دختران «نوآور» در اندیشه فردای بهتر

چند روز قبل بود که آیین اختتامیه هجدهمین رویداد «کمان» توسط مجتمع آموزشی نوآور تهران در صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری برگزار و ایده‌های برگزیده دانش‌آموزان این مجتمع در آیین مذکور معرفی شد. مجتمع آموزشی نوآور که از پیش‌دبستانی تا پیش‌دانشگاهی اقدام به پذیرش دانش‌آموزان می‌کند در کنار ارائه خدمات آموزشی، از ایده‌های برتر دانش‌آموزی نیز حمایت کرده و مسیر پیشرفت‌شان را هموار می‌کند.

خبرنگار پانا به بهانه برگزاری اختتامیه رویداد کمان، گفت‌وگویی با تعدادی از دانش‌آموزان انجام داده است که ایده‌های خود را در این رویداد ارائه کرده‌اند.

پژوهشی برای جلوگیری از اکسید شدن کشتی‌های فلزی

گندم طلایی، دانش‌آموز پایه نُهم مجتمع آموزشی نوآور به عنوان یکی از اعضای گروه سه‌نفره به پانا می‌گوید: «عنوان پژوهش ما «طراحی، ساخت و بهینه‌سازی پوشش ضد زنگ برای کشتی‌های تجاری با استفاده از پوسته قابل استفاده از صدف» بود که نانو ذرات را از پوسته صدف ساختیم و سپس با استفاده از مواد شیمیایی دیگری از آن‌ها لاک تهیه کردیم که آن را به بدنه کِشتی‌ها بزنیم تا در برابر اکسید شدن، مقاوم شوند و در برابر اکسید شدن از طریق اکسیژن موجود در آب دریا واکنش نشان دهند.»

وی با بیان اینکه تیم ما سه‌نفره است، بیان می‌کند: «ابتدا می‌خواستیم در نانو و صنعت دارویی و دارو رسانی کار کنیم اما بعد به این نتیجه رسیدیم که متاسفانه درباره صنعت کشتی‌سازی چندان مانور نداده‌اند و روی آن سرمایه‌گذاری نشده است. به همین علت تلاش کردیم تا راهی پیدا کنیم که یک روکش با استفاده از مواد طبیعی و قابل دسترس مثل پوسته صدف درست کنیم تا بتوانیم کِشتی‌هایی که قابل استفاده نیستند و نیاز به بازسازی دارند را دوباره به کار بیندازیم.»

طلایی در خصوص مراحل به سرانجام رسیدن ایده‌شان اضافه می‌کند: «هنوز یکی از آنالیزها باقی مانده است تا با انجام آن بتوانیم میزان کارآیی این ایده را بسنجیم. الان ایده‌مان را در 2 محیط بازی و اسیدی امتحان کرده‌ایم اما در محیط خنثی امتحان نکرده‌ایم یعنی در محیط خلاء، خنثی یا محیطی که هیچکدام از شرایط بازی و اسیدی نداشته باشد هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم تا بیینیم مقاومت محصول و ایده ما در چه حدی است اما تا اینجا که بررسی کرده‌ایم به این نتیجه رسیده‌ایم که این محلول تا یک ماه، مقاومت 100 درصدی دارد و مقاومت آن در هفته‌های بعدی به 90 یا 95 درصد می‌رسد؛ امیدواریم که ایده ما به ثبت برسد.»

این دانش‌آموز پژوهشگر با بیان اینکه از پایه هفتم تحصیلی در مجتمع آموزشی نوآور بودم، می‌گوید: «خانواده‌ها خیلی با ما همراهی داشتند و بسیار هزینه کردند تا بتوانیم پروژه را جلو ببریم و آنالیز کنیم؛ همچنین دبیران‌مان اطلاعات بسیاری به ما دادند و خیلی ما را راهنمایی کردند؛ امیدواریم بتوانیم از دولت هم حمایت کسب کنیم و صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری بتواند بر روی پژوهش ما سرمایه‌گذاری و از آن حمایت کند.»

وی با بیان اینکه کار ما بیشتر جنبه اقتصادی دارد تا بتوانیم مشکلی از کشتی‌های تجاری مثل نفتکش‌ها یا کشتی‌های حمل بار را حل کنیم، ادامه می‌دهد: «تقریبا 98 درصد کشتی‌های ایرانی، فلزی و آهنی هستند و درصد مقاومت پایینی دارند و طرح ما اقتصادی است و می‌تواند در این راستا کمک کند. امیدواریم نهادها و افرادی باشند که از پروژه ما حمایت کنند و آن را ارتقا دهند تا به تولید صنعتی برسد؛ حتی برای مالکیت معنوی هم امیدواریم این ایده هرچه زودتر به نام ما ثبت شود.»

