حال مدیر مدرسه خوب باشد، حال معلمان هم خوب است

صادق صادق پور، دهه هفتاد به عنوان دبیر وارد آموزش و پرورش منطقه یک می شود و سمت های مختلفی را تجربه می کند تا اواخر دهه هفتاد که به عنوان معاون پرورشی منطقه یک انتخاب می شود. بعد از آن به عنوان معاون استان و مدیر کل آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش مشغول به خدمت می شود و سپس از آنجا مجدد به خانه اولش یعنی منطقه یک باز می گردد و به عنوان مدیر منطقه شروع به فعالیت می کند.

اولین اولویت های شما در بدو شروع کارتان به عنوان مدیر منطقه چه بود؟

در سال ۹۶ و در همان بدو حضورم برنامه عمل آموزش و پرورش را نوشتیم که کار جالبی شد. علاوه بر آمارها، برنامه تمام بخش‌های مختلف در کنار آن آمد. از همان شروع، شعار خود را «فضای صادقانه، تلاش عالمانه، نشاط و بالندگی» انتخاب کردیم و چشم اندازمان را تربیت دانش آموز موفق و خوشحالی تعریف کردیم که مبتنی بر سند تحول بنیادین تربیت شود. دانش آموز خوشحال در تراز سند، نیازمند یک منطقه باحال خوب است و لذا در سال های گذشته اولین اولویت مان را ارتقای مدیریت آموزشگاهی قرار دادیم زیرا اگر حال مدیر مدرسه خوب باشد حال همکاران و دانش آموزان و اولیای آن خوب می شود. دومین دغدغه مان را بهسازی نیروی انسانی گذاشتیم. یعنی چه کنیم همه نیروی انسانی ما در همه رده‌ها آموزش ببینند و اتفاقا اولین آموزش را از خدمتگزاران شروع کردیم وآن ها را به مشهد بردیم و همانجا برایشان دوره ی آموزشی گذاشتیم.. همکاران ما توقعشان بسیار پایین است، فقط کافیست به آنها احترام بگذاریم. در همین راستا برای معاونین هم جلسات قطبی گذاشتیم. برای مربیان تربیتی، بهداشت، تربیت بدنی و غیره دوره آموزشی برگزار کردیم. اما برای اینکه آموزش ها همسویی پیدا کند برنامه آموزش جامع را تدوین کردیم. این برنامه به ما باید می گوید که به دانش آموز چه چیزی را باید آموزش دهیم که همان آموزش را برای معلم و اولیا نیز داشته باشیم. همچنین یک مرکز آموزش ضمن خدمت شایسته فرهنگیان عزیز منطقه ایجاد کردیم. این مهم به همت خیّری به نام خانم قریشی و اعضای مجمع خیرین شمیران انجام شد و اکنون به عنوان یکی از بهترین فضاهای آموزشی معلمان در شهر تهران است. سومین اولویت ما توسعه مشارکت ها بود. من برای توسعه مشارکت ها باورم این است که شما زمانی می توانید مشارکت پذیری را به حداکثر برسانید که یک خاطره خوش برای مخاطب تان ایجاد کنید. این مهم با کارهای کوچک انجام می‌شود. تصمیم گرفتیم روز تولد مدیران مدارس را بهانه کنیم و به دیدن شان برویم و تبریک بگوییم و هم دیداری از مدرسه داشته باشیم. در این دیدار یک کتاب کوچک که خواندنش زمان زیادی نمی گیرد همراه با پیام تبریک هدیه می دهیم. البته که کار بسیار کوچکی است اما در مدیریت مدارس بسیار تاثیرگذار است زیرا برای آنها انگیزه ایجاد می کند. حتی مدارسی بوده که من فقط چند دقیقه توانسته ام حضور پیدا کنم اما همین کار کوچک، اثر مثبتی در حال خوب این مدیران ایجاد کرده و خاطره ای خوش برای آنها رقم می زند و این خاطره خوش در میان مدیران هویت ایجاد می‌کند. هویت، مسئولیت‌پذیری می آورد و درنتیجه مشارکت را به همراه دارد.

