پاکدل: صفحه رسمی اینستاگرام کاریکاتورهایم را معرفی کرد اما ارگانی در کشور توجه نکرد

اعظم پویان - «علیرضا پاکدل» در گفت‌وگو با پانا گفت: «بخش حرفه‌ای کاریکاتور مربوط به فعالیت در مطبوعات است و متأسفانه اوضاع مطبوعات چندان مساعد نیست. بخش دیگری از فعالیت کاریکاتوریست‌ها که چندان در موضوع مالی این حرفه حساب نمی‌شود، به حضور در جشنواره‌ها می‌گذرد. کارتونیست ها مسائل مهم کشور را در هرلحظه و زمانیکه با آن روبرو شوند، سوژه می‌کنند و این روال است. وقتی کرونا رخ داد همین موضوع دغدغه شد، هم به لحاظ سوژه کاری و هم اینکه نوع فعالیت کارتونیست ها هم درگیر این موضوع شد، البته اکنون شرایط بهتر شده است اما محافل و کارهای داخلی و خارجی را از دست داده‌ایم و سعی می‌کنیم زمان‌هایی که در خانه هستیم با کاریکاتور زمان مان پر شود و من هم از همین فرصت استفاده کردم و به این سوژه پرداختم.»
فعالیت فرهنگی برای آموزش بهداشتی کرونا نبود؛ آثارم را در اینستاگرام منتشر کردم
پاکدل درباره بازخوردهایی که از آثارش گرفته، گفت: «کرونا از طرفی فرصت بود و زمان‌های بیشتری برای در خانه ماندن داشتم و می‌دیدم که چقدر کادر درمان و سیاست‌گذاران تلاش می‌کنند که آموزش‌های لازم در حوزه کرونا را انجام دهند، اما کار فرهنگی هنوز شروع نشده بود. من همان زمان فکر کردم کارهایم را در صفحه اینستاگرامم منتشر کنم.»
ترس از کرونا زیاد بود، خواستم یک جریان امیدبخش ایجاد کنم
پاکدل افزود: «آن زمان خبرهای بسیار بد و تلخی را می‌شنیدیم و ترس از بیماری زیاد بود و من سعی کردم جریانی برخلاف آن اتفاق‌های منفی منتشر کنم و امیدبخشی در کارهایم باشد. وقتی کارهایم در فضای مجازی منتشر شد متوجه شدم استقبال بی‌نظیری در فضای بین‌المللی روبرو شدم و البته مردم و کادر درمان داخل کشور هم عکس‌العمل نشان دادند، اما بازتاب اصلی این کارها در فضای بین‌المللی بود و در آن زمان خاطرم هست که در داخل کشورها چندان بازتابی پیدا نکرد.»
ماجرای استقبال جهان از کاریکاتورهای یک ایرانی
علیرضا پاکدل عنوان کرد: «شروع این بازخوردها از کشور ترکیه و اسپانیا و به‌مرور کشورهای مختلف بود و روزنامه‌های برزیل و اوکراین و چین و آمریکا و غیره کاریکاتورهای من را در رسانه‌های شان بازتاب می‌دادند و البته در آن زمان من تنها کسی بودم که بسیار زیاد به نسبت بقیه هنرمندها به آن پرداختم و تقریباً روزی یک یا دو کار تولید می‌کردم.»
صفحه رسمی اینستاگرام کارهایم را معرفی کرد
این کارتونیست ایرانی عنوان کرد: «من تنها کارتونیست در دنیا بودم که این حجم از کار را درباره کرونا داشتم. بخشی از پست‌های من تماماً درباره کادر درمان است و من به همراه دو هنرمند خارجی تنها کسانی بودیم که صفحه رسمی اینستاگرام کارهای ما را معرفی کرد ولی بازهم در داخل کشور توجهی نشد و حتی تا به امروز هم روی این کاریکاتورهای من اقدامی نشده است. مخصوصاً در شهر خودم که شهر مشهد است اتفاقی رقم نخورد و فقط چند رسانه از تهران مصاحبه انجام شد و ارگان نظام پزشکی به ریاست آقای ظفرقندی تماس گرفتند و تقدیر کردند. وقتی کاریکاتورها در نشریه نظام پزشکی منتشر شد تازه در شهر مشهد مطلع شدند چنین کارهایی انجام شده است. همچنین ارگان آتش‌نشانی از من تقدیر کرد چون در برخی از کارها سعی کردم رشادت‌های این قشر را هم به تصویر بکشم.»
مخاطبانم می‌گفتند چرا این آثار در بیلبوردهای شهری دیده نمی‌شود
پاکدل افزود: «آقای نیرومند، مشاور وزیر ارشاد؛ جزو اولین مدیرهایی بودند که درباره کار من صحبت کردند و البته آنقدر که کشورهای بین‌المللی نسبت به آثار من بازخورد مثبت داشتند. از کادر درمان کشورهای مختلف کامنت داشتم اما وزارت بهداشت خودمان بازخوردی نداشت. کاریکاتورهایی که با موضوع کرونا کشیدم در بسیاری از صفحات هنری و علمی دنیا به اشتراک گذاشته شده است، مثلا یک مجله مکزیکی یکی از این آثار را از من خریداری کرد تا استفاده کند. هم‌وطن‌های ما که خارج از کشور زندگی می‌کنند عنوان کردند که از روی حجاب خانم‌ها در کاریکاتورها متوجه ایرانی بودن کار می‌شدند و تصورشان این بود که این‌ها آثار یک کارتونیست خارجی است. جالب اینجاست که وقتی از کادر درمان یا مردم در داخل کشور بازخورد می گرفتم عنوان می‌کردند که چرا این کارها را در بیلبوردهای سطح شهر نمی‌بینند.»