تولید برق از انرژی زلزله

پریا چیتگران، دانش‌آموز پایه نُهم از مجتمع آموزشی نوآور نیز به پانا می‌گوید: «عنوان پروژه من «طراحی بیمارستان با رویکرد انعطاف‌پذیری پایدار» است که از اول مهر سال گذشته با کمک معلم خود این ایده را پیدا کردم و متوجه شدم مشکلی که می‌خواهم روی آن کار کنم، مقاوم نبودن ساختمان‌ها در برابر زلزله است و همچنین اینکه انرژی حاصل از زلزله در طبیعت در حال هدررفتن است و استفاده‌ای از آن نمی‌شود.»

وی می‌افزاید «در این ایده با الهام‌گیری از کرم ابریشم، ساختمانی طراحی کردم و در این ساختمان با توجه به تحقیقاتی که انجام دادم متوجه شدم که اگر ساختمان حالت منحنی داشته باشد و همچنین اگر حجم طبقات پایینی نسبت به طبقات بالایی بیشتر باشد، مقاومت زیادی در برابر زلزله دارد که هر 2 مورد در کرم ابریشم وجود داشت. پس در واقع ساختمان را با الهام‌گیری از کرم ابریشم، طراحی کردم و برای استفاده از انرژی زلزله، مایعی را در نظر گرفتم که دستگاهی سبک‌تر از مایع بر روی آن قرار دارد و آن دستگاه به ژنراتور متصل است. این مایع با وقوع زلزله، حرکت می‌کند و با حرکت مایع، آن دستگاه هم حرکت کرده و ژنراتور، انرژی حرکتی را می‌تواند تبدیل به انرژی الکتریکی کند.»

چیتگران اظهار می‌کند «با توجه به تحقیقاتی که انجام دادم و 2 ویژگی مذکور در خصوص کرم ابریشم، به این نتایج رسیدم. همچنین دبیران من این نتایج و تحقیقات را تایید کردند و خانواده‌ام نیز همیشه از من حمایت داشته‌اند اما هنوز این مدل ساختمان ساخته نشده است.»

این دانش‌آموز در خصوص انتظاراتش از مسئولان اظهار می‌دارد: «کشور ما به عنوان یک کشور زلزله‌خیز شناخته می‌شود و ساختمان‌های خیلی از شهرها مقاوم نیستند و در نتیجه افرادی در زمان زلزله، فوت می‌کنند و خانواده‌های‌شان داغدار می‌شوند. اگر این طرح در ایران اجرا شود، خیلی از مردم از مرگ نجات پیدا می‌کنند. به همین دلیل تصمیم گرفتم کارم بیمارستانی باشد چرا که به کسانی که زیر آوار گرفتار شوند یا آسیب‌دیده باشند در بیمارستان امدادرسانی می‌شود اما خیلی وقت‌ها حتی بیمارستان‌ها هم در زلزله تخریب می‌شوند و این برای مردم ایجاد مشکل می‌کند. بنابراین اجرای این طرح بسیار سودبخش است و اگر حمایت کنند و چنین طرحی اجرا شود، خیلی به کشور و مردم ما کمک خواهد شد.»

با هزینه کمتر در محیط کشت طبیعی، اثرگذاری برابر با محیط کشت شیمیایی را ارائه می‌دهیم

یسنا فریدنی، دیگر دانش‌آموز مجتمع آموزشی نوآور است که به پانا می‌گوید «پژوهش ما «تولید محیط کِشت گیاهی برای رشد سلول‌ها» است؛ اعضای گروه ما 4 نفره هستند که از ابتدای سال تحصیلی با کمک معلم راهنما بر روی این پروژه کار می‌کنیم.»

وی در خصوص ارزش این پژوهش خاطرنشان می‌کند: «از آنجا که مواد اولیه محیط کشت‌های شیمیایی از مواد شیمیایی است، قیمت خیلی بالایی دارند و حالا که ما می‌توانیم همان اثرگذاری که محیط کشت‌های شیمیایی دارند را با محیط کشت‌های طبیعی داشته باشیم، چه بهتر که با اجرای این ایده هم هزینه کمتری بدهیم و هم اثرگذاری یکسان داشته باشیم. در این پروژه موفق نشدیم که هنوز بر روی سلول‌های بنیادی جانوری، کاشت بدهیم اما اگر این اتفاق هم بیفتد در پروژه‌های بعدی اهمیت بسیار بالایی دارد؛ به دلیل اینکه می‌توانیم با کشت سلول‌های بنیادی جانوری، ماهیچه‌ها خصوصا ماهیچه قلب را ترمیم کنیم و در صنعت داروسازی و پزشکی نیز ایده ما ارزش زیادی دارد.»

