یکصدایی یاریگران زندگی در برابر اعتیاد

سال‌هاست که اعتیاد از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی در هر جامعه‌ای به شمار می‌رود که تبعات زیان‌بار آن غیرقابل انکار است. اعتیاد به سبب ویژگی‌های ذاتی خود، اغلب با سایر آسیب‌ها نیز همراه می‌شود و موجب هدر رفتن نیروهای ثمربخش جامعه می‌شود. علل گرایش به اعتیاد از مسائل روانی و فردی تا مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی گسترده است. حال اگر این بلای ویرانگر در میان نوجوانان و جوانان گسترش پیدا کند، به کلاف سردرگمی تبدیل می‌شود که می‌تواند یک نسل را نابود و جامعه‌ای را با مخاطره جدی روبه‌رو کند.

کاهش سن اعتیاد در دهه های اخیر در کشورهای مختلف جهان، نگرانی تصمیم گیران و متولیان امر مبارزه با مواد مخدر را به مراتب بیشتر کرده و بر این اساس برنامه‌های مختلفی برای مقابله با شیوع استعمال مواد مخدر بین جوانان و نوجوانانی را در دستور کار قرار گرفته تا مانع گرفتار شدن آنان در دام اعتیاد شوند.

هرچه سن اعتیاد پایین‌تر باشد، به منزله ماندگارشدن بیشتر مدت زمان مصرف و بیشترشدن پیامدهای مخرب آن است؛ به ویژه که ترک و درمان اعتیاد فرآیندی بسیار پیچیده، زمان‌بر و مستلزم مراقبت‌های چندوجهی از سوی فرد، خانواده و نزدیکان و نهادهای حمایتی اجتماعی است، این در حالی است که ۴۰۰۰ نفر از جوانان برومند ما برای محافظت از وطن و جلوگیری از ورود مواد مخدر به کشور، جان خود را از دست دادند و به درجه رفیع شهادت رسیدند. آن‌ها بالاترین هزینه و ارزشمندترین سرمایه‌های ما در این راه بودند که از دست دادیم.

در شرایطی که سال گذشته، اسکندر مومنی؛ رئیس ستاد مبارزه با مواد مخدر، سن اعتیاد در ایران را ۲۴ سال عنوان کرده بود، بسیاری از کارشناسان و حتی مسئولان سال‌ها درباره گسترش پدیده اعتیاد به مواد مخدر هشدار می‌دادند و هر ساله برنامه‌های مختلفی برای مقابله با این آسیب اجتماعی اجرا می‌شد اما انتشار برخی اخبار نگران‌کننده، لزوم افزایش حساسیت و اقدام مسئولان را نسبت به مواد مخدر و پیامدهایش بیشتر می‌کند.

در این میان با توجه به اینکه اختلال مصرف موادمخدر، یکی از تهدیدهای جدی در مسیر تعالی جامعه به خصوص برای نسل جوان و آینده‌ساز کشور به شمار می‌رود و هر جامعه‌ای باید در پی ایجاد ساز و کارهایی است تا از طریق برنامه‌ریزی و اقدامات مدون و منسجم نسبت به مهار این تهدید گام بردارد.

محمد جمالو؛ معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های ستاد مبارزه با موادمخدر گفت: ستاد مبارزه با موادمخدر با مشارکت اعضای ستاد شامل وزارتخانه های مربوطه و دیگر دستگاه‌های مسئول و مرتبط در زمینه کنترل و کاهش اعتیاد در قالب طرح ملی «یاریگران زندگی»، تقویت رویکرد پیشگیرانه و توسعه مسئولیت پذیری آحاد مختلف جامعه را در دستور کار دارد.

وی ادامه داد: با توجه به اهمیت جهاد تبیین و روایتگری خدمات نظام جمهوری اسلامی در زمینه مبارزه همه جانبه با مواد مخدر و ضرورت استفاده از فرصت های آموزشی و ایجاد نشاط، امید و آگاهی در بین دانش آموزان و دانشجویان؛ نمایشگاه «یاریگران زندگی» با شعار "انتخاب آگاهانه" هم‌زمان با هفته پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی مدارس برگزار می‌شود.