مهم ترین مسایلی که برای مدیریت منطقه با آن برخورد کردید چیست؟

اگر بخواهم مهمترین چالش های موجود در منطقه را عنوان کنم، می توانم به کمبود نیروی انسانی به عنوان مهمترین چالش اشاره کنم، بویژه نیروی انسانی جوان و نیروی انسانی مرد. در منطقه1 درصد معلمانی که سابقه کار بالای 2۵ سال دارند، زیاد است. در کنار این موضوع فرسودگی بافت‌های منطقه را هم داریم. در این منطقه مدارسی هستند که قدمت ۱۰۰ ساله دارند. طبق آماری که سازمان نوسازی ارائه کرده است منطقه یک به لحاظ فرسودگی رتبه ۱۷ را در میان مناطق ۱۹ گانه شهر تهران دارد و همین می‌طلبد که فکری برای نوسازی و بازسازی مدارس این منطقه بکنیم. البته مجمع خیرین را داریم که بسیار فعال است. همچنین به رغم اینکه تعداد مدارس غیردولتی منطقه زیاد است یعنی از تعداد ۴۰۳ مدرسه ۲۰۸ مدرسه ما غیردولتی و ۱۹۵ مدرسه دولتی است اما حدود ۶۰ درصد دانش‌آموزان ما در مدارس دولتی تحصیل می کنند. شاید به این جهت است که هم گستردگی فضا داریم و هم در مناطق روستایی مدارسی داریم که در آن ها زیر ۱۵ نفر کلاس تشکیل می شود. متاسفانه در این روستاها به جهت کمبود نیروی انسانی نمی توانیم آنگونه که باید و شاید خدمات ارائه دهیم و این را با تدبیر مدیر کل محترم شهر تهران در آخرین جلسه ساماندهی، برنامه ریزی کرده ایم تا بتوانیم این مشکل را با تامین نیروی متخصص، برطرف کنیم. از همان سالی که آمدم علاقه ام و باورم این است که ما نباید به دنبال سخت‌تر کار کردن باشیم بلکه باید هوشمندانه کار کنیم. زیرا کار سخت قطعاً جواب آنچنانی به ما نمی‌دهد اما کار هوشمندانه پاسخ می‌دهد و این نیاز به برنامه دارد.

اگر بخواهید از زبان مدیران مدارس تان بیشترین دغدغه هایی که مطرح کردند را بفرمایید، به چه چیزی اشاره می کنید؟

ما بعد از اینکه برنامه عمل را برای سال ۹۶-۹۷ تدوین کردیم گزیده های آن را به مدارس فرستادیم و در پایان سال تحصیلی از مدیران مدارس خواستیم خود ارزیابی داشته باشند و در کنار آن مهمترین انتظارات خودشان را از مدیریت برای سال تحصیلی بعد اعلام کنند. در واقع ما از خود مدیران مدارس سنجش کرده‌ایم و پاسخ این سوال شما را بر آن اساس اعلام می کنم. اولین موضوعی که مدیران مدارس از ما خواسته بودند این بود که در جلسات مشترک با منطقه حضور داشته باشند. ما سعی کردیم تقدیرمان باعث کاهش انگیزه سایر مدیران نشود اما این جزو نکاتی بود که مدیران مدارس از ما خواسته بودند به آن توجه کنیم. ما سعی کردیم مدیران مدارس را با جای دیگر مقایسه نکنیم اما هر مدرسه را نسبت به جایگاه خودش در سال قبل مقایسه کنیم. موضوع دیگری که مطرح کرده بودند این بود که از مدیران و معاونان انتظار دارند سالی حداقل یک بار از مدارس شان بازدید کنند. البته موضوع تولد مدیران مدارس بهانه ای شد تا یک بار همه مدارس مناطق را بازدید کرده باشیم حتی اگر شده به اندازه چند دقیقه، و البته تا کنون حدود ۶۰ درصد از مدارس دولتی و غیر دولتی را برای نوبت دوم هم بازدید کرده ایم. موضوع دیگری که از طرف مدیران به عنوان دغدغه مطرح شد کمبود نیرو بویژه خدمتگزار در مدارس است. همچنین از منطقه انتظار دارند شرایط نوآوری و خلاقیت را برای مدیران مناطق فراهم کند. ما سعی کردیم تعداد بخشنامه هایی که به مدیران مدارس ارسال می شود را کاهش دهیم و در این راستا در یک سال ۳۸ درصد کاهش ارسال بخشنامه داشته ایم. این موضوع بسیار اهمیت دارد زیرا لازمه مدرسه محوری کاهش همین بخش نامه هاست.

چطور توانسته اید از ارسال بخشنامه ها کم کنید. یعنی بخشنامه های غیرضروری را کم کرده اید؟

بخش عمده به اینصورت بود که موازی کاری ها حذف شده اند. سعی کردیم همه امور مربوط به معاونت های مختلف در زمان مشخص فقط در قالب یک بخشنامه ارسال شود. بخشی دیگر این است که یک بخشنامه را برای کل مدارس ارسال نکنیم بلکه با توجه به جامعه مخاطب آن بخشنامه که کدام نوع از مدرسه هستند، ارسال انجام شود. موضوعات دیگری که خود معلمان مطرح کردند مساله آسیب های اجتماعی بود همچنین خواستند که برنامه اهداف منطقه برای مدرسه مشخص باشد در واقع ممکن بود در یک روز مشخصی از قبل برای خودشان برنامه و جلسه گذاشته‌ باشند و از طرفی منطقه هم اعلام کند در همان روز جلسه مدیران مناطق یا جلسه دیگری برگزار خواهد شد. از این جهت تصمیم گرفتیم که در سال جدید برنامه مشخص و یکپارچه ای از دیدارها داشته باشیم تا مدیر تکلیف خودش را بداند. درنهایت بر اساس بازخوردی که از مدیران مناطق گرفتیم برنامه عمل ۹۷-۹۸ را تدوین کردیم.

