آینده‌سازی در کف مدرسه با نسخه بومی‌

سند تحول بنیادین به‌عنوان سند بالادستی وزارت آموزش و پرورش در سال 1390 و پس از برگزاری جلسات کارشناسی متعدد به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و به دولت وقت نیز ابلاغ شد اما امروز بعد از گذشت بیش از 10 سال از تصویب و ابلاغ این سند، آن‌طور که باید نه تنها در مدارس و سطوح مختلف وزارت آموزش و پرورش اجرا نشده بود بلکه حتی در دولت قبل از نسخه‌ای جایگزین و غربی به نام سند 2030 در سیستم آموزشی کشور استفاده می‌شد که مورد هشدار و تذکر رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز قرار گرفت و ایشان تاکید کردند که سند تحول بنیادین آموزش و پرورش باید اجرا شده و جلوی اجرای هرگونه سندی غیر از این سند باید گرفته شود. ایشان همچنین در اردیبهشت سال جاری و در دیدار با جمعی از فرهنگیان کشور اعلام کردند که یکی از دلایل عدم اجرای سند تحول بنیادین در سال‌های گذشته، فقدان نقشه راه اجرایی‌سازی این سند بوده است.

دولت سیزدهم با رویکرد مردمی و با تکیه بر ظرفیت‌ها و توانمندی‌های داخلی از سال 1400 کار خود را آغاز کرد و از همان ابتدای شروع فعالیت، ضمن برقراری تعامل و ارتباط مناسب با کشورهای مختلف از هرگونه توجه و اتکا به خارج از کشور برای حل مشکلات خودداری کرده و نسخه شفابخش حل تمام مشکلات را در توجه به ظرفیت‌های بومی و داخلی دانست که سند تحول بنیادین، یکی از آن‌ها است.

از تدوین نسخه مدرسه‌ای سند تحول تا برگزاری رویداد «الف تا»

با آغاز به‌کار وزیر وقت آموزش و پرورش در دولت سیزدهم، قرارگاه اجرایی‌سازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در این وزارتخانه شکل گرفت و در راستای تاکید به اجرای این امر، مشاور وزیر و دبیر قرارگاه اجرایی‌سازی سند تحول بنیادین نیز منصوب شد تا کارها با جدیت تمام دنبال شود.

اسفند 1401 بود که علی پارسانیا، دبیر قرارگاه اجرایی‌سازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در نشست خبری با موضوع ارائه برنامه‌های اجرای سند تحول بنیادین با اشاره به تصویب سند تحول بنیادین در بیش از 10 سال گذشته اظهار کرد: اجرای سند تحول بنیادین طی این مدت، توفیقات کافی نداشته و برای این امر، شواهد پژوهشی وجود دارد و هم کارشناسان حوزه تعلیم اذعان دارند و هم مسئولین سیاسی ارشد از جمله رهبر معظم انقلاب آن را تایید می‌کنند و در این زمینه فرمودند: «سند تحول اجرا شده اما تحول عملا محقق نشده است.»

پارسانیا با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند اجرای سند به‌گونه‌ای است که آب در پشت سد مانده و به مزرعه نرسیده است، خاطرنشان کرد: مزرعه آموزش و پرورش، مدرسه است. بنابراین وقتی می‌توان گفت سند تحول بنیادین به درستی اجرا شده که تحولی در مدرسه ایجاد شده باشد.

وی با بیان اینکه اگر نظام برنامه عوض نشود و برنامه‌ها بر محورهای سند تحول بنیادین ننشینند، سند اجرا نخواهد شد، افزود: برای این کار، 2 اقدام کردیم که یکی برای سال 1401 و دیگری برای سال 1402 است. سامانه‌ای برای امسال (1401) راه‌اندازی شده و تمام واحدهای وزارت آموزش و پرورش ملزم شدند که برنامه‌ها را ذیل هدف، راهکارها و برنامه‌های سند بیاورند. کار قرارگاه، تنظیم‌گری با محوریت معاونت برنامه‌ریزی و توسعه منابع بود و کارگروهی شکل گرفت که تک‌تک واحدها فعالیت‌های خود را در کارگروه مذکور ارائه می‌دهند و در این کارگروه بررسی می‌شود که آیا برنامه‌ها نسبتی با زیرنظام‌های سند تحول دارد یا خیر؛