فریدنی می‌گوید «ما فعلا سلول‌های گیاهی را در این محیط، کشت دادیم و محیط کشت در صنعت داروسازی و کشاورزی و... مورد نیاز است که انجام شود. انتظار ما از صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری این است که فعالیت‌های ما را به اطلاع دیگران برسانند و برای پیشرفت کمک کنند. خیلی حس خوبی است وقتی بتوانیم به یک همنوع خود کمک کنیم و هم به پیشرفت علم کمک داشته باشیم.»

کار پژوهشی در مجتمع آموزشی نوآور، مستمر است و منحصر به یک هفته نیست

حسام زند حسامی، مشاور موسسه نوآوران خردمند پارسی در گفت‌وگو با پانا اظهار می‌کند: «بانی رویداد کمان، موسسه خرد پارسی بوده و مجتمع آموزشی دخترانه نوآور نیز به عنوان زیرمجموعه موسسه از پیش‌دبستانی تا پیش‌دانشگاهی را شامل می‌شود و این رویداد برای دانش‌آموزان مجتمع است.»

وی با بیان اینکه از 4 سال پیش تلاش کردیم تا تجربه‌ای که در رویداد کمان اتفاق افتاده است، بتواند به عنوان یک مبنا به بقیه مدارس تسری پیدا کند و فقط برای یک مدرسه غیرانتفاعی نباشد و بتواند این تجربه را به بچه‌های مدارس دولتی و بچه‌هایی که توان کمتری دارند تسری دهد، می‌گوید: «در این راستا ابتدا تفاهمنامه‌ای با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سپس با وزارت آموزش و پرورش منعقد شد که مجموعه نوآور بتواند تجربه کمان را تسری دهد.»

زند حسامی خاطرنشان می‌کند: «تفاوت این مجتمع با بقیه مدارسی که کار پژوهشی می‌کنند این است که مدارس، یک هفته به نام پژوهش دارند و یک سری کارها را به بچه‌ها می‌دهند و در همان یک هفته نمایش می‌دهند و تمام می‌شود. اما مجموعه نوآور، رویداد کمان را در فصل تابستان با بچه‌ها شروع می‌کند و این فرصتی است که بچه‌ها بتوانند رشته‌های مختلف را بررسی کنند و حتی هر سال تغییر رشته دهند. این رویداد، فرصتی است که بچه‌ها از تابستان شروع به یادگیری می‌کنند و تا اردیبهشت سال بعد حدود 9 ماه آموزش می‌بینند. بنابراین سواد رسانه، سواد مالی و نگاه‌شان به مسائل، مقداری متفاوت می‌شود و ضمنا تاکید می‌شود که چالش‌محور باشند نه پژوهش‌محور؛ یعنی بچه‌ها یک مساله را ببینند و به دنبال جواب آن بروند.»

مشاور موسسه نوآوران خردمند پارسی با بیان اینکه حمایت از این گروه‌ها و ایده‌ها کار خیلی سختی است، می‌افزاید: «وقتی بچه‌ای این کار را انجام می‌دهد در حوزه دانش‌آموزی نمی‌تواند قرارداد ببندد و حتما پدر و مادر باید چنین قراردادی را منعقد کنند که بحث حقوقی دارد. بنابراین زیر بار حقوقی رفتن، سخت است. در نتیجه مدرسه خیلی نمی‌تواند سرمایه‌گذاری کند. در دنیای بیرون نیز مجموعه‌هایی با عنوان شتابدهنده فعالیت می‌کنند و خودشان درصدی را برمی‌دارند و سرمایه‌گذاری می‌کنند و دانش‌آموز و دانشجو هم منتفع می‌شود اما در کشورمان اینطور نیست و در حوزه دانش‌آموزی امسال تاکید این بود که با پدر و مادران صحبت شود و قراردادی منعقد شود که کمک کنیم دانش‌آموزان ایده خود را در آینده به مرحله کسب و کار برسانند.»

