در گفت‌وگو با پانا مطرح شد؛
تعامل با آموزش‌وپرورش برای ورود دانش‌آموزان به عرصه تئاتر
دانش‌آموز باید خود را در جدول پیشرفت کشور ببیند/ نسل جوان نویسنده جوان می‌خواهد
تهران (پانا) - معاون فرهنگی حوزه هنری کودک و نوجوان درباره تعامل با آموزش‌وپرورش برای ورود دانش‌آموزان به عرصه تئاتر گفت با معاونت پرورشی آموزش و پروش تعامل و همکاری خوبی شکل‌گرفته که تا پیش از این چنین تجربه‌ای نبود.
نمایش «باغ آرزوها» نوشته ایوب آقاخانی به کارگردانی حجت‌الله ناظری این روزها در تماشاخانه مهر حوزه هنری روی صحنه رفته است. حوزه هنری در سالیان گذشته سابقه دیرینه‌ای در اجرای تئاتر کودک و نوجوان داشته اما در برهه‌ای از زمان مدیران این نهاد تصمیم گرفتند بیشتر روی تئاترهای بزرگ‌سال و جدی فعالیت کنند و همین امر باعث شد که اندک‌اندک تئاتر کودک و نوجوان در حوزه به فراموشی سپرده شود.
تئاتر کودک و نوجوان و در ادامه آن تئاتر عروسکی بستری برای ارائه آموزش غیرمستقیم به دانش آموزان و کودکان و نوجوانان است. در همین ارتباط با سجاد عباسی، معاون فرهنگی حوزه هنری کودک و نوجوان، حجت‌الله ناظری کارگردان «قهرمان کوچک» و «باغ آرزوها» و الهه‌زاده محمدی کارگردان و عروسک‌گردان نمایش «باغ آرزوها» گفت‌وگویی داشتیم که در مطلب ذیل می‌خوانید.
حجت‌الله ناظری در ابتدا درباره اجرای نمایش باغ آرزوها در تالار مهر گفت: «در دوره‌ای کار نمایش کودک و نوجوان از شکل اجرایی درآمد و تئاتر کودک و نوجوان در حوزه هنری تعطیل شد و اجراها صرفاً به اجرای موقت نمایش‌‌هایی از خارج از این نهاد محدود شد و این کنار گذاشتن پروسه تولید تا اجرای تئاتر که شامل آموزش، استعدادیابی و تولید محتوا با مضامین موردنظر بود، به حسرتی برای اهالی تئاتر کودک و نوجوان که با کمبود سالن‌های تئاتر مواجه هستند تبدیل شد.»
وی با اشاره به این مطلب که تئاتر کودک می‌تواند به‌صورت غیرمستقیم آموزش‌های مهارت زندگی و حتی دینی را ارائه دهد، اظهار کرد: «در ماه‌های گذشته شاهد اجرای نمایش قهرمان کوچک که با موضوع عاشورا و حضرت علی‌اصغر (ع) بودیم که اتفاق جدیدی بود.»
ناظری با یادآوری اینکه سال‌ها پیش کارگاه تئاتر عروسکی برگزار شد که علاوه بر تولید و اجرای تئاتر، نقش آموزشی هم داشت، گفت: «یکی از مهم‌ترین کارگاه‌های آن دوره، کلاس‌های آموزشی هنرمندانی چون بهروز غریب‌پور و هنگامه مفید بود که افرادی چون انوش معظمی و دهقان را به جامعه هنری معرفی کرد، برخی بزرگان عرصه هنرهای نمایشی که امروزه شناخته و صاحب‌نام هستند جزو افرادی هستند که در حوزه، آموزش دیده‌اند و توانستند سال‌ها چراغ تئاتر این نهاد را با آموزش و تولید تئاتر روشن نگه‌دارند و روزانه سه نوبت اجرای هفتصد نفره در تالار اندیشه داشته باشند.»
در همین ارتباط الهه زاده‌محمدی، کارگردان و عروسک‌گردان نمایش «باغ آرزوها» خاطرنشان کرد: «کار در کارگاه آموزش تئاتر عروسکی طوری پیش می‌رفت که علاوه برجذب و رشد خلاقیت‌های کودکان و نوجوانآن‌هم‌زمان با آغاز مراحل ساخت عروسک، نمایشنامه‌نویسی و تولید و اجرا شروع می‌شد. این کارگاه‌ها در بازه زمانی نسبتاً طولانی‌مدتی برگزار می‌شد و با نگاه تولید محور به خلق آثار هنری می‌انجامید.»