دبیر قرارگاه اجرایی‌سازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با اشاره به اقدام دوم گفت: مخاطب مستقیم عمده راهکارهای سند تحول و برنامه زیرنظام‌ها مدیران ارشد وزارت آموزش و پرورش است و تبعات و نتایج آن در مدرسه اجرا می‌شود. خلاءیی که در این سال‌ها داشته‌ایم این بود که جای یک ویرایش مدرسه‌ای از سند، خالی بوده است. ویرایش مدرسه‌ای یعنی چه اتفاقی در مدرسه و مدیریت آن باید بیفتد و برنامه‌های آموزشی چه تغییراتی باید بکند که بگوییم سند اجرا شده است که طی این سال‌ها نسبت به آن کوتاهی جدی شده است.

وی افزود: از طریق یک کار پژوهشی سنگین، سند تحول و مبانی نظری پیوست آن مبنای پژوهشگران قرار گرفت و ویرایش مدرسه‌ای آماده شد که این ویرایش مدرسه‌ای، تکلیف همه را مشخص کرده که مدیر چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد و کنشگران چه وظایف و تکالیفی بر عهده دارند و فضای حاکم بر مدرسه چگونه باید باشد و چه شایستگی‌هایی در متربیان باید کشف شود.

پارسانیا تصریح کرد: مدرسه تحولی بر‌اساس سند تحول بنیادین، مدرسه‌ای نیست که یک نفر در آن تصمیم می‌گیرد بلکه شاخص‌هایی دارد که در این پژوهش طراحی شده است.

دبیر قرارگاه اجرایی‌سازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش همچنین از برگزاری رویداد «الف تا» به عنوان یک میدان بین‌المللی خبر داد و خاطرنشان کرد: ‌تلاش می‌کنیم با مدارس خاص و ویژه‌ای در کشورهای مختلف به‌ویژه در کشورهای مسلمان و همسایه اگر تجربه تحول مدرسه‌ای دارند، تبادل تجربیات فرهنگی داشته باشیم. همه معلمان و مدیران، ایده‌ها و تجارب خود را در 4 محور در این رویداد به اشتراک می‌گذارند که الگوی تحولی مدرسه تراز می‌شود.

رویداد «الف تا» با هدف به اشتراک‌گذاری تجربیات معلمان در تیرماه امسال برگزار شد و پارسانیا در مراسم افتتاح این نمایشگاه، فضای رویداد بین‌المللی «الف تا» را فضای تعامل برشمرد و هدف از برگزاری این رویداد را استفاده حداکثری و اشتراک‌گذاری تجارب برتر معلمان سراسر کشور بیان کرد و گفت: هدف از برگزاری رویداد این است که اجتماعی از معلمان، توانایی‌ها و تجربیات خود را به اشتراک گذاشته و نمونه‌های خوب و برگزیده را به هم بشناسانیم و قله‌هایی بسازیم که برای ساختن هنجارهای نظام تعلیم و تربیت به ما کمک کند.

شکوفایی سند تحول بنیادین در دولت سیزدهم اتفاق افتاد

رضامراد صحرایی، وزیر آموزش و پرورش نیز از همان ابتدای شروع فعالیت خود در این وزارتخانه همواره به اجرای کامل سند تحول بنیادین تاکید داشته و کمتر برنامه و جلسه‌ای می‌شود که حرفی از این سند به میان نیاورد. همچنین وی معتقد است که محل اجرای سند تحول بنیادین، اتاق وزیر نیست بلکه کف مدرسه است.

