معلمی؛ از عشق تا خلاقیت

به مناسبت هفته گرامی‌داشت مقام معلم با تعدادی از دانش‌آموزان امروز و دیروز و معلمان گفت‌وگو کردیم و نظر آنان را در خصوص معلمان و نحوه ارتباط‌گیری آنان را در کلاس درس جویا شدیم، محمد حسن قاسمی، دانش‌آموز پایه هشتم، معلمان خود را دلسوز و فداکار می‌دانست که در نقش پدر دوم نگران آینده آنان است و البته او در ادامه از برخی معلمان هم گلایه کرد و گفت: برخی معلمان مشکلات خود را به سر کلاس می‌آورند و ما دانش‌آموزان باید بدخلقی و تندهای آنان را تحمل کنیم.

عباس احمدی، نیز به عنوان دانش‌آموزی که از روزهای دانش‌آموزی‌اش سال‌ها می‌گذرد، نقش معلم را روشن‌کننده مسیر زندگی خود معرفی کرد و گفت: خدا را شاکرم که معلمانی داشته‌ام که همواره دلسوز بوده‌ و با دلسوزی خود خوب زندگی‌کردن را به ما آموختند.

امین جوکار نیز آموختن اخلاق از معلمان را رهاورد سال‌های تحصیل خود دانست و گفت: آموزه‌های درسی دوران مدرسه را امروز به یاد ندارم اما ارتباطی که با معلمانمان داشتیم و اخلاقیاتی که از آن آموختیم را هیچ‌گاه فراموش نمی‌کنم.

قاسمی نیز به عنوان یک معلم که تقریبا چندماهی به بازنشستگی او نمانده، در این گفت‌و گو شرکت کرد و در پاسخ به اینکه معلمی را چگونه توصیف می‌کنید؟ گفت: معلمی کار سختی است و عاشق بودن تنها راه پیروز شدن بر سختی کار است و اگر با عشق معلم نباشی قطعا ضرر کرده‌اید.

فاطمه یزدان‌پناه نیز در مرور خاطرات دوران دانش‌آموزی‌اش پاسخی کاملا متفاوت به سوال ما داشت و گفت: معلمی را به یاد نمی‌آورم که بخواهم بگویم نقش عمده‌ای در زندگی من داشته است و به نظرم هر چه امروز هستم حاصل تلاش و اراده خودم بوده است.

در این گفت‌و گو که به بهانه گرامی‌داشت مقام معلم انجام شد افراد زیادی شرکت کردند که نظرات مشابه و یا کاملا متفاوتی داشتند، و آناهیتا مظفری که از دانش‌آموزان پایه نهم است، گفت به نظر من معلم باید به ما انگیزه بدهد و ما را برای درس خواندن تشویق کند. او در بین صحبت‌هایش مدام از معلمی یاد می‌کرد که باعث تغییر رفتاری و شخصیتی دربین همکلاسی‌هایش شده و تاثیر بسیاری بر روی دانش‌آموزان داشته است.

او در تکمیل تعریف‌هایش گفت: خانم لیلا عبدی مدرس دروس مطالعات اجتماعی و ادبیات فارسی ما در مدرسه است که هرسال علاوه بر برنامه درس، طرح خلاقانه‌ای را در کلاس‌های خود اجرا می‌کند.

او ادامه داد: کلاس درس خانم عبدی با بقیه کلاس‌ها متفاوت است حتی شیوه‌ی نشستن ما در کلاس نیز متفاوت است. ما به صورت دایره‌ای و میزگردی مینشینیم و معلم ما معتقد است که با این کار دانش‌آموزان خجالتی و با اعتماد به نفس پایین شناسایی می‌شوند و او بهتر می‌تواند آن‌ها را به بحث کلاس بکشاند و به آنها در رشد شخصی و افزایش اعتماد به نفسشان کمک کند.

تعریف‌های آناهیتا در خصوص معلمش ما را به مدرسه آنها کشاند تا این معلم را از نزدیک ببینیم و با او گفت‌وگویی داشته باشیم؛ لیلا عبدی دکتری ادبیات فارسی از دانشگاه شیراز دارد و در ابتدای صحبت در پاسخ به اینکه چرا معلمی را انتخاب کرده است گفت: اولا من به معلمی علاقه داشتم و ثانیا معلمی شغلی است که هدایتگری را در جامعه بر عهده دارد و یک معلم می‌تواند به دانش‌آموزان راه خوب و درست زندگی کردن را بیاموزد.

این معلم خلاق ادامه داد: من همیشه خودم را در مرحله اول دوست بچه‌ها معرفی می‌کنم و بعد به آنها می‌گویم در کلاس ما همه متقابلا دانش‌آموز و معلم هستیم و همه از هم یاد می‌گیریم و به هم یاد می‌دهیم .

