کرونا و تحقق چرخش‌های تحول آفرین سند در استفاده هدفمند از آموزش‌های الکترونیکی
تهران (پانا) - مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی معتقد است شرایط خاص این روزها، شیوع ویروس کرونا، تعطیلی مدارس و تاکید بر استفاده از آموزش مجازی؛ تحقق چرخش‌های تحول آفرین سند در استفاده هدفمند از فرصت‌های فناوری و آموزش‌های الکترونیکی را مهیا کرد.
به گزارش روابط عمومی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، محسن باهو در خصوص فرصت‌های آموزش الکترونیکی و مجازی با نگاهی به اقدامات کشورهای دیگر در شرایط خاص انتشار ویروس کرونا گفت: «سیاست‌های سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی استناد به ظرفیت‌های سند تحول و استفاده از فرصت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات برای ارتقای کیفیت خدمات و محتواهای آموزشی است.»
او موضوع استفاده هدفمند از فرصت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان را مبتنی بر ماموریت، برنامه‌های سنواتی و دهه 80 مربوط دانست و افزود: «ظرفیت‌هایی همانند ایجاد و توسعه شبکه ملی مدارس ایران (رشد)، تولید محتواهای الکترونیکی از سطح پایه غیرتعاملی یعنی نسخه الکترونیکی کتاب‌های درسی و مجلات رشد تا بسته یادگیری تعاملی و تولید اجزای یادگیری و... از جمله کارهای بسیار با ارزش بوده که در این ایام خاص با جدیت و سرعت بیشتر برای ارائه خدمات مورد نیاز قالب در برنامه کلان توسعه شبکه ملی مدارس ایران (رشد) قوت گرفت و نگاه جدیدی را برای ارائه خدمت مستیقیم در دستورکار قرار داد. بازآرایی و آماده سازی خدمات و محتواهای ارزشمند بر بستر پلتفرم جدید رشد و یا انباره‌های محتوایی برای استفاده برای همگان از نکات قابل توجه برای این ایام است.»
مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی گفت: «دفتر انتشارات و فن آوری آموزشی با تمام تلاش نسبت به آماده سازی بیش از هزاران دقیقه فیلم‌های آموزشی مرتبط و بارگذاری بر بستر ارایه‌های ملی خدمات ویدئویی همت گماشته تا معلمان و دانش‌آموزان بتوانند به راحتی از آنها استفاده کنند.»
پلتفرم جدید رشد در گام نهایی بازآرایی و ارائه خدمات متمرکز
باهو یادآور شد: «پلتفرم جدید رشد با استفاده از ظرفیت‌های توانمند داخلی در گام نهایی بازآرایی خودش هست تا بتواند شبکه یادگیری ملی آموزش و پرورش را فراهم سازد. دفتر مربوطه تلاش نمود تا محتواهای متنوع و متعددی که در سازمان وجود دارد را با قالب جدید و متناسب با پایه و دروس دانش‌آموزان طبقه بندی و ارائه کند. برای نمونه در برنامه‌های مکمل آموزش مجازی با به اشتراک گذاشتن توانمندی‌های سازمان در کارگروه توسعه خدمات آموزش مجازی مشارکت و همکاری مستمر و سازنده داشته و مقدمات کار برای ایجاد ظرفیت‌های به اشتراک گذاری کتاب‌های درسی، فیلم‌های آموزشی، نرم افزارهای آموزشی، بیش از چند هزار ویدئو آموزشی که در شبکه رشد و محتوای برفراز آسمان برای آموزش معلم و... برای استفاده بر بستر شبکه شاد را فراهم کرده است.»
مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی بیان کرد: «مسئولیت اجرای مصوبه 828 شورای عالی آموزش و پرورش مبنی بر اینکه تمام خدمات، وسایل و محتواهای تولیدی بخش‌های غیر دولتی و بخش‌های توانمند جامعه در حوزه تولیدات آموزشی برای ورود باید ارزیابی وتاییدیه از سازمان پژوهش دریافت کنند و به همین دلیل در این ایام دفتر مربوطه اقدامات ویژه‌ای برای تسهیل این امر فراهم کرد تا محتواها و خدمات متناسب با اهداف نظام آموزش و پرورش و برنامه درسی ملی در این شرایط خاص برای استفاده معلم و دانش‌آموز بر بستر فضای مجازی کشور منتشر شود.»
کلاس در خانه تداوم یادگیری رسمی با نهضت ملی تدریس معلم بر بستر فضای مجازی سلامت و پویا
باهو ادامه داد: «همه ما به واسطه مسئولیت اجتماعی باید برای ایجاد شرایط بهره مندی سلامت دانش‌آموزان از فضای مجازی در اختیار اقدام کنیم؛ در این راستا در اولین روزهای مواجهه با انتشار ویروس کرونا طرح " کلاس در خانه تداوم یادگیری رسمی با نهضت ملی تدریس معلم بر بستر فضای مجازی سلامت و پویا" پپیشنهاد شد تا علاوه بر استمرار و پویایی نظام یادگیری هدفمند مبتنی بر برنامه درسی توسط معلم- درس - دانش‌آموز، تعامل سازنده بین دانش‌آموز و معلم حفظ شده و از منظر تربیتی، مسایل روحی و روانی، فضای امید و نشاط در خانه برای مواجهه مثبت با این شرایط ایجاد شود. همچنین ارتباط اولیا و ارکان نیز در این فرآیند تقویت شده و فضای در اوقات در اختیار دانش‌آموز با مدیریت بهتر و هدفمند غنی سازی شود.»
مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی گفت: «نگاه و سیاست این بوده که معلمان از ظرفیت‌های ایمن و سلامت و هر پیام رسان اجتماعی که بر بستر شبکه ملی اطلاعات فعال بوده، مورد استفاده قرار گرفته و معلم با توانایی‌های خوبش، گروه درسی دانش‌آموزانش را مبتنی بر کلاس درس ایجاد کرده و درس آموزه‌های را برای استفاده دانش‌آموز تولید و ارائه کند که گام اول در شرایط خاص بوده و در تدوام آن غنی سازی پرتال مدارس و نهایت شکل گیری گنجینه بسیار با ارزشی از توانمندی‌های معلمان کشودر در یک فضای ذخیره سازی ملی یعنی بستر شبکه ملی رشد بوده است. الحمدلله این تفکر در پیاده سازی شبکه شاد با چارچوب مناسبتر و مدیریت یکپارچه بر یک پلتفرم ملی در حال شکل گیری است در طرح فوق استفاده از مشوق‌های مادی و معنوی و حمایت‌های خاص از معلمان خلاق و پر تلاش زمینه ساز مشارکت بهتر پیشنهاد شد.»
او تاکید کرد: «در این شرایط سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درصدد است تا با هدایتگری، تولیدات ناب معلمی در کشور را جمع آوری و بهبود داده و با پالایش این مجموعه غنی بنام خود معلم در شبکه رشد به اشتراک بگذارد. در این راستا در شکل گیری پلتفرم شبکه شاد، ذخیره سازی محتواهای تولیدی معلم در پایگاه‌های مرتبط در شبکه رشد منظور شد.»
مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی بیان کرد: «نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که هدف نظام تربیت کشور این نبود که صرفا به آموزش دانش‌آموزان توجه کند؛ بلکه مهمتر از آموزش، توجه به مسائل تربیتی و روحی و روانی دانش‌آموزان در فرصتی بیشتر در محیط خانواده هست، در این ارتباط پیشنهادات غنی سازی محتواهای مکمل و مشارکت پذیری از همه بخش‌های توانمند و صاحب صلاح و ایجاد مشارکت هم افزا بر تمام ظرفیت‌های موجود کشور برای تحقق عدالت آموزشی در دستور اقدامات سازمان قرار گرفت تا فضای آموزشی، فرهنگی و تربیتی دانش‌آموزان در فضای خانه غنی شود که در واقع تحقق همان چرخش‌های تحول آفرین در تراز سند است.»