وزیر آموزش و پرورش در جمع نومعلمان گلستانی گفت: امروزه معیار برنامه‌ریزی ما در دولت سیزدهم، سند تحول بنیادین است و در دولت مردمی شاهد شکوفایی این سند بوده‌ایم.

وی با بیان این‌که درک اهمیت آموزش و پرورش و جایگاه آن در کشور، مقدمه موفقیت است و ارزش هر کاری به نوع ماموریت کارکنان آن بستگی دارد، اظهار کرد: سیمای آینده هر کشوری از چهره امروز مدرسه‌هایش پدیدار می‌شود و هر آینده‌ای که برای ایران در سر داریم و برای شهر می‌پسندیم، بذرش را در درون مدرسه‌ها باید بکاریم. آموزش و پرورش هر کشوری، نماد آینده آن کشور است و هر مدرسه، یک ایران کوچک است که معلمان در حال ساختن آن هستند. معلم، معمار هویت یک کشور است، یعنی آینده کشور به دست معلمان و در مدرسه ساخته می‌شود و غفلت از مدرسه، خیانت به آینده کشور است.

اجرای سند تحول، ضامن مدرسه قوی و ایران قوی است

صحرایی تاکید کرد: معلم مدرسه، نقش‌آفرین‌ترین عنصر مدرسه‌سازی و تحول است و تحول نه توسط وزیر بلکه توسط دبیر انجام می‌شود. هر کسی که به آینده کشور علاقه دارد، میزان واقعی بودن علاقه‌اش را باید با اهتمام و توجه به آن نشان دهد.

وزیر آموزش و پرورش همچنین در آیین اختتامیه شانزدهمین دوره لیگ علمی پایا با تاکید بر اینکه یک دقیقه تاخیر در اجرای سند تحول بنیادین، خیانت به آینده ایران است، گفت‌: پیام سند تحول این است که اگر سند اجرا شود، مدرسه قوی می‌شود و مدرسه قوی یعنی ایران قوی؛

وی تاکید کرد: سند تحول بنیادین می‌گوید دانش‌‌آموزانی را در 6 ساحت، تربیت که هم خود قوی شوند و هم ایران را قوی کنند. این سند وقتی اجرا شود دانش‌آموز وطن‌دوست، بانشاط، بااعتماد به نفس و جهانی‌اندیش تربیت خواهد شد.

اگر سند تحول مبنا قرار می‌گرفت، اتفاقات خیلی خوبی در کشور می‌افتاد

وزیر آموزش و پرورش همچنین در آیین انعقاد تفاهم‌نامه میان وزارت آموزش و پرورش و دانشگاه علامه طباطبایی گفت: هیچ سندی بدون نقص نیست اما آنچه در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، گِرد آمده اگر مبنا قرار می‌گرفت، خیلی اتفاقات خوبی می‌افتاد در حالی که نه تنها این کار انجام نشد بلکه یک سند جایگزین هم برای آن آوردند و امروز که می‌خواهیم آن سند جایگزین را کنار بزنیم دچار قاعده اصلاح شدیم یعنی اصلاح آن به 2 برابر زمان نیاز دارد.

وی با بیان اینکه آموزش و پرورش، مساله ملی است که در برنامه هفتم نیز آمده است، خاطرنشان کرد: تقسیم کار ملی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را در برنامه هفتم آوردیم و در نهایت اجماع بر این شد که ۷ کلان‌پروژه ملی را اجرا کنیم.

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بدون هیچ تردیدی اصلی‌ترین پایه مرجعیت‌یابی واقعی در جهان خواهد بود

وزیر آموزش و پرورش همچنین در افتتاحیه نخستین همایش ملی «مرجعیت علمی» ضمن تشریح جزئیات هفت کلان پروژه آموزش و پرورش تاکید کرد: آموزش و پرورش می‌تواند و باید نقش کلیدی در مرجعیت علمی پیدا کند و پیام این گفت‌وگو این است که باید بیاموزیم تا با همدیگر برنامه‌ریزی کنیم و به‌صورت تخصصی اجرا کنیم. عبارتی در سند تحول بنیادین درباره دانش‌آموزانی که باید تربیت شوند، وجود دارد که فوق‌العاده است؛ می‌گوید «جهانی‌اندیش و وطن‌دوست» که این جمله در نهایت ترقی است و یعنی دنیا را بشناس و تمام دستاوردها را بدان اما برای کشور خودت راه‌حل داشته‌ باش. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بدون هیچ تردیدی اصلی‌ترین پایه مرجعیت‌یابی واقعی در جهان خواهد بود.