سجاد عباسی، معاون فرهنگی حوزه کودک و نوجوان نیز یادآور شد: «دو نمایش «قول و قرار» با موضوع امام زمان (عج) و «قهرمان کوچک» با موضوع علی‌اصغر(ع) را از تئاترهای اخیر حوزه کودک و نوجوان هستند که باوجود اینکه مدتی تولید و اجرای تئاتر همچون ادوار قبل نبود اما با استقبال مخاطبان همراه شد و این امر کمک می‌کند تا افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کند و از پیش‌زمینه و تجربه‌ای که از سال‌های قبل به‌دست آمده، استفاده کنند.»
باید به دنبال محورهایی باشیم که اهالی تئاتر کودک کمتر به آن بها می‌دهند
وی خاطرنشان کرد: «حوزه هنری برای میانداری و قرار گرفتن در جایگاه تولید تئاتر کودک و نوجوان چندین سیاست‌گذاری دارد و معتقد است مخاطبان کودک و نوجوان احساس نیاز به آثاری با محتوای ارزشی دارند و غاطبه خانواده‌ها از حاکمیت می‌خواهند که وارد این عرصه شود و تولیدات کودک و نوجوان مبتنی بر این مفاهیم را توسعه دهد. یکی از مضامینی که باید موردتوجه قرار گیرد این است که ما در حوزه نمایشی و تئاتر کودک و نوجوان باید به سمت تولید آثاری رویم که بسیاری از هنرمندان روی آن کار نمی‌کنند.
باید دامنه اجرای تئاترهای ارزشی برای کودکان و نوجوانان افزایش یابد
عباسی تأکید کرد: «باید دامنه تولیدات ارزشی گسترده شود، موضوعی که مطرح است این است که وقتی در بلندمدت به تولیدات خاصی بپردازیم ذائقه مخاطب هم بر اساس آن شکل می‌گیرد و بعد مدتی از سبد مصرف تئاتر محتوا محور و مذهبی خارج می‌شود پس حوزه هنری به‌عنوان تنها نهادی که داعیه تولید مستمر تئاتر مذهبی دارد، بخشی از ظرفیت خود را صرف ذائقه سازی و پاسخ به نیاز مخاطب خواهد کرد.»
معاون فرهنگی حوزه هنری کودک و نوجوان به تجربه اکران موفق انیمیشن «لوپتو» اشاره کرد و گفت: «حوزه هنری در سیاست‌گذاری کلان، نشر مهرک، مرکز انیمیشن و مجموعه محصولاتی را دارد که اگر باهم اتصال پیدا کنند تبدیل به زنجیره ارزشی می‌شوند که اتفاق خوبی را رقم خواهند زد برای مثال کاراکتر علی در «لوپتو» با زنجیره‌سازی یعنی با ساخت انیمیشن و برنامه تلویزیونی و نماهنگ و کتاب نقاشی و ساخت عروسک و اجرای نمایش صحنه‌ای در ذهن مخاطب ماندگار شد.»
لوپتو در 60 شهر فاقد سینما اکران شد
وی یادآور شد: «در پروژه «لوپتو» به‌واسطه اکران این اثر در 60 شهر فاقد سینما و جذب 17 هزار مخاطب، به تجربیات و ظرفیتی دست پیدا کردیم که نباید رها شود. کتاب کار «لوپتو» را مهرک منتشر کرد و سال گذشته 10 استان در قالب کاروان «روایت حبیب» توسط کاراکتر علی روایت شد که با استقبال خوبی مواجه شد و امسال هم بعد از دی‌ماه تئاتر آن روی صحنه می‌رود و سازمان سینمایی مشغول تولید فیلم آن است بنابراین زنجیره‌ای در حال شکل‌گیری است که نتایج خوبی هم داشته و خواهد داشت. من معتقدم از این تجربه باید در حوزه نمایش هم استفاده شود و همان‌طور که تا امروز از روی کتاب فیلم ساخته می‌شود از کتاب کودک هم نمایش بسازیم.»
مشکل نمایشنامه‌نویسی مشکل اصلی تئاتر کودک ونوجوان امروز است
عباسی در ادامه به ضعف در حوزه نمایشنامه کودک و نوجوان اشاره کرد و گفت: «مهرک به‌عنوان مجموعه‌ای که کتاب کودک و نوجوان را تولید می‌کند، ظرفیتی دارد که می‌تواند به تولید نمایشنامه و توسعه جریان زنجیره‌و‌ار در حوزه تئاتر منجر شود. بر همین اساس باوجود منابع، باید تسهیل رویه‌ای انجام شود تا این فرآیند شکل گیرد.»