نقش مدیران مناطق برای عملیاتی کردن سیاست های مدرسه محوری و تفویض اختیار به مدارس ذیل شیوه نامه نظام رهبری چیست؟

بدون شک رشد و توسعه مدارس، بنیان توسعه کشور است. همین است که ما اولویت چهارم مان را بر تمرکز زدایی و تفویض اختیار گذاشته ایم زیرا باید به این سمت برویم و راهی نیست جز این که اختیارات تفویض شود. بخشنامه ها به حداقل برسد و مدرسه را باور کنیم و مدیران مان را باور کنیم و به مدیران اعتماد کنیم. لازمه این اعتماد، تغییر نگرش ما مسئولین به مدیران است و البته اعتماد خود همین مدیران به خودشان مهم است زیرا اگر این تغییر نگرش اتفاق بیافتد بازهم ما کار خاصی در این حوزه نمی‌توانیم انجام دهیم زیرا خودباوری نیروها در مدارس ممکن است ضعیف باشد و یا اعتباری که ما در مدارس تفویض می کنیم کمتر باشد. در همین راستا یکی از آموزش هایی که ما برای مدیران مدارس گذاشته ایم این بود که سعی کنیم مدیران قوت ها و فرصت ها را بیشتر ببینند. وقتی در جلسات اول به مدیران مدارس می گفتم از نقاط قوت تان بگویید می دیدم بلافاصله به سمت چالش‌ها می‌روند. این یک فرمول برای رسیدن به موفقیت هاست و باید قوت ها و موفقیت ها را دید. سعی ما بر این است که به مدیران همان اول این را بگویم که قوت ها و فرصت های تان را بیشتر ببینید.

با توجه به اینکه در سند تاکید شده است آموزش و پرورش فقط یک نهاد نیست و سایر نهادها نیز باید در این مهم احساس مسئولیت کنند شما برنامه ای برای افزایش مشارکت نهادهای دیگر و مخصوصا خانواده ها در تعالی نظام تعلیم و تربیت منطقه تان دارید؟