در شرایط کرونا شهرداری‌های کشورهای دیگر از کاریکاتورهایم استفاده کردند
پاکدل با اشاره به اینکه زبان طنز کاریکاتور یکی از بهترین ابزارها برای آموزش و فرهنگ‌سازی است، عنوان کرد: «هیچ ارگانی نیامد بگوید از این کار برای اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی می‌خواهد استفاده کند درحالی‌که این بهترین فرصت بود تا از جنبه طنز کاریکاتور برای آموزش و ارتقای فرهنگ عمومی استفاده شود. درحالی‌که اگر در دوره‌های مختلف نگاه درست‌تری به این موضوع می‌شد شاید شرایط تفاوت داشت. کشورهای مختلف از آثار من در حوزه شهرداری یا بهداشتی‌شان استفاده کردند اما در داخل کشور نه وزارت بهداشت و نه شهرداری هیچ‌کدام جلو نیامدند و من از این موضوع ناامید شدم زیرا به این هنرها بها داده نمی‌شود.»
وی افزود: «حتی در زمان واکسیناسیون مردم، بهترین ابزار برای ترغیب مردم به واکسن استفاده از جنبه طنز کاریکاتور بود که متأسفانه استفاده نشد. حتی در حوزه تجسمی هم مدیرانی که دوره قبل بودند بازخوردی نداشتند.»
«علیرضا پاکدل» افزود: «خوشحالم که به‌عنوان یک ایرانی توانستم زحمات کادر درمان داخل کشور را به سایر کشورها معرفی کنم و زحماتشان را نشان دهم. این واقعاً برایم ارزشمند بود.»
قطعاً جای کاریکاتور مطبوعات است
پاکدل درباره بهترین فضا برای ارائه آثار کاریکاتور گفت: «بستر و جایگاه اصلی کاریکاتور مطبوعات است. وقتی مطبوعات فعال باشند این هنر هم به‌خوبی دیده می‌شود اما با توجه به شرایطی که رسانه‌های ما دارند و اینکه بسیار زیاد اعمال‌نظر می‌شود، قطعاً این نوع کارها با محدودیت و سانسورهای زیادی روبرو می‌شود تا به انتشار برسد. از آنجاییکه کاریکاتور جنبه نقد پررنگی دارد و همین مسئله در حوزه‌های مختلف مدیران مجموعه را درگیر می‌کند تصمیم گرفتم آثارم را در اینستاگرام منتشر کنم تا بدون هیچ ممیزی و دخل و تصرفی منتشر شود و کاملاً آنچه نظر کاریکاتوریست است منتقل شد و به هدفم که توزیع امیدبخشی به مخاطبانم بود رسیدم.»
وی عنوان کرد: «خدا را شکر می‌کنم که به لحاظ روانی روی مخاطب خارجی و داخلی اثرگذار باشم اما وقتی در سطح شهر تهران نگاه می‌کنم می‌بینم اینگونه کاریکاتورها (البته نه‌فقط کار من) در سطح شهر جایش خالی است. جالب است که نشریه‌ای از کشور اسپانیا با من مصاحبه می‌کرد و می‌گفت عجیب است در کشور خودتان بازخوردی نداشتید. کل دنیا با این موضوع حس خوب می‌گرفتند اما در داخل کشور درباره این مهم خیلی صحبتی نمی‌شد.»
صفحه اینستاگرامم رسانه مستقل من شده و نیازی به برگزاری نمایشگاه ندارم
وی عنوان می‌کند که صفحه اینستاگرامش رسانه مستقلی شده بود که از روزیکه آثارش را ارائه می‌کرده تعداد دنبال کننده‌اش از 10 هزار نفر به 80 هزار نفر رسیده است. وی افزود: «هنوز هم بسیاری از صفحات مهم دنیا این کارهای من را می‌گذارند. یک اثری دارم که در آن مادر شهیدی در حال دوختن ماسک است و پسرش شهید شده و پسر دیگرش هم در آتش‌نشانی شهید شده و کادر درمان از پنجره روبرو تشویقش می‌کنند. این اثر که بسیار زیاد باارزش‌های داخلی ما منطبق است در بسیاری از کشورهای خارجی بازخورد داده شد اما در داخل کشور بازخوردی نداشت.»
پاکدل گفت: «من به نمایشگاه فردی نیازی ندارم چون خودم رسانه مستقل دارم و البته به لحاظ اقتصادی هم امکان برگزاری چنین حرکت‌های خودجوش را ندارم اما ارگان‌های فرهنگی ما باید بیایند و برای آموزش و توسعه فرهنگ، سرمایه‌گذاری کنند. این هنر کم‌هزینه است درحالی‌که هزینه‌های سنگین‌تری برای آموزش و فرهنگ‌سازی صرف می‌شود.»