نسل جوان امروز نویسنده جوان هم می‌خواهد
وی همچنین درخصوص نوآوری در حوزه تئاتر کودک و نوجوان بیان کرد: «نسل جوان نویسنده جوان می‌خواهد و بر همین اساس هم ضرورت دارد تا با مربیگری بزرگان، نسل جدید نمایشنامه‌نویس هم تربیت و وارد این عرصه شود و در این میان اتفاقاً حوزه هنری باید بستری برای این بخش و تجربه‌اندوزی فراهم کند. همچنین اگر ما بتوانیم نمایشنامه‌نویسان جوان را وارد کارکنیم به‌تبع آن ایده‌ها و نظرات خاص نسل جدید هم وارد تئاتر کودک و نوجوان خواهد شد.»
نمایش کودک و نوجوان دارای ساختار، اصول و روش‌های خاص است
در همین ارتباط ناظری کارگردان نمایش باغ آرزوها با اشاره به تفاوت ساختار نمایش کودک و بزرگ‌سال گفت: «نمایش کودک و نوجوان دارای ساختار، اصول و روش‌هایی است که ما هم بر مبنای آن پیش می‌رویم و صرفاً روی اصول سخت‌گیر خواهیم بود تا به تولیدات باکیفیتی دست پیدا کنیم. ما برای ارتباط با نسل جدید باید مضامینی را انتخاب کنیم که متناسب با ذهن کودکان و نوجوانان امروزی باشد و در فضای تخصصی و تکنیکی تولید شوند.»
وی نقص در تولیدات نمایشی کودک و نوجوان را معطوف به دو حوزه تکنیک ضعیف و مضامین غیر جذاب دانست و افزود: «دقت و تمرکز روی دو مبحث موردنظر، استقبال از تولیدات نمایشی را بالا خواهد برد. در نمایش «باغ آرزوها» که نوشته ایوب آقاخانی است به این دو نکته توجه شده و با توجه به نیاز کودکان و نوجوانان امروز که بحث امید است، نوشته و با ریتم شاد و امروزی آماده‌شده است.»
دیدن عروسک بیشتر از انیمیشن برای کودک جذاب است
الهه زاده‌محمدی یکی دیگر از کارگردانان نمایش «باغ آرزوها» با اشاره به تغییر نگرش کودکان و نوجوانان به‌واسطه تغییر فن‌آوری‌ها و تکنولوژی اظهار کرد: «تکنولوژی جدید همه افراد را به یک سمت می‌برد و به همین دلیل هم برخی فکر می‌کنند باوجود کارتون و انیمیشن، کودکان و نوجوانان به سمت تئاتر ویژه این گروه سنی نخواهند رفت در حالیکه برای این مخاطب انتخاب‌گر والدین هستند بیشتر از آنکه دیدن انیمیشن برای بچه‌ها جالب باشد، دیدن عروسک‌ها جذاب است.»
نقش تئاتر کودک در ساده‌سازی مفاهیم مهم است
سجاد عباسی در ادامه درباره تعامل با آموزش‌وپرورش برای ورود دانش‌آموزان به عرصه تئاتر گفت: «با معاونت پرورشی آموزش و پروش تعامل و همکاری خوبی شکل‌گرفته که تا پیش از این چنین تجربه‌ای را نداشته‌ایم. در «لوپتو» و کاروان «روایت حبیب» تعامل با معاونت پرورشی این وزارتخانه پا گرفت و تجربه‌های خوبی هم به دست آمد.»
دانش‌آموز باید خود را در جدول پیشرفت کشور ببیند
وی درباره نقش تئاتر کودک در آموزش این قشر از مخاطب نیز اظهار کرد: «در حوزه تئاتر باوجود همه حساسیت‌ها ظرفیت‌هایی وجود دارد که می‌تواند مفاهیمی که برای کودکان و نوجوانان ثقیل و سنگین هستند را ساده‌سازی کند. موضوع مهم‌تر این است که دانش‌آموز باید خود را در جدول پیشرفت کشور ببیند و این امر نیاز به تصویر شدن این نقش دارد و این مبحث موضوعی است که عملیاتی شدنش برای بچه‌ها سخت است.»
تصویر ذهنی پیشرفت در کودکان با بزرگسالان متفاوت است
عباسی ادامه داد: «ما داعیه حرکت به سمت جامعه عدالت محور و برابری هستیم ولی وقتی درباره پیشرفت صحبت می‌کنیم تصویر ذهنی یک کودک و نوجوان اتوبان‌ها و فضاهای امروزی است، این امر به خاطر دیدن نمونه‌های عینی آن‌هاست بنابراین تصویر کردن بسیاری مضامین در حوزه کودک و نوجوان در معرفی جایگاه و نقش این قشر در آینده ایران بسیار تأثیرگذار است.»