انسان توسعه یافته کسی است که حدود خود را بشناسد و حداکثر اثربخشی را داشته باشد. لازمه اجرای سند تحول بنیادین مشارکت حداکثری همه نهادها، سازمان ها، همسایه‌های مدرسه وعوامل هست. معلمان یک بال مدرسه اند و بال دیگر اولیا هستند. اگر یکی از این بال ها نقص داشته باشد بچه های مان به پرواز در نمی آیند. به تعبیر یکی از صاحب نظران هرچه کودکان دست و پایشان بزرگتر شود، بال و پرشان کوتاه‌تر می‌شود. من باورم این است که اگر بخواهیم پرواز را یاد دهیم باید با مشارکت اولیا اینکار را انجام دهیم. انصافا اگر مدرسه به تنهایی بخواهد این کار را انجام دهد احتمالا به ثمر نمی رسد. از این رو تاکیدم این است که بتوانیم شورای مرکزی اولیا و مربیان را تقویت کنیم والبته که در این زمینه هنوز قَدَر عمل نکرده ایم. ما در منطقه یک اولیای خوبی داریم، صاحب نظر هستند و اگر بتوانیم آنها را فعال کنیم نقاط قوت منطقه هستند. از انجمن اولیا و مربیان منطقه هم خواهش کرده ام این موضوع را جدی پیگیری کنند تا بتوانیم مشارکت را به حداکثر برسانیم. ضمن اینکه در کنارش توصیه ما به مدارس این بوده که حتما از همسایه های خود اعم از کسبه و تمام نهادها و سازمان های اطراف مدرسه کمک بگیرند تا با حضورشان احساس مسئولیت کنند. ما هم مشارکت را در سطوح مختلف دنبال می کنیم مثلا در منطقه یک ما فرهنگسراهای بسیاری داریم و سعی کرده ایم با تمامی مراکز فرهنگی، تفریحی، ورزشی مناطق ارتباط بگیریم و برای فرهنگیان منطقه تخفیف های ویژه بگیریم. بدین صورت مدیران هم پتانسیل های منطقه را بهتر می شناسند و از آنها برای مدیریت مدرسه شان کمک می گیرند. مسئله دیگر اینکه سعی می کنم در منطقه «سطح نزاع» را ارتقا دهیم. سطح نزاع و اثر انگشت معلمان به عنوان یکی از شاخص های توسعه هر کشور بیان می شود. منظور از سطح نزاع موضوع گفتگوی اتاق معلمان هر کشور است که آن را در کشورهای مختلف فهرست کرده اند. برای مثال اولین موضوع گفتگوی اتاق معلم ها در ژاپن این است که چه چیزی ارزش آموختن به دانش آموز دارد تا بیهوده وقت دانش آموز را نگیریم و چه چیزی زندگی دانش آموز را بهتر می کند. دومین مسئله، پداگوژی هیبریدی است. می‌گویند چه کنیم تا علم، فن وهنر تعلیم و تربیت را هیبریدی کنیم. موضوع دیگر در اتاق گفتگوی معلمان ژاپن بررسی نتایج آزمون های تیمز و ... است. در واقع آنها در اتاق معلمان گفتگو می کنند چه کنیم راندمان کار دانش‌آموزان در کشور بالا برود. این یکی از مهمترین مولفه هایی است که باید در مدارس ارتقا پیدا کند. در همین راستا نمایندگان اتاق شورای معلمان را در اردوگاه باهنر جمع و تکریم کردیم و گفتیم موضوع اتاق گفتگوی معلمان باید شایسته کشور ایران باشد. بعد از آن هم از خودشان مشارکت گرفتیم تا چه کنیم شورای معلمان شان را ارتقا دهند. اکنون در اداره اتاقی برای شورای معلمان مدارس در نظر گرفته ایم که در این مکان راجع به روش های ارتقای موضوع گفتگوی اتاق معلمان صحبت شود. برای ادارات هم در دهه مبارک فجر متنی کوتاه آماده کردیم و هر سه نفراز کارکنان اداری آموزش و پرورش منطقه به یکی ادارات شهرستان مراجعه کردند؛ یک متن تبریک، یک شاخه گل و جعبه ای شکلات که اثر خوبی گذاشت. نگاه مثبت ادارات شهرستان شمیرانات به آموزش و پرورش منطقه و ایجاد احساس مسئولیت نسبت به آموزش و پرورش، در آنان، کمک شایانی بود به ما، برای پیشبرد برنامه هایمان.

با توجه به اینکه منطقه یک در ظاهر متمول است اما درواقع مدرسه های با بافت فرسوده بسیار دارد، آیا اقدامی برای بهسازی یا نوسازی مدارس منطقه انجام شده است؟

این منطقه از معدود مناطق شهر تهران است که مجمع خیرین مستقلی دارد. درواقع مناطق دیگر نمایندگی دارند ولی اینجا مجمع خیرین مستقیماً و مستقل حضور دارند و فعال هستند. در واقع در راستای بالندگی آموزش و پرورش اجرای فعالیت های خیرین را داریم. برای تسریع کار؛ پروژه های اولویت‌دار که باید ساخته شوند را فهرست کرده ایم، مخصوصاً در روستاها به دلیل شرایط خاصی که دارند. و نیز امیدواریم بتوانیم معلمانی جوان و پر انرژی و انگیزه برای روستاها جذب کنیم. بعد از تهیه لیست، فلوچارتی تهیه کردیم و در آن راجع به نحوه برخورد و جذب خیّر توضیح دادیم . این فلوچارت در اختیار مدیران مدارس قرار گرفت تا بدانند چطور خیر را شناسایی و دعوت کنند. در واقع از اولین قدم تا آخرین قدم را در قالب فلوچارت برای مدیران مدارس توضیح دادیم. همچنین فعالیت های انجام شده و نیز اسامی مدارس نیازمند به کمک خیرین را در لیست آورده ایم. با اطلاعات کاربردی و دقیق مانند اینکه سند مدرسه در چه وضعیتی است، میزان سرمایه گذاری چقدر است، جنسیت و دوره ی تحصیلی که مدرسه برای آن آماده می شود چیست و ... که همگی را در قالب یک جدول ارائه کرده ایم. جا دارد از خیرین گرانقدر منطقه1 ، مجمع خیرین مدرسه ساز شمیرانات و همه همکاران و فرهنگیان عزیز منطقه، به شکل ویژه تشکر کنم.
منطقه یک شهر تهران با ۴0۳ مدرسه(65 مورد مدرسه روستایی)، ۶۳ هزار دانش‌آموز و گستردگی منطقه به دلیل داشتن مرز مشترک با چندین استان، در حوزه تعلیم و تربیت همواره مورد توجه بوده است. این منطقه شامل دو بخش لواسان و رودبار قصران نیز بوده و با استان مازندران و استان البرز هم مرز است. منطقه ای که از فقیرترین تا غنی ترین دانش‌آموز را در خود دارد و در دل این مساله تکثر فرهنگی و حتی قومی مردمان ساکن در این منطقه قرار دارد. ویژگی های منحصر به فرد آموزشی منطقه یک بهانه ای شد تا به سراغ صادق صادق پور، مدیر آموزش و پرورش منطقه یک برویم و گپ و گفتی داشته باشیم. صادق صادق پور، دهه هفتاد به عنوان دبیر وارد آموزش و پرورش منطقه یک می شود و سمت های مختلفی را تجربه می کند تا اواخر دهه هفتاد که به عنوان معاون پرورشی منطقه یک انتخاب می شود. بعد از آن به عنوان معاون استان و مدیر کل آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش مشغول به خدمت می شود و سپس از آنجا مجدد به خانه اولش یعنی منطقه یک باز می گردد و به عنوان مدیر منطقه شروع به فعالیت می کند.

