بیمه زنان خانه‌دار؛ گره کوری که بعد از ۱۹ سال باز شد

بیمه زنان خانه‌دار از جمله بیمه‌هایی است که با گسترش چتر بیمه‌ای در کشور تعریف شده و بخشی از زنان که تحت پوشش هیچ بیمه‌ای به لحاظ بازنشستگی نیستند را تحت پوشش قرار می‌دهد. بر این اساس تمامی زنان خانه دار ۱۸ تا ۵۰ سال می‌توانند با مراجعه به یکی از شعب سازمان تامین اجتماعی، تحت پوشش بیمه زنان خانه دار قرار گیرند.

بیمه زنان خانه‌دار فرصتی است برای آن دسته از زنان خانه‌داری که در جایی مشغول به کار نیستند، اما با پرداخت حق بیمه می‌توانند در دوران میانسالی و کهنسالی از مزایای بازنشستگی و دریافت مستمری برخوردار شوند. کارشناسان معتقدند بیمه اجتماعی می‌تواند آثار مثبتی بر تقویت امید به زندگی و انگیزه زنان خانه‌دار شود. زنان خانه‌دار بدون نیاز به خارج شدن از منزل می‌توانند به وظیفه مادری و همسری خود بپردازند و هم بازنشسته شده و از مزایای بازنشستگی مانند سایر مشاغل بهره‌مند شوند.

هر چند در راستای اجرای اصل 29 قانون اساسی مبنی بر تحت پوشش قرار گرفتن آحاد مردم و برای حفظ کرامت، امنیت و استقلال مالی؛ زنان خانه‌دار نیز باید از بیمه اجتماعی برخوردار باشند اما بر اساس آمار 62 درصد از زنان کشور خانه‌دار هستند و جمعیتی نزدیک به 20 میلیون نفر را تشکیل می‌دهند و بیش از 75 درصد از آن‌ها فاقد بیمه مستقل هستند.

از اواسط دهه هفتاد شمسی بحث بیمه زنان خانه‌دار در کشور مطرح شد. در سال 1381 سازمان بهزیستی کشور طرح «بیمه اجتماعی حضرت زهرا (س)» را مطرح کرد. این طرح قرار بود برای زنان خانه‌دار فاقد شغل امنیت اقتصادی و اجتماعی ایجاد کند و براساس آن ۵۰ درصد حق بیمه بر عهده فرد متقاضی و ۵۰ درصد دیگر به عهده سازمان بهزیستی کشور به نمایندگی از دولت قرار می‌ گرفت. در این طرح زنان خانه‌دار پس از ۲۰ تا ۲۵ سال مستمری دریافت می‌کردند. طرح در نیمه راه به دلیل تخصیص نیافتن اعتبارات و بر اثر اجرای ضعیف، متوقف شد. در بند «ی» ماده (97) برنامه چهارم بر تهیه و تدوین طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار و خودسرپرست تأکید شده بود ولی تا آخرین روزهای عمر این قانون، طرحی در این راستا به تصویب نرسید. در دولت نهم بیمه زنان خانه‌دار و سرپرست خانوار عنوان شد و حتی در برخی سال‌ها برای آن بودجه هم در نظر گرفته شد اما هیچگاه در سطح وسیع عملیاتی نشد.

در آذر سال ۸۷ با ابلاغ بخشنامه‌ای سازمان تامین اجتماعی بیمه زنان خانه‌دار، این گروه را در زمره بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد و خویش فرما تحت پوشش قرار داد. مبلغ پرداختی مبنای پرداخت حق بیمه زنان سرپرست خانوار بر اساس ۱۸ درصد «حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار» تعیین شد. پرداخت ۱۸ درصد سهم حق بیمه در کنار محدودیت سنی اعمال شده، موجب شد تا از این بیمه استقبالی نشود.

در انتخابات دهم ریاست جمهوری، طرح بیمه زنان خانه‌دار جزیی از شعارهای تبلیغاتی هر چهار نامزد بود. بیمه کلیه آحاد ملت به ویژه سالمندان و زنان سرپرست خانوار، بیمه زنان خانه‌دار و «تشکیل صندوق بازنشستگی» برای آنان، «تصویب شغل خانه‌‌داری و پرداخت حقوق ماهانه» به زنان خانه‌دار‌، طرح بیمه شدن زنان خانه‌دار و سرپرست خانوار از جمله وعده‌های انتخاباتی مطرح شده در این دوره بود که البته هیچ‌یک محقق نشد.