در پی این خبر بود که نمایشگاه یاریگران زندگی در ۲۵ آبان ماه ۱۴۰۲ با هدف آگاهی بخشی و ارتقاء سطح مهارت‌ها با تأکید بر نوجوانان، جوانان و والدین در عرصه پیشگیری از مصرف موادمخدر و روان‌گردان‌ها؛ ایجاد حساسیت در آحاد جامعه به‌منظور ایجاد نفرت عمومی نسبت به مواد، اجتماعی نمودن امر مبارزه با موادمخدر و افزایش سطح مسئولیت‌پذیری آحاد جامعه در پیشگیری از مصرف موادمخدر و روان‌گردان‌ها، تقویت نهادهای دینی و ارزش‌های اخلاقی به‌منظور پیشگیری از مصرف مواد و روایت گری از تلاش‌های و دستاوردهای ایران در امر پیشگیری و مبارزه با موادمخدر، با حضور اسکندر مومنی دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، سیدمحمد حسینی معاون پارلمانی رئیس‌جمهوری و علیرضا کریمیان مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران و نمایندگان دستگاه‌های اجرایی و مردمی امر مبارزه با موادمخدر و جمعی از هنرمندان و ورزشکاران افتتاح شد‌.

نمایشگاه یاریگران زندگی

هفته گذشته خیابان حجاب در شهر تهران سرشار از حال و هوای نمایشگاه عمومی «یاریگران زندگی» و میزبان سیل عظیمی از دانش‌آموزان بود، نمایشگاهی که برای نخستین بار به میان مردم آمده تا با آگاه سازی و مهارت مواجهه با آسیب های اجتماعی و اعتیاد در میان نوجوانان و جوانان، هوشیارسازی خانواده ها و نوع تعامل با همسالان عاملی برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی باشد. از بدو ورود به این خیابان، بادکنکی زرد رنگ مزین به جمله نه به اعتیاد، توجه هر عابری را به سمت این نمایشگاه جلب می کند، به گونه‌ای که هوای خنک و باران پاییزی نیز نمی‌تواند از حجم بازدیدکنندگان از این نمایشگاه بکاهد.

در بدو ورود به نمایشگاه یاریگران زندگی، غرفه شهدای مبارزه با موادمخدر نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند، در این غرفه صورت معصوم شهدایی به چشم می خورد که هر کدام عزیز پدر، مادر، همسر و فرزندی بوده اند، اما برای امنیت و آسایش کشورمان به مبارزه با موادمخدر برخاستند و جان نثاری کردند. شهدا با نثار جان خود سرمایه اخروی فراهم کردند و سرافرازی کشور و ملت ایران مدیون فداکاری و از خودگذشتگی این شهدا است.

در این غرفه تابلویی از آمار شهیدان هر استان به چشم می خورد، تابلویی که بیانگر این است که متاسفانه یکی از حربه‌های استکبار جهانی بحث توزیع مواد مخدر در کشورمان است ‏که در راه مقابله با سوداگران مرگ و حفظ سلامت جامعه تعدادی از بهترین فرزندان کشورمان به درجه‌ رفیع شهادت ‏نائل شده‌اند.

فضای نمایشگاه چندان بزرگ نیست، اما اجرای جذاب و خلاقانه برنامه‌ها در این نمایشگاه، دانش آموزان و بازدیدکنندگان را چندین ساعت به خود مشغول می‌کند و نکات مختلفی را درباره آسیب های اجتماعی و اعتیاد با مجموعه‌ای از برنامه‌های فرهنگی، ورزشی، آموزشی و... به شیوه‌های گوناگون به آنان می‌آموزند.

این نمایشگاه با برپایی غرفه‌های متنوع، به تفریحگاهی سالم برای قشر نوجوان و جوان تبدیل شده است. اولین غرفه نمایشگاه متعلق به فرماندهی کل انتظامی است که پر از تجهیزات و امکاناتی برای مقابله با بنیان های مالی و مافیای مواد مخدر است. در سمت چپ این غرفه، سگی به نام اولادف که به جهت خدمات ارزنده‌اش تاکسی درمی شده تا همیشه به عنوان نمادی از مقاومت باشد، به چشم می‌خورد. او ۹ سال در خدمت فراجا بوده و در ۱۶۰۰ عملیات شرکت و توانسته بیش از ۱۰ هزار کیلوگرم ماده مخدر را کشف کند.

چند قدم آن‌طرف تر غرفه ارتش با پهپادها و کوادکوپترهایی تزئین شده است، تا حال و هوای جنگ را برای بازدیدکنندگان تداعی کند، پهپادهایی که اگر نبودند کار عملیاتی و اطلاعاتی در مرزهای ایران زمین با چالش های بسیاری روبرو بود. از آنجا که در‌ حقیقت ما در جنگ با اعتیاد در بین قشر نوجوان و جوان هستیم. در‌این غرفه بروشور، کتاب‌ و... مختلف از اقدامات ارتش در مسیر پیشگیری از ورود اعتیاد به کشور به بازدیدکنندگان اهدا می‌شود. در این کنار غرفه سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح را می بینیم، غرفه ای که یکی از مسئولیت‌های سازمانش، فراهم کردن نقشه های مورد نیاز بخش های مختلف برای نیروهای مسلح است.