اولین اولویت های شما در بدو شروع کارتان به عنوان مدیر منطقه چه بود؟

در سال ۹۶ و در همان بدو حضورم برنامه عمل آموزش و پرورش را نوشتیم که کار جالبی شد. علاوه بر آمارها، برنامه تمام بخش‌های مختلف در کنار آن آمد. از همان شروع، شعار خود را «فضای صادقانه، تلاش عالمانه، نشاط و بالندگی» انتخاب کردیم و چشم اندازمان را تربیت دانش آموز موفق و خوشحالی تعریف کردیم که مبتنی بر سند تحول بنیادین تربیت شود. دانش آموز خوشحال در تراز سند، نیازمند یک منطقه باحال خوب است و لذا در سال های گذشته اولین اولویت مان را ارتقای مدیریت آموزشگاهی قرار دادیم زیرا اگر حال مدیر مدرسه خوب باشد حال همکاران و دانش آموزان و اولیای آن خوب می شود. دومین دغدغه مان را بهسازی نیروی انسانی گذاشتیم. یعنی چه کنیم همه نیروی انسانی ما در همه رده‌ها آموزش ببینند و اتفاقا اولین آموزش را از خدمتگزاران شروع کردیم وآن ها را به مشهد بردیم و همانجا برایشان دوره ی آموزشی گذاشتیم.. همکاران ما توقعشان بسیار پایین است، فقط کافیست به آنها احترام بگذاریم. در همین راستا برای معاونین هم جلسات قطبی گذاشتیم. برای مربیان تربیتی، بهداشت، تربیت بدنی و غیره دوره آموزشی برگزار کردیم. اما برای اینکه آموزش ها همسویی پیدا کند برنامه آموزش جامع را تدوین کردیم. این برنامه به ما باید می گوید که به دانش آموز چه چیزی را باید آموزش دهیم که همان آموزش را برای معلم و اولیا نیز داشته باشیم. همچنین یک مرکز آموزش ضمن خدمت شایسته فرهنگیان عزیز منطقه ایجاد کردیم. این مهم به همت خیّری به نام خانم قریشی و اعضای مجمع خیرین شمیران انجام شد و اکنون به عنوان یکی از بهترین فضاهای آموزشی معلمان در شهر تهران است. سومین اولویت ما توسعه مشارکت ها بود. من برای توسعه مشارکت ها باورم این است که شما زمانی می توانید مشارکت پذیری را به حداکثر برسانید که یک خاطره خوش برای مخاطب تان ایجاد کنید. این مهم با کارهای کوچک انجام می‌شود. تصمیم گرفتیم روز تولد مدیران مدارس را بهانه کنیم و به دیدن شان برویم و تبریک بگوییم و هم دیداری از مدرسه داشته باشیم. در این دیدار یک کتاب کوچک که خواندنش زمان زیادی نمی گیرد همراه با پیام تبریک هدیه می دهیم. البته که کار بسیار کوچکی است اما در مدیریت مدارس بسیار تاثیرگذار است زیرا برای آنها انگیزه ایجاد می کند. حتی مدارسی بوده که من فقط چند دقیقه توانسته ام حضور پیدا کنم اما همین کار کوچک، اثر مثبتی در حال خوب این مدیران ایجاد کرده و خاطره ای خوش برای آنها رقم می زند و این خاطره خوش در میان مدیران هویت ایجاد می‌کند. هویت، مسئولیت‌پذیری می آورد و درنتیجه مشارکت را به همراه دارد.