صحرایی، آمادگی برای فداکاری و ازخودگذشتگی نیرو، خلاقیت و نوآوری و ابتکار، روحیه تلاش و پشتکار، تقویت مهارت‌های نرم را یاد گرفتنی دانست و گفت: تفکر خلاقانه، نقادانه، حل مسئله، کارگروهی، اندیشه‌ورزی و طوفان فکری و مغزی به صورت یادگرفتنی است و اگر دانش‌آموزی در مدرسه یاد نگرفته باشد، نمی‌تواند در آینده آن را کسب کند زیرا سن در انتصاب این مهارت‌ها نقش بسیار جدی دارد.

ستاد راهبری سند تحول بنیادین تشکیل می‌شود

وزیر آموزش و پرورش وزیر آموزش و پرورش همچنین اواخر آبان سال جاری در برنامه زنده «پرسشگر» شبکه آموزش‌ ‌از تشکیل ستاد راهبری سند تحول بنیادین آموزش و پرورش خبر داد و گفت: سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، سندی فاخر، بومی، تربیتی، جهانی‌اندیش و مبتنی بر تربیت اسلامی و هویت ملی است و تمام اصرار ما بر اجرای سند تحول بنیادین است و برخی از این مساله ناراحتند.

صحرایی با تاکید بر اینکه باید به ریشه، تاریخ، ملت و فرهنگ کشور برگردیم، خاطرنشان کرد: سند تحول بنیادین ۶ ساحتِ اعتقادی، عبادی اخلاقی؛ تربیت اجتماعی و سیاسی؛ زیستی و بدنی؛ زیبایی‌شناختی و هنری؛ اقتصادی و حرفه‌ای و علمی و فناورانه دارد و اگر دانش‌آموزان طبق این ساحت‌ها تربیت شوند، چه انسان‌های فرهیخته، غنی، قوی و جامع تربیت خواهند شد.

وی با بیان اینکه وزارت آموزش و پرورش، مسئولیت نهادی سند تحول بنیادین را دارد، افزود: وزیر آموزش و پرورش باید سالیانه به رئیس‌جمهوری گزارش دهد که وزارتخانه‌های دیگر چقدر تکالیف‌شان درباره سند تحول را اجرا کرده‌اند.

امیدواری به فردای بهتر با اجرای کامل سند تحول بنیادین

مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش نیز طی روزهای گذشته در یک پیام ویراستی اعلام کرد که یکی از مهمترین برنامه‌های دولت سیزدهم، احیای سند تحول بنیادین بعد از ۱۲ سال است، این مرکز نوشت: نگاشتِ حقوقی، نهادی، مدرسه‌ای و رسانه‌ای این سند در حال تدوین است و یکی از جدی‌ترین برنامه‌های آموزش و پرورش، اجرای این سندِ فاخر در مدارس است.

با توجه به این موارد، امیدواری وجود دارد که آموزش و پرورش کشور در ریل‌گذاری جدید دولت سیزدهم به راه اصلی خود که همانا اجرای سند تحول بنیادین است برگردد تا با تربیت دانش‌آموزان و آینده‌سازان تراز سند تحول و در راستای معیارهای ایرانی - اسلامی بتوان آینده درخشانی برای کشور رقم زد و همواره بر این تاکید داشت که حل تمام مشلات کشور دارای نسخه داخلی است و سند تحول بنیادین نیز به عنوان یک نسخه داخلی، شفابخش معضلات و مشکلات نظام تعلیم و تربیت کشور خواهد بود.