کمی آن طرف تر غرفه‌ای به نام بسیج مستضعفین به چشم می‌خورد، غرفه ای که فعالیت‌های سازمانش برای مقابله با تهاجم همه جانبه مافیاهای موادمخدر بسیار موثر بوده است. بسیج از نیروهای عظیم مردمی است که با دارا بودن توانمندی های بیشمار اعم از بازدارندگی، دفاعی، تهاجمی، غیرنظامی، فنی، علمی و فرهنگی توانسته در عرصه های مختلف حضور فعالی داشته و به تدریج با کشف سایر توانمندی‌ها، کارکردهای جدیدی برای خود ترسیم کند. در عرصه مبارزه با مواد مخدر به طور حتم دولت که وظایف سیاست گذاری، برنامه ریزی، هدایت، هماهنگی و نظارت را به عهده دارد، در اجرا به تنهایی قادر به انجام وظایف خود نخواهد بود و ضروری است از مشارکت فکری، عملی و مالی مردم در قالب تشکل های سازمان یافته یا نیروهای بسیج استفاده شود.

در طول مسیر برخی از نهادهای حمایتی و خدماتی مانند بهزیستی، هلال احمر؛ پست و گمرک و برخی چهره های علمی و دانشگاهی از دانشگاه آزاد اسلامی در این نمایشگاه به طراحی بازی‌ها و انواع فعالیت‌های فرهنگی عمده تمرکز خود را بر بحث آگاهی بخشی به دانش‌آموزان گذاشته است. علاوه بر‌این دانش‌آموزان با راهکارها نیز در همین باره آشنا شده و جوانان نیز بر همین مدار با کارشناسان این سازمان‌ها و نهادها گفت‌وگو می‌کنند.

غرفه سازمان دانش آموزی شهر تهران نبض تپنده نمایشگاه یاریگران زندگی

یکی از غرفه‌های مهم که نقش پررنگی را در‌این نمایشگاه ایفا می‌کند، غرفه سازمان دانش‌آموزی شهر تهران است. یکی از ماموریت‌های این سازمان پیشگیری از اعتیاد به درون مدارس و به ویژه در میان دانش‌آموزان است، از‌این رو این سازمان تلاش کرده تا با انجام برنامه‌های فرهنگی از جمله اجرای سرود، تئاتر، نمایش و اهدای بسته‌های فرهنگی به دانش‌آموزان، آنان را با عواقب گرفتاری در گرداب اعتیاد آشنا کند.

در بدو ورودی این غرفه، مجسمه‌ای از پیرمرد و پیرزنی که پس از سال‌ها زندگی همچنان شاد و خوشحال هستند، به نمایش گذاشته است، تا بیانگر زندگی به سبک سالم و به دور از اعتیاد باشد، در انتهای این غرفه بنری از خبرگزاری پانا به چشم می‌خورد که دانش‌آموزان با شور، شعف همراه مسئول خبرگزاری خود در این قسمت مشغول پوشش خبرهای مراسم هستند.

عباس کیوانلو؛ مدیر سازمان دانش‌آموزی شهر تهران با بیان اینکه مهم‌ترین گروه‌های هدف در حوزه پیشگیری از اعتیاد دانش آموزان و دانشجویان است، به پانا گفت: «دانش آموزان و دانشجویان در سنینی قرار دارند که نسبت به سایر گروه‌ها در معرض خطر هستند و برای این گروه‌ها فعالیت‌هایی را دراین نمایشگاه تدارک دیدیم. علاوه بر این در شرایط حاصل از کرونا و محدودیت‌های به وجود آمده از آن‌، که امکان انجام فعالیت‌ها به‌صورت مستقیم و حضوری نبود؛ با همکاری وزارت آموزش و پرورش و از طریق شبکه شاد، نسبت به توانمندسازی دانش آموزان به صورت آنلاین و فضای مجازی اقدام کردیم.»
در بخشی از غرفه بنری از پویش نه به اعتیاد به چشم می‌خورد.

وی درخصوص علت برگزاری این پویش خاطرنشان کرد: «با عنایت به نقش بی بدیل رسانه‌ها در تاثیرگذاری در سطح جامعه و اهمیت فعالیت آن‌ها در آگاهی‌افزایی و کاهش آسیب‌های اجتماعی، برآن شدیم تا از تمام توان و پتانسیل خبرگزاری پانا طی یک طرح و پویش نسبت به آگاهی افزایی مخصوصا در میان نسل جوان اقدام کنیم.»