مهم ترین مسایلی که برای مدیریت منطقه با آن برخورد کردید چیست؟

اگر بخواهم مهمترین چالش های موجود در منطقه را عنوان کنم، می توانم به کمبود نیروی انسانی به عنوان مهمترین چالش اشاره کنم، بویژه نیروی انسانی جوان و نیروی انسانی مرد. در منطقه1 درصد معلمانی که سابقه کار بالای 2۵ سال دارند، زیاد است. در کنار این موضوع فرسودگی بافت‌های منطقه را هم داریم. در این منطقه مدارسی هستند که قدمت ۱۰۰ ساله دارند. طبق آماری که سازمان نوسازی ارائه کرده است منطقه یک به لحاظ فرسودگی رتبه ۱۷ را در میان مناطق ۱۹ گانه شهر تهران دارد و همین می‌طلبد که فکری برای نوسازی و بازسازی مدارس این منطقه بکنیم. البته مجمع خیرین را داریم که بسیار فعال است. همچنین به رغم اینکه تعداد مدارس غیردولتی منطقه زیاد است یعنی از تعداد ۴۰۳ مدرسه ۲۰۸ مدرسه ما غیردولتی و ۱۹۵ مدرسه دولتی است اما حدود ۶۰ درصد دانش‌آموزان ما در مدارس دولتی تحصیل می کنند. شاید به این جهت است که هم گستردگی فضا داریم و هم در مناطق روستایی مدارسی داریم که در آن ها زیر ۱۵ نفر کلاس تشکیل می شود. متاسفانه در این روستاها به جهت کمبود نیروی انسانی نمی توانیم آنگونه که باید و شاید خدمات ارائه دهیم و این را با تدبیر مدیر کل محترم شهر تهران در آخرین جلسه ساماندهی، برنامه ریزی کرده ایم تا بتوانیم این مشکل را با تامین نیروی متخصص، برطرف کنیم. از همان سالی که آمدم علاقه ام و باورم این است که ما نباید به دنبال سخت‌تر کار کردن باشیم بلکه باید هوشمندانه کار کنیم. زیرا کار سخت قطعاً جواب آنچنانی به ما نمی‌دهد اما کار هوشمندانه پاسخ می‌دهد و این نیاز به برنامه دارد.

اگر بخواهید از زبان مدیران مدارس تان بیشترین دغدغه هایی که مطرح کردند را بفرمایید، به چه چیزی اشاره می کنید؟

ما بعد از اینکه برنامه عمل را برای سال ۹۶-۹۷ تدوین کردیم گزیده های آن را به مدارس فرستادیم و در پایان سال تحصیلی از مدیران مدارس خواستیم خود ارزیابی داشته باشند و در کنار آن مهمترین انتظارات خودشان را از مدیریت برای سال تحصیلی بعد اعلام کنند. در واقع ما از خود مدیران مدارس سنجش کرده‌ایم و پاسخ این سوال شما را بر آن اساس اعلام می کنم. اولین موضوعی که مدیران مدارس از ما خواسته بودند این بود که در جلسات مشترک با منطقه حضور داشته باشند. ما سعی کردیم تقدیرمان باعث کاهش انگیزه سایر مدیران نشود اما این جزو نکاتی بود که مدیران مدارس از ما خواسته بودند به آن توجه کنیم. ما سعی کردیم مدیران مدارس را با جای دیگر مقایسه نکنیم اما هر مدرسه را نسبت به جایگاه خودش در سال قبل مقایسه کنیم. موضوع دیگری که مطرح کرده بودند این بود که از مدیران و معاونان انتظار دارند سالی حداقل یک بار از مدارس شان بازدید کنند. البته موضوع تولد مدیران مدارس بهانه ای شد تا یک بار همه مدارس مناطق را بازدید کرده باشیم حتی اگر شده به اندازه چند دقیقه، و البته تا کنون حدود ۶۰ درصد از مدارس دولتی و غیر دولتی را برای نوبت دوم هم بازدید کرده ایم. موضوع دیگری که از طرف مدیران به عنوان دغدغه مطرح شد کمبود نیرو بویژه خدمتگزار در مدارس است. همچنین از منطقه انتظار دارند شرایط نوآوری و خلاقیت را برای مدیران مناطق فراهم کند. ما سعی کردیم تعداد بخشنامه هایی که به مدیران مدارس ارسال می شود را کاهش دهیم و در این راستا در یک سال ۳۸ درصد کاهش ارسال بخشنامه داشته ایم. این موضوع بسیار اهمیت دارد زیرا لازمه مدرسه محوری کاهش همین بخش نامه هاست.