وی با بیان اینکه یک خطر است که بچه‌ها را به سمت کاسبی ببریم، ابراز می‌کند: «اینکه بچه‌ها نگاه و رویکرد اقتصادی و مالی پیدا کنند، ارزشمند است اما اینکه بچه‌ها را از الان وارد کسب درآمد کنیم، شاید پول درآوردن خوب باشد اما سوال این است که آیا آینده همین دانش‌آموز با این پول درآوردن خراب نمی‌شود؟ این همان خطر است که در حوزه دانش‌آموزی واقعا از آن می‌ترسیم. نگاه بچه‌ها را باید به‌گونه‌ای بسازیم که بفهمند چالش چیست و چطور می‌توانند به کسب و کار برسند. به نظرم زود است که از الان وارد مسائل کاری شوند مگر در رشته‌های علوم انسانی، بازی‌سازی و فیلمسازی که از الان باید شروع به کار کنند اما کسی که الان بر روی نانودارو کار کرده است، ظرفیت محقق شدن را دارد که این را نباید از او بگیریم.»

سایر مدارس غیردولتی سود می‌کنند ولی ما همین سود را برای بچه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنیم

منیژه فرهادی، مدیرعامل موسسه نوآوران خردمند پارسی نیز به پانا می‌گوید: «این مجموعه را از سال 1376 دایر کردیم و بیش از ربع قرن از فعالیت آن می‌گذرد. از سال 1384 مدرسه مقطع دبیرستان دوره دوم و از سال 1390 دبیرستان دوره اول و از سال 1395 نیز دبستان آغاز به کار کرده است و با نگاه از بالا به پایین توسعه دادیم چون همینطور که تلاش می‌کردیم، متوجه می‌شدیم که مرحله‌به‌مرحله نیاز داریم که از پایه‌های پایین‌تر باید بر روی بچه‌ها کار آموزشی و پرورشی انجام دهیم.»

وی اظهار می‌کند: «مدارس غیردولتی، بخشی را به عنوان سود مجموعه برمی‌دارند ولی ما سعی کرده‌ایم این بخش را برای توسعه پرورش، سرمایه‌گذاری کنیم چون واقعا شهریه‌ای که اولیا پرداخت می‌کنند برای آموزش کفایت می‌کند و برای پرورش در بودجه‌ها چیزی به آن شکل دیده نمی‌شود.»

فرهادی با بیان اینکه سعی کردیم این نگاه را برای حمایت از مقوله پرورش انسان‌ها داشته باشیم برای اینکه چندبعدی باشند و مهارت‌های‌شان پرورش پیدا کند، خاطرنشان می‌کند: «ابتدا به صورت موردی کار می‌شد اما از سال 1384 انسجام دادیم و 18 سال است که یک برنامه منسجم تشکیل می‌شود که بچه‌ها از تابستان تحت نظر مربیان خود که عده‌ای از مربیان از دانش‌آموختگان مجتمع آموزشی نوآور هستند، پروژه‌ها و سوژه‌های خود را حسب علاقه انتخاب می‌کنند و در طول سال تحصیلی بر روی آن‌ها کار می‌کنند و در نهایت در اردیبهشت در نمایشگاهی به عنوان «کمان» ارائه می‌دهند. رویداد کمان ابتدا در مدرسه اجرا می‌شد که در 3 سال اخیر در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و در صندوق شکوفایی و نوآوری ارائه می‌شود.»

مدیرعامل موسسه نوآوران خردمند پارسی می‌افزاید: «18 سال است که آنچه مدارس دیگر به عنوان سود برمی‌دارند را بی‌دریغ سرمایه‌گذاری می‌کنیم تا کارهای بچه‌ها پیش برود؛ در این مسیر، تعدادی از ایده‌ها ثبت شده و برای عده‌ای دیگر هم سرمایه‌گذاران می‌توانند بیایند و شناسایی کنند و برای تولید انبوه استفاده کنند. فرصت‌هایی داده شده است تا بچه‌ها بتوانند ایده‌های خود را در انواع و اشکال مختلف ارائه دهند که در برخی ایده‌ها مقام نیز آورده‌اند اما به هر حال، یک دست صدا ندارد و همیشه یک مجموعه تنها بودیم که خودمان بودیم و تکیه بر زانوهای خودمان کرده‌ایم.»

وی تاکید می‌کند: «اگر به هر طریقی از جانب وزارت آموزش و پرورش و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری که بودجه‌هایی برای این موضوعات دارند، حمایت شود می‌توانیم این موضوع را هم توسعه دهیم و فرهنگسازی کنیم و هم می‌توانیم استعداد بچه‌هایی که در مناطق محروم هستند را شناسایی کنیم تا در راستای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش کارهای عمیق و چندبعدی و اساسی انجام دهند تا در دوران دانشجویی هم بتوانند این علم را در راستای اهداف متعالی نظام جمهوری اسلامی عملیاتی کنند.»