به عینه می‌توان گفت غرفه سازمان دانش آموزی شهر تهران، نبض تپنده نمایشگاه و بازتاب دهنده اخبار و تصاویر در فضای مجازی بود و برای غایبان، رویدادهای نمایشگاه را روایت می‌کرد.

در این نمایشگاه همه ارگان‌ها از همه توان و نیروی خود برای خدمت به جامعه و مردم بهره گرفته اند، به‌گونه ای که کمی آن طرف تر از غرفه سازمان دانش آموزی شهر تهران، غرفه‌‌ای با یک دستگاه ساختار اندامی در پی اندازه‌گیری چربی، نمک پروتئین، ویتامین و.... در بدن است تا افراد را از میزان سلامتی شان آگاه کند.

از‌ آنجاکه قاچاقچیان موادمخدر از روش‌های عجیب و غریب زیادی برای انتقال مواد و رساندن آنها به دست فروشندگان و مصرف‌کنندگان استفاده می‌کنند، رواج مواد مخدر در جامعه موجب شده است که علاوه بر مشکلات و آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی، از نظر قانونی مورد توجه قرار گرفته و جرم انگاری شود. به این معنا که هر گونه عملی که با انواع مواد مخدر در ارتباط باشد اعم از مصرف، فروش، حمل، تولید و…، از جمله مواردی هستند که جرم تلقی می‌شوند و قانون برای آن‌ها مجازات در نظر گرفته است.

در مسیر این نمایشگاه در غرفه‌ای تمامی کشفیات عجیب و غریب مواد مخدر توسط فراجا به نمایش گذاشته‌شده و بازدیدکنندگان با نمونه‌های از این کشفیات از جمله در ته قابلمه چدن، در پوست پرتقال ‌و.... آشنا می‌شوند.

در بخشی از نمایشگاه شور، شعف و همدلی و فریاد بچه‌ها نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند، نزدیک تر که می‌شوم یکی وزنه برداران پیشکسوت کشور را می‌بینم؛ بهادر مولایی. ورزشکاری که در رکوردگیری قبل از المپیک ۲۰۱۶ ریو باید در ترکیب تیم ملی به المپیک اعزام می‌شد اما بنا به دلیلی از تیم ملی خط خورد. به نظر من اگر بهادر مولایی از ترکیب تیم ملی خط نخورده بود می توانست در کنار بهداد سلیمی در المپیک تیم ایران را به دستاوردهای خوبی برساند. به هرحال این ورزشکار امروز در جایگاه مربی مشغول به کار است و با تعدادی از وزنه‌برداران و مربیان در این نمایشگاه مسابقه وزنه‌برداری برای دانش‌آموزان اجرا می‌کنند و ترکیبی از هیجان، بازی و شور و هیجان را برای آن‌ها به نمایش می‌گذارند و به برندگان لوح تقدیر، جوایز نقدی اهدا می‌کنند.

راهروی میانی نمایشگاه یاریگران زندگی نیز، میزبان برخی تشکل های مردم نهاد بود، تشکل‌هایی که بنیان مالی آنها برپایه برآوردهای مالی مردمی است، آنهایی که در بیرون از همین غرفه ها، ناجی افرادی هستند که در دام اعتیاد افتاده اند و نگذاشتند که بیشتر از این در ورطه سقوط بیفتند و با همت خود افراد بهبودیافته، فانوسِ زندگیِ‌شان شدند و برایشان، شغلی ایجاد کردند تا مسیر زندگی‌شان به سمت راستی و درستی هدایت شود؛ چه بسیارند در این نمایشگاه، آنانی که آدرس های غلط زندگی را از حافظه پاک کرده و حالا برای خودشان کسی شده اند. در همین حوالی غرفه‌ای که اعضای آن از اهالی خراسان رضوی هستند، سال‌ها پیش گرفتار بلای خانمان سوز اعتیاد شدند و به حول قوه الهی و کمک تشکل‌های مردم نهاد از چنگال این بلا رهایی یافتند. پس از آن تصمیم گرفتند تا با همدلی و همکاری یکدیگر، کارگاهی شیرینی پزی دایر کنند تا علاوه بر سودآوری برای مردم، نوعی شغل برای بهبود یافتگان اعتیاد ایجاد کنند تا آن‌هایی که از بند اعتباد رهایی می‌یابند با حضور در این کارگاه، بتوانند امیدی برای زندگی داشته باشند.