چطور توانسته اید از ارسال بخشنامه ها کم کنید. یعنی بخشنامه های غیرضروری را کم کرده اید؟

بخش عمده به اینصورت بود که موازی کاری ها حذف شده اند. سعی کردیم همه امور مربوط به معاونت های مختلف در زمان مشخص فقط در قالب یک بخشنامه ارسال شود. بخشی دیگر این است که یک بخشنامه را برای کل مدارس ارسال نکنیم بلکه با توجه به جامعه مخاطب آن بخشنامه که کدام نوع از مدرسه هستند، ارسال انجام شود. موضوعات دیگری که خود معلمان مطرح کردند مساله آسیب های اجتماعی بود همچنین خواستند که برنامه اهداف منطقه برای مدرسه مشخص باشد در واقع ممکن بود در یک روز مشخصی از قبل برای خودشان برنامه و جلسه گذاشته‌ باشند و از طرفی منطقه هم اعلام کند در همان روز جلسه مدیران مناطق یا جلسه دیگری برگزار خواهد شد. از این جهت تصمیم گرفتیم که در سال جدید برنامه مشخص و یکپارچه ای از دیدارها داشته باشیم تا مدیر تکلیف خودش را بداند. درنهایت بر اساس بازخوردی که از مدیران مناطق گرفتیم برنامه عمل ۹۷-۹۸ را تدوین کردیم.

نقش مدیران مناطق برای عملیاتی کردن سیاست های مدرسه محوری و تفویض اختیار به مدارس ذیل شیوه نامه نظام رهبری چیست؟

بدون شک رشد و توسعه مدارس، بنیان توسعه کشور است. همین است که ما اولویت چهارم مان را بر تمرکز زدایی و تفویض اختیار گذاشته ایم زیرا باید به این سمت برویم و راهی نیست جز این که اختیارات تفویض شود. بخشنامه ها به حداقل برسد و مدرسه را باور کنیم و مدیران مان را باور کنیم و به مدیران اعتماد کنیم. لازمه این اعتماد، تغییر نگرش ما مسئولین به مدیران است و البته اعتماد خود همین مدیران به خودشان مهم است زیرا اگر این تغییر نگرش اتفاق بیافتد بازهم ما کار خاصی در این حوزه نمی‌توانیم انجام دهیم زیرا خودباوری نیروها در مدارس ممکن است ضعیف باشد و یا اعتباری که ما در مدارس تفویض می کنیم کمتر باشد. در همین راستا یکی از آموزش هایی که ما برای مدیران مدارس گذاشته ایم این بود که سعی کنیم مدیران قوت ها و فرصت ها را بیشتر ببینند. وقتی در جلسات اول به مدیران مدارس می گفتم از نقاط قوت تان بگویید می دیدم بلافاصله به سمت چالش‌ها می‌روند. این یک فرمول برای رسیدن به موفقیت هاست و باید قوت ها و موفقیت ها را دید. سعی ما بر این است که به مدیران همان اول این را بگویم که قوت ها و فرصت های تان را بیشتر ببینید.

با توجه به اینکه در سند تاکید شده است آموزش و پرورش فقط یک نهاد نیست و سایر نهادها نیز باید در این مهم احساس مسئولیت کنند شما برنامه ای برای افزایش مشارکت نهادهای دیگر و مخصوصا خانواده ها در تعالی نظام تعلیم و تربیت منطقه تان دارید؟

