سقف آن آیینه کاری شده و به خاطر وجود همین تالار، این بنا را آیینه‌خانه نامیده‌اند. این بنا، سه ورودی دارد، ورودی بزرگ‌تر در ضلع شمالی و دو ورودی کوچک‌تر در ضلع شرقی و غربی قرار دارند. هر سه ورودی به یک راهروی شرقی و غربی متصل می‌شود که در یک طرف آن ۴ اتاق و در طرف دیگر آن چند حجره و نیز دو رشته پلکان در منتهی‌الیه شرقی و غربی وجود دارد که به طبقه فوقانی راه پیدا می‌کند.
ورودی اصلی بنا در وسط ضلع شمالی حدود ۲۲۰سانتی‌متر عرض دارد و سقف آن با قوس کلیل پوشیده شده‌ است. در دو سوی این ورودی ۴ نیم ستون به قطر حدود ۱۰۵ سانتی‌متر و ارتفاع بیش از ۱۰ متر وجود دارد که تمام بدنه آن‌ها با کاشی‌های فیروزه‌ای، لاجوردی و نیز کاشی‌های سیاه، سفید و زرد پوشیده شده‌است.
دو نیم ستون وسطی که درست در طرفین ورودی قرار گرفته بلندتر و بر بدنه هر یک ۱۲ بار نام پیامبر اسلام محمد بن عبدالله به خط کوفی بنایی با طرح‌های هندسی آراسته شده‌ است. در حد و فاصل نیم ستون‌های ورودی، ۲ طاق نمای نسبتاً عمیق وجود دارد که با کاشی‌های هفت رنگ نماسازی شده‌ است. روی این طاق نماها، نقوش اسلیمی و یک ترنج هندسی نقش شده‌ است که در وسط آن نقش شیری وجود دارد که گاوی را از پای درآورده است. در تمام نقوش مذکور که بر کاشی‌های هفت رنگ نقش شده و نیز نقوش بخش‌های دیگر، غلبه با رنگ زرد است. در دو سوی ورودی این بنا در همین ضلع نقش ۲ سرباز مسلح قاجار دیده می‌شود که به‌طور نمادین همچون ۲ نگهبان همیشه بیدار با چشمانی گشاده پیوسته ورودی و خروجی این ساختمان را کنترل می‌کنند.

گردشگاه بابا امان که در کیلومتر ۱۰ جاده بجنورد-مشهد، قرار گرفته، یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین پارک‌های گردشگری بجنورد است. این پارک قدیمی و زیبا استخرهای متعدد داشته و پارک جنگلی آن دارای ۴۰۰ هزار اصله درخت است. از جمله درختان این گردشگاه، چنار، چنارک، زالزالک، اقاقیا، بید و زردآلو را می‌توان مثال زد. پارک مزبور پوشش گیاهی به وسعت ۲۵۰ هکتار دارد. پارک بابا امان پوشش قطور و درختان چنار قطور ۴۰۰ ساله دارد. این درختان علاوه بر افزودن بر زیبایی پارک و طبیعت آن، سایه‌بان‌هایی مطمئن برای استفاده گردشگران و مسافران محسوب می‌شوند.

یکی از زیباترین گردشگاه‌های طبیعی و توریستی بجنورد، بش قارداش است که در زبان ترکی خراسان به معنای 5 برادر است. این گردشگاه‌ در 7 کیلومتری بجنورد واقع شده است. این مجموعه تاریخی از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین مکان‌های تفریحی کشور محسوب می‌شود. مساحت کل این مجموعه 450 هکتار است که 10 درصد آن به پارکینگ، جاده، آلاچیق، رستوران، متل، زمین ورزشی و ساختمان اداری تخصیص داده شده و بقیه مساحت جنگل‌کاری شده است. این اثر باستانی در تاریخ ۱۱ دی ۱۳۸۰ با شماره‌ ثبت ۴۵۷۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. نام این مکان تاریخی با تاسی از داستانی تاریخی در بین مردم شهر رایج است. در عهد اشکانیان و ساسانیان در دوره‌ قبل از اسلام، این محل به عنوان پرستشگاه پیشوایان کنتیس زرتشتی بوده و به دلیل سکونت چهار فصل بزرگان دینی زرتشتی، به چهار مغان معروف است. آب چشمه بش قارداش، از درون کوهی سنگی و از پنج منفذ کوچک و بزرگ در دامنه کوه بیرون می‌ریزد. در روزگار قدیم آب چشمه در ناحیه بالا و مرکز کوه بیرون می‌زد. در حال حاضر اثر منافذ و مسیرهای آب روی کوه به جای مانده ‌است. بش قارداش امروزه مجموعه‌ای تاریخی - تفریحی است که آب چشمه آن از مشهورترین آب‌های معدنی شرق کشور محسوب می‌شود. در دامنه‌ کوه، کتیبه‌ای دیده می‌شود که روی آن شعار زرتشتیان یعنی "پندار نیک،‌ گفتار نیک و کردار نیک" حک شده‌ است. حکاک این اثر تاریخی اسماعیل جزمی نقاش، خطاط و سنگ تراش بجنوردی است که این سخن را تراشیده و به گفته خودش برای اینکه این اثر در خاطر همه بماند، تاریخ آن را ۱۳۰۰ خورشیدی نوشته ‌است. در طرف چپ کوه و چشمه بش قارداش، بنایی تاریخی پا بر جاست که به دستور ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده است. پوشش گیاهی این پارک شامل سرو خمره‌ای، زیتون تلخ، چنار، زبان گنجشک، اقاقیا، کاتالپا، زالزالک وحشی، ارغوان، افرا، عرعر، سرو شیراز، کاج، توت، زرشک است.