در این نمایشگاه غرفه معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه را می‌بینیم که میزهای مشاوره حقوقی و روانشناسی با حضور قضات با تجربه برگزار می‌کند و به معرفی سامانه سجام می‌پردازند تا مردم خودشان مطالبات و گزارش‌ها را ثبت کنند و دیده‌بان پیشگیری از جرایم و آسیب های اجتماعی باشند.

هرچه به انتهای نمایشگاه نزدیک می‌شوی، بازار بازی‌هایی مفرح و شادی‌بخش از قبیل دارت، تیراندازی، منچ نیز داغ‌تر می‌شود. علاوه براین بازی‌هایی که فدراسیون های ورزشی، تیراندازی، روستایی، عشایری و بومی و محلی و وزنه برداری وزارت ورزش و جوانان به پا کرده اند. این غرفه ها از حالت رسمی خارج و جوانان و نوجوان سکان مسابقات بازی را به دست گرفته‌ بودند‌.

در هر غرفه ای جوانان و نوجوانان، چند نفری مشغول بازی‌های فکری و رایانه‌ای در غرفه‌های وزارت ارشاد و وزارت بهداشت، شهرداری و جمعیت هلال احمر بودند و بازی‌ها برای چند ساعت آن‌ها را از زندگی روزمره دور و به فضاهای تخیلی نزدیک می‌کرد. البته محور این بازی‌ها چندان از اهداف برگزاری نمایش دور نبود و این بازی‌ها بر مبنای مقابله با آسیب طراحی شده بود. مثل آن تلویزیون هلوگرامی که به همت مجموعه تفریحی ایران فان در نمایشگاه قرار گرفته بود و دختر جوانی در آن با پرسش هایی از کودکان حاضر در نمایشگاه، میزان آشنایی میهمانان را با عواقب مخدرها مورد آزمایش قرار می‌داد.
کمی آن طرف تر بازی مار پله ای که بهزیستی طراحی کرده تا آسیب های پیش روی جوان را به همه گوشزد کند و اتاقک نجاتی که از سوی یکی از تشکل های مردم نهاد در نمایشگاه یاریگران زندگی طراحی شده بود، روایتگر یک قصه از زندگی بود، قصه که شاید حقیقت زندگی برخی از آدم‌ها باشد و می‌تواند موجبات تفکر در بین جوان و نوجوان فراهم کند.

در این نمایشگاه کارگاه‌ها و نشست‌های تخصصی با هدف آشنایی بازدیدکنندگان به ویژه پدران و مادران با مهارت‌های زندگی، پیشگیری از اعتیاد، فرزندپروری برگزار می‌شد و روزانه در دو نوبت فیلم‌های سینمایی از جمله بچه زرنگ، نارگیل، پسر دلفینی و اخت الرضا اکران و دو تئاتر «انتخاب آگاهانه» و «آی آدم ها» به نمایش گذاشته می‌شد‌. رادیو نمایشگاه هم با مجری‌ خوش‌ صدای خود، حال و هوای دیگری به فضای نمایشگاه داده بود و با انتشار پیام‌های پیشگیرانه، اجرای مسابقات در استیج نمایشگاه، معرفی غرفه ها و اعلام رویدادها و ورود میهمانان، بازدیدکنندگان را به سمت خود جلب می‌کرد‌.

در همین حوالی به ایستگاه پایانی می‌رسم، ایستگاهی که خود حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد و عکس‌هایی از اقدامات شنیع و ضد بشری رژیم‌صهیونیستی علیه مردم و کودکان بی دفاع غزه که اموال، زندگی و آرامش مردم فلسطین را به تاراج بردند، به نمایش گذاشته است. شاید کمتر از یک ساعت قدم زنان می‌توانستید عرض این نمایشگاه کم وسعت اما پرمحتوا را طی کنید، اما جذابیت‌هایی مانند عروسک گردانی غرفه‌ها، فروش محصولات و تولید و فروش آثار و محصولات بهبودیافتگان کمی بیشتر از یک ساعت شما را محو جذابیت‌های این نمایشگاه می‌کرد.

به پایان رسید این دفتر، حکایت همچنان باقی است، با همه خوبی‌ها، کاستی‌ها و جذابیت‌ها فانوس این نمایشگاه هشت روزه نیز برای یک سال رو به تاریکی رفت. باشد که سال آینده نیز شاهد چنین جذابیت‌های در این نمایشگاه مردمی و پر محتوا باشیم.

دانش آموز خبرنگار: عطیه چوپانی