انسان توسعه یافته کسی است که حدود خود را بشناسد و حداکثر اثربخشی را داشته باشد. لازمه اجرای سند تحول بنیادین مشارکت حداکثری همه نهادها، سازمان ها، همسایه‌های مدرسه وعوامل هست. معلمان یک بال مدرسه اند و بال دیگر اولیا هستند. اگر یکی از این بال ها نقص داشته باشد بچه های مان به پرواز در نمی آیند. به تعبیر یکی از صاحب نظران هرچه کودکان دست و پایشان بزرگتر شود، بال و پرشان کوتاه‌تر می‌شود. من باورم این است که اگر بخواهیم پرواز را یاد دهیم باید با مشارکت اولیا اینکار را انجام دهیم. انصافا اگر مدرسه به تنهایی بخواهد این کار را انجام دهد احتمالا به ثمر نمی رسد. از این رو تاکیدم این است که بتوانیم شورای مرکزی اولیا و مربیان را تقویت کنیم والبته که در این زمینه هنوز قَدَر عمل نکرده ایم. ما در منطقه یک اولیای خوبی داریم، صاحب نظر هستند و اگر بتوانیم آنها را فعال کنیم نقاط قوت منطقه هستند. از انجمن اولیا و مربیان منطقه هم خواهش کرده ام این موضوع را جدی پیگیری کنند تا بتوانیم مشارکت را به حداکثر برسانیم. ضمن اینکه در کنارش توصیه ما به مدارس این بوده که حتما از همسایه های خود اعم از کسبه و تمام نهادها و سازمان های اطراف مدرسه کمک بگیرند تا با حضورشان احساس مسئولیت کنند. ما هم مشارکت را در سطوح مختلف دنبال می کنیم مثلا در منطقه یک ما فرهنگسراهای بسیاری داریم و سعی کرده ایم با تمامی مراکز فرهنگی، تفریحی، ورزشی مناطق ارتباط بگیریم و برای فرهنگیان منطقه تخفیف های ویژه بگیریم. بدین صورت مدیران هم پتانسیل های منطقه را بهتر می شناسند و از آنها برای مدیریت مدرسه شان کمک می گیرند. مسئله دیگر اینکه سعی می کنم در منطقه «سطح نزاع» را ارتقا دهیم. سطح نزاع و اثر انگشت معلمان به عنوان یکی از شاخص های توسعه هر کشور بیان می شود. منظور از سطح نزاع موضوع گفتگوی اتاق معلمان هر کشور است که آن را در کشورهای مختلف فهرست کرده اند. برای مثال اولین موضوع گفتگوی اتاق معلم ها در ژاپن این است که چه چیزی ارزش آموختن به دانش آموز دارد تا بیهوده وقت دانش آموز را نگیریم و چه چیزی زندگی دانش آموز را بهتر می کند. دومین مسئله، پداگوژی هیبریدی است. می‌گویند چه کنیم تا علم، فن وهنر تعلیم و تربیت را هیبریدی کنیم. موضوع دیگر در اتاق گفتگوی معلمان ژاپن بررسی نتایج آزمون های تیمز و ... است. در واقع آنها در اتاق معلمان گفتگو می کنند چه کنیم راندمان کار دانش‌آموزان در کشور بالا برود. این یکی از مهمترین مولفه هایی است که باید در مدارس ارتقا پیدا کند. در همین راستا نمایندگان اتاق شورای معلمان را در اردوگاه باهنر جمع و تکریم کردیم و گفتیم موضوع اتاق گفتگوی معلمان باید شایسته کشور ایران باشد. بعد از آن هم از خودشان مشارکت گرفتیم تا چه کنیم شورای معلمان شان را ارتقا دهند. اکنون در اداره اتاقی برای شورای معلمان مدارس در نظر گرفته ایم که در این مکان راجع به روش های ارتقای موضوع گفتگوی اتاق معلمان صحبت شود. برای ادارات هم در دهه مبارک فجر متنی کوتاه آماده کردیم و هر سه نفراز کارکنان اداری آموزش و پرورش منطقه به یکی ادارات شهرستان مراجعه کردند؛ یک متن تبریک، یک شاخه گل و جعبه ای شکلات که اثر خوبی گذاشت. نگاه مثبت ادارات شهرستان شمیرانات به آموزش و پرورش منطقه و ایجاد احساس مسئولیت نسبت به آموزش و پرورش، در آنان، کمک شایانی بود به ما، برای پیشبرد برنامه هایمان.

با توجه به اینکه منطقه یک در ظاهر متمول است اما درواقع مدرسه های با بافت فرسوده بسیار دارد، آیا اقدامی برای بهسازی یا نوسازی مدارس منطقه انجام شده است؟

این منطقه از معدود مناطق شهر تهران است که مجمع خیرین مستقلی دارد. درواقع مناطق دیگر نمایندگی دارند ولی اینجا مجمع خیرین مستقیماً و مستقل حضور دارند و فعال هستند. در واقع در راستای بالندگی آموزش و پرورش اجرای فعالیت های خیرین را داریم. برای تسریع کار؛ پروژه های اولویت‌دار که باید ساخته شوند را فهرست کرده ایم، مخصوصاً در روستاها به دلیل شرایط خاصی که دارند. و نیز امیدواریم بتوانیم معلمانی جوان و پر انرژی و انگیزه برای روستاها جذب کنیم. بعد از تهیه لیست، فلوچارتی تهیه کردیم و در آن راجع به نحوه برخورد و جذب خیّر توضیح دادیم . این فلوچارت در اختیار مدیران مدارس قرار گرفت تا بدانند چطور خیر را شناسایی و دعوت کنند. در واقع از اولین قدم تا آخرین قدم را در قالب فلوچارت برای مدیران مدارس توضیح دادیم. همچنین فعالیت های انجام شده و نیز اسامی مدارس نیازمند به کمک خیرین را در لیست آورده ایم. با اطلاعات کاربردی و دقیق مانند اینکه سند مدرسه در چه وضعیتی است، میزان سرمایه گذاری چقدر است، جنسیت و دوره ی تحصیلی که مدرسه برای آن آماده می شود چیست و ... که همگی را در قالب یک جدول ارائه کرده ایم. جا دارد از خیرین گرانقدر منطقه1 ، مجمع خیرین مدرسه ساز شمیرانات و همه همکاران و فرهنگیان عزیز منطقه، به شکل ویژه تشکر کنم.