او در خصوص روش تدریس خود در کلاس گفت: من تابع شیوه تدریس فعال و دانش‌آموزمحور هستم و مخالف روش تدریس غیرفعالم چراکه در روش تدریس غیرفعال معلم سر کلاس دانش و دانسته‌های خودم را به مغز دانش‌آموز منتقل می‌کند و این انتقال تنها باعث نمره گرفتن دانش‌آموز می‌شود نه یادگیری و فهمیدن آن؛ اما در روش تدریس فعال دانش‌آموز تحقیق می‌کند، تحلیل می‌کند و یاد می‌گیرد و حتی در مواردی کتاب را نقد می‌کند و ما در نهایت به ارزیابی کتاب می‌رسیم. من در کلاس تنها نقش یک مبصر را دارم تا نظم کلاس را در صورت لزوم حفظ کنم.

او معتقد است همواره تغییر از خود انسان آغاز می‌شود و این مطلب را در کلاس به دانش‌آموزان گوشزد می‌کند و خطاب به آنان می‌گوید: اگر می‌خواهیم دنیایمان تغییر کند باید خودمان نیز تغییر کنیم و از آنان می‌خواهم تا با خواندن کتاب و مطالعه آغازگر رشد و ایجاد تغییر در خود باشند.

او گفت: من برنامه‌ سالیانه ثابتی ندارم و هر سال با توجه به روحیه و درک دانش‌آموزان برنامه‌های خود را تغییر می‌دهم و برای برنامه‌های سالانه هر برنامه‌ای را از تابستان سال پیش برنامه‌ریزی و چگونگی اجرای آن را در کلاس طرح‌ریزی می‌کنم.

او ادامه داد: تاکنون طرح‌های مختلفی را در کلاس‌هایم اجرا کرده‌ام از جمله اینکه با دانش‌آموزان در خصوص خشونت کار کردیم و یکی از برنامه‌های مهم، بالا بردن سطح اعتماد به نفس در دختران بود تا آنها برای زندگی اجتماعی آماده شوند. در این طرح دانش‌آموزان درباره خودشان، هویتشان، برنامه‌هایشان برای آینده و... صحبت می‌کردند تا اعتماد به نفس و اهمیت دادن به خود را فراگیرند.

او که امسال برنامه‌ لذت بردن از کلاس را برای دانش‌آموزان خود طرح‌ریزی کرده‌است، معتقد است شادی سهم بسزایی در موفقیت افراد دارد و دانش‌آموزان را به ارائه متن‌های شاد و به بحث گذاشتن آن در کلاس تشویق کرده است.

او در پاسخ به اینکه چه بازخوردهایی از بچه‌ها دریافت کرده‌است، گفت: برای برنامه‌های هر ساله از دانش‌آموزان کمک می‌گیرم چون بچه‌ها به من می‌گویند که برنامه‌‌ها را چگونه اجرا کنم در پایان هر سال تحصیلی نظرات آنان را در خصوص استفاده مثبتی که از این طرح داشته‌اند، می‌شنوم.

او ادامه داد: مهمترین بازخوردی که از این برنامه‌ها گرفته‌ام این بوده که به کمک این طرح‌ها توانسته‌ام بسیاری از دانش‌آموزان گوشه‌گیر و منزوی را به جمع کلاس و همکلاسی‌هایشان بکشانم و بحث‌های کلاسی و مشارکت عمومی دانش‌آموزان علاوه بر افزایش یادگیری در بین آنان موجب افزایش اعتماد به نفس در بین دانش‌آموزان نیز شده‌ است.

عبدی اظهار کرد: من امسال شادی ذاتی و درونی دختران را دنبال می‌کنم، البته هر سال با این که موضوع جدیدی را دنبال می‌کنم و در واقع برنامه‌های سالانه در امتداد برنامه‌ی سال‌های قبل است.

او افزود: یکی از برنامه‌هایی که کلاس را برای بچه‌ها جذاب کرده نقد و بررسی کتاب درسی است که به آنها اجازه بحث در مورد کتاب و نقد آن را می‌دهم و دانش‌آموزان با این کار در مباحث درسی مشارکت فعالی دارند.

او افزود: خوشبختانه از این طرح بازخورد خوبی گرفته‌ام و پس از مدتی دانش‌آموزان خودشان به این نتیجه می‌رسند که باید کتاب بخوانند و از من به عنوان یک مرجع درخواست می‌کنند که به آنها کتاب معرفی کنم. با وجود این من تا عطش کتاب خواندن را در بچه ها نبینم کتاب به آنها کتاب معرفی نمی‌کنم.

او تاکید کرد: البته من تنها شوق کتاب خواندن را در بچه‌ها بیدار می‌کنم و آنها را مجبور به کتاب خواندن نمی‌کنم بنابراین دانش‌آموزان با درکی که از لذت خواندن پیدا می‌کنند خودشان این طرح را دنبال می‌کنند.

به گفته‌ این معلم خلاق شیرازی، او هر ساله برای هر پایه یک فهرست کتاب باتوجه به سن دانش‌آموزان تهیه و به درخواست دانش‌آموزان آنها را معرفی می‌کند.

او در پایان معلمی را نیازمند عشق نامید که اگر با عشق و دلسوزی همراه نباشد خُسران فردی و اجتماعی را در پی دارد چرا که معلم نقش مهمی در ساخت افراد اجتماع دارد.

خبرنگار: آناهیتا مظفری