ناظری کارگردان «باغ آرزوها» نیز بیان کرد: «بعد از شکل‌گیری گروه نمایشی «قهرمان کوچک» و آغاز مجدد فعالیت در حوزه تئاتر کودک و نوجوان، برای حفظ گروه نمایشی تصمیم به تولید اثر نمایشی دیگری گرفتیم. ضمن اینکه اعضای این گروه علقه مذهبی دارند و ایستادگی و تلاش خاصی برای تولیدات مذهبی دارند بنابراین حفظ این گروه برایم به‌عنوان کسی که این جمع را ایجاد کرده بود، خیلی اهمیت داشت و تنها راه برای حفظ و زنده نگاه‌داشتن این گروه، تولید اثر نمایشی باکیفیت و جدید بود.»
سعی داریم امید بخشی را در نمایش کودک به جامعه تزریق کنیم
وی تصریح کرد: «نمایش «باغ آرزوها» با تعدادی از اعضای اجرایی نمایش «قهرمان کوچک» آماده‌شده و این تئاتر همان اثری است که سال‌ها پیش ایوب آقاخانی نمایشنامه آن را نوشته بود و تولید نصفه‌نیمه‌ای داشت و حالا متناسب با نیاز کودک امروز بهروز شده است. این اثر با امیدبخشی به ایستادگی در مقابل مشکلات و مسائل می‌پردازد.»
ناظری در ادامه اظهار کرد: «نمایش «باغ آرزوها» برای مخاطب خردسال تا 9 ساله تولیدشده و با ضبط صدا‌ها و آهنگسازی که توسط مهرداد یکتا انجام شد، به تکامل رسید. همچنین برای جذابیت بیشتر نمایش از تنوع عروسکی و از عروسک‌هایی با تکنیک باتومی، ماروت و تاپ‌تیبل (عروسک رومیزی) استفاده کرده‌ایم.»
«باغ آرزوها» یک افسانه با مضمون امید است
وی ادامه داد: «در راستای خلق جاذبه‌های بصری برای مخاطبی که خردسال است از رنگ‌های زنده در طراحی عروسک‌ها و صحنه نمایش و همچنین زبان بسیار ساده که با شعر و موسیقی همراه است، بهره گرفته‌ایم.»
الهه زاده‌محمدی نیز یادآور شد: «تئاتر «باغ آرزوها» یک افسانه با مضمون امید است که تلفیقی از افسانه‌های متعدد از مار دوسر گرفته تا دیو است. در این اجرا آهنگ‌های شادی مختص خردسالان تولیدشده که بسیار متفاوت از کار قبلی با مخاطب کودک و نوجوان است. همچنین در میان فاکتورهای نمایش عروسکی، در این اجرا به موضوع انتخاب متن، توجه ویژه‌ای شده است و به‌واسطه شخصیت‌هایی که در هیچ اثر دیگری نمی‌توان آن‌ها را یافت، نمایشی خاص تولید کرده‌ایم.»
وی افزود: «این اثر توسط گروه کوچکی تولیدشده و بجای استفاده از یک توانایی اعضای گروه از استعدادها و قابلیت‌های متفاوت افراد بهره گرفته‌ایم برای مثال بازیگری که توانایی عروسک‌سازی هم دارد علاوه بر بازی در ساخت عروسک‌ها هم همکاری داشته است.»
زاده‌محمدی بیان کرد: «امیدبخشی به‌عنوان مضمون اصلی نمایش «باغ آرزوها» در حال جاری شدن در گروه نمایشی آن‌هم است به طوری‌که فردی که سال‌ها از ساخت عروسک یا قصه‌گویی دورمانده بود در این پروژه مجدداً امید به کار دوباره و رشد در آن رشته را پیدا کرده است. این نمایش 6 کاراکتر اصلی دارد و از آنجاکه قصه در فضای باغ می‌گذرد شاهد حضور کاراکترهایی که با تکنیک‌های مختلف از نورپردازی گرفته تا عروسکی روی صحنه می‌آیند، خواهیم بود.»
حجت‌الله ناظری گفت: «اجرای نمایش «باغ آرزوها» از 27 آبان ماه آغازشده است و نوبت اول اجرای آن با رزرو صندلی از سوی مدارس، به‌صورت نیم‌بها اجرا می‌شود و در صورت امکان اجرای عمومی، این نمایش بعد از امتحانات مدارس و پس از ایام فاطمیه بعد ظهرها روی صحنه خواهد رفت.»
ارسال دیدگاه