پیگیری برای بیمه زنان سرپرست خانوار

با روی کار آمدن دولت جدید، موضوع بیمه زنان خانه‌دار، دختران مجرد و زنان سرپرست خانوار بار دیگر مطرح شد و انسیه خزعلی، معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری در اولین نشست خبری خود با اصحاب رسانه درباره بیمه زنان سرپست خانوار در پاسخ به پانا گفت: یکی از بحث‌های مهم معاونت امور زنان و خانواده است که می‌تواند از اولویت های نخست معاونت قرار گیرد و به تعبیر مقام معظم رهبری این زنان عائله حکومت‌اند و حکومت در برابر آنها مسئول است و دغدغه آنها دغدغه ما محسوب می‌شود. دلمان می‌خواهد و دنبالش هستیم که بتوانیم تمام زنان سرپرست خانوار را بیمه کنیم و امید دارم این کار انجام گیرد. یکی از اولویت هایمان بیمه زنان سرپرست خانوار به خصوص آنهایی که نیازمندند هست و سپس کارآفرینی و ایجاد اشتغال مناسب به خصوص برای آن دسته از زنانی است که فرزند دارند. یکی از مسائلی که زنان سرپرست خانوار مطرح می کردند نوع نگاه جامعه به آنهاست یا امنیت در برخی مجامع و اجتماعات برایشان آنگونه که باید نیست و باید این فرهنگ سازی را داشته باشیم که خانم سرپرست خانوار مجبور نباشد طور دیگری خود را نشان دهد تا بتواند در اجتماع حاضر شود.

حالا بعد از ۱۹ سال گره کور بیمه زنان خانه‌دار باز شده است و سازمان تامین اجتماعی با صدور اطلاعیه‌ای شروط لازم برای بیمه این افراد را اطلاع‌رسانی کرده است.

کدام زنان مشمول بیمه می‌شوند؟

زنانی که شاغل نبوده یا فاقد رابطه استخدامی و مزدبگیری با کارگاه‌های مشمول قانون تأمین اجتماعی هستند و همچنین زنانی که مدتی مشغول به کار بوده اند و سابقه پرداخت حق بیمه دارند، اما آن را ادامه نداده‌اند، می‌توانند از بیمه زنان خانه‌دار و مزایای آن استفاده کنند. در بیمه زنان خانه‌دار، افراد واجد شرایط می‌توانند با داشتن ۵۵ سال سن تمام و ٢٠ سال سابقه پرداخت حق بیمه از بازنشستگی و دریافت مستمری سازمان تامین اجتماعی بهره‌مند شوند.

در این نوع بیمه بازنشستگی با ۴۵ سال سن و ۳۰ سال سابقه، بازنشستگی با ۵۵ سال سن و حداقل ۲۰ سال سابقه، بازنشستگی با ۲۰ سال سابقه و ۴۲ سال سن برای مشمولین قانون کار، بازنشستگی با ۲۰ سال سابقه متوالی یا ۲۵ سال سابقه متناوب در مشاغل سخت و زیان‌آور و بازنشستگی با ۲۰ سال سابقه بدون شرط سنی برای جانبازان محقق می شود.

مزایای بیمه زنان خانه‌دار و دختران مجرد

از ویژگی‌های خاص بیمه زنان خانه‌دار امکان انتخاب نرخ پرداخت حق‌بیمه و دستمزد مبنای پرداخت حق‌بیمه است، نرخ پرداخت حق‌بیمه زنان خانه‌دار برای برخورداری از حمایت‌های بازنشستگی ۱۲ درصد؛ بازنشستگی و فوت (پرداخت مستمری به بازماندگان واجد شرایط) ۱۴ درصد و بازنشستگی، فوت و از کار افتادگی ۱۸ درصد است.

قابل ذکر است در مواردی که دستمزد انتخابی متقاضی بالاتر از حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار باشد، ضریب دستمزد انتخابی نسبت به حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار همواره در سنوات آتی رعایت خواهد شد.

انتخابی بودن استفاده از خدمات درمانی از دیگر مزایای طرح بیمه زنان خانه‌دار است. به عبارت دیگر در صورتی که زنان متقاضی استفاده از این نوع بیمه تحت تکفل پدر، مادر یا همسر خود بوده و از این طریق از مزایای درمانی سازمان تأمین اجتماعی برخوردار باشند، نیازی به پرداخت حق سرانه درمان نیست و در غیر این صورت می‌توانند با پرداخت حق سرانه درمان مصوب از خدمات درمانی مراکز ملکی و همچنین طرف قرارداد سازمان تأمین اجتماعی نیز برخوردار شوند.

متقاضیان می توانند بدون مراجعه حضوری به شعب تامین اجتماعی و با ورود به سامانه خدمات غیرحضوری سازمان تامین اجتماعی به آدرس اینترنتی www.es.tamin.ir نسبت به انعقاد قرارداد و پرداخت حق بیمه اقدام کنند.