باهو گفت: «در شرایط قبل خیلی از انتظارات سند محمل ملی تجلی را پیدا نکرده بود ولی در این شرایط مطابق با چرخش‌های تحول آفرین که در میدان عمل توجه به مدرسه، معلم، دانش‌آموز، خانواده، محتوا، رسانه و زمان یادگیری است. برای " مکان یادگیری از کلاس درس به محیط‌ها و موقعیت‌های یادگیری متنوع بخصوص در خانه "، "معلم از آموزش دهنده به مربی، اسوه، راهبر، مشاور و تسهیل کننده یادگیری با شرایط ممکن "، "دانش‌آموز از یادگیرنده منفعل به فراگیر فعال، تربیت پذیر و جستجوگر و پرسشگر فعال "، "خانواده از نقش تامین کننده و پشتیبان به رکن سهیم و موثر در فرآیند تربیت"، "محتوا و رسانه از انحصار کتاب درسی به برنامه محوری، منایع یادگیری و بسته آموزشی بر بستر رسانه‌های متنوع"، "زمان یادگیری از ساعت رسمی کلاسی به یادگیری در هر زمان همه جا حاضر" چرخش کرده است.»
مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی گفت: «اجرای هر طرحی چالش‌ها، ضعف و قوت‌های خاص خودش دارد و به‌طور یقین در این شرایط چالش‌های فراوان از زیر ساخت‌های فنی و ارتباطی تا امکانات در اختیار خانواده، محتواها و خدمات قابل ارائه بر بستر وب و حامل‌های همراه، تنوع در توانمندی‌های مهارتی و سواد رسانه‌ای دانش‌آموز، معلم و خانواده و... و نهایت قوانین و مقرارت در سطح دستگاه و کشور و مهمتر از همه زمان و شرایط خاص در اجرای مسئولیت و ماموریت آموزش و پرورش تاثیر گذار است و نباید به ایده آل ترین‌ها توجه کرد بلکه باید در یک نگاه تدریجی و مستمر خدمات را بهبود داد که البته در حال انجام است.»
او ادامه داد: «تلاش همه بر این است که ارتباط بین دانش‌آموز و معلم با بهترین شیوه‌ها و الگوها برقرار شود و معلم علاوه بر رسالت و مسئولیت اجتماعی که در حوزه آموزش و تدریس دارد نسبت به ایجاد نشاط و حذف نگرانی‌های خانواده در ارتباط با مسائل آموزشی و تربیتی به تقویت روحیه دانش‌آموز برای فراگیری موثر در منزل اقدام کند.»
برنده اصلی این جهاد آموزشی معلمان هستند
باهو گفت: «واقعا باید به همه معلمان در سراسر کشور خدا قوت و دستمریزاد گفت که خاموش و بی ادعا در این شرایط با هرچه آنچه که در توان دارند برای پویای فضای یادگیری تلاش دارند از هیچ اقدامی دریغ نکرده‌اند ولی گمنام باقی مانده‌اند. در حوزه سلامت که قدر و شان حداقلی هم این بود که از تمامی حوزه‌ها و افراد دخیل که خط مقدم جهاد سلامت هستند توجه و تشکر شود که شایسته قدردانی همه جانبه خیلی فراتر از این نیز هستند. در این جهاد بزرگ معلمان نیز همه آنچه در توان داشتند در طبق اخلاص گذاشته و فراتر از مسئولیت معلمی، جهاد آموزشی را رقم زدند و برنده اصلی این جهاد آموزشی معلمان هستند. زیرا آنها به احساس مسئولیتی که در فرآیند تربیت داشته اند بدون هیچ اشاره و دستور و بصورت خود جوش فضای یادگیری را رونق بخشیده و با خلاقیت و توانمندی‌های ارایه شده، تسهیل گری اقدامات هماهنگ و یکپارچه ملی را سبب ساز شدند.»
مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی بیان کرد: «تکریم و تقدیر از این جهادگران آموزشی کشور را اعتماد به توانمندی‌ها و تولیدات معلمی و بهبود شرایط، امکانات و زیر ساخت‌هایی است که باید در اختیار معلم قرار گیرد تا با نهضت ملی تولید محتوا و درس آموزه های خوب در فراهم سازی فضای ایمن و سلامت سهیم باشند.»
استفاده از تجریبات سایر کشورها در آموزش مجازی
باهو درباره میزان استفاده از تجریبات سایر کشورها در آموزش مجازی گفت: «به نظر من در این حوزه نمی‌توان تجربه‌های دیگر کشورها را عینا اجرا و یا کپی برداری و مشابه سازی کرد. باور بنده این است که ایران یکی از کشورهای پیشرو در حوزه بهره مندی متناسب از فرصت‌های فناوری و آموزش‌های تلفیقی و استفاده از فرصت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات است. تجربیات و دستاوردهای ایران در حوزه آموزش و پرورش مناسب و دارای الگوهای قابل عرضه است؛ شاید بزرگترین چالش عدم توازن اقدامات دستگاه‌ها در سطح کلان و گستردگی بالا مدارس و تعداد آن در کشور و محدودیت منابع و امکانات برای پوشش همه مدارس در نظام آموزشی باشد. از سوی دیگر تجویز های متنوع و متعددی که از حیث نظام جامع آموزشی مبتنی بر برنامه درسی و پداگوژی آموزشی کشور محل تامل بوده و یا عوامل‌های متعدد دیگر که در بیشتر موارد طرح و برنامه بسیار موثر را محدود و یا متوقف کرد سبب شده تا تصویر شفافی از مواجهه آموزش و پرورش نداشته باشیم.»
مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی بیان کرد: «جامعه ما یک جامعه بزرگ با بیش از 100 هزار واحد آموزشی و500 هزار کلاس درس است. تقریبا در کشورهای دیگر هم یک سامانه یادگیری جامع متمرکز برای خدمت دهی همه استفاده نشده بلکه با ایجاد توانمندی‌ها و توزیع شدگی خدمات در قالب آموزش‌های ترکیبی ویژه مدارس و برنامه درسی به تولید سکوی مدیریت یادگیری اقدام می‌کنند که معلم و دانش‌آموز استمرار یادگیری کلاس را در فضای مجازی با تعریف نقش‌ها و کار ها داشته باشند .»
او گفت: «مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور تجربه مواجهه چندین کشور در شرایط بحرانی انتشار ویروس کرونا را بررسی و منتشر کرده که هریک از کشورها متفاوت عمل کرده و برخی از این کشورها که در تراز شاخص‌های فناوری جایگاه خوبی هم دارند به اندازه ایران در استفاده از فرصت‌های الکترونیکی و مجازی عمل نکرده‌اند. مثلا در ایرلند، انگلیس یا چین در ابتدا بحث ایجاد فضای آموزشی مجازی هم مطرح نبود و کم کم بحث ارتباط بین دانش‌آموز و معلم از طریق پیام رسان‌ها انجام شد. نکته قابل اهمیت این است که به‌واسطه سیستم متمرکز اتوماسیون آموزشی در حوزه دانش‌آموز، مدرسه و معلم و پایگاه‌ها و داده‌های ارزشمند آن می‌توان سیاست‌های متخذه در شکل گیری شبکه‌های شاد و رشد را محقق کرد اما نکته اساسی که در این رخداد باید به آن توجه کرده و از آن غافل نشویم حاکمیت نظام آموزش و پرورش است که در هیچ جای دنیا امر حاکمیتی را در بحران‌ها نقض نمی‌کنند و از بین نمی‌برند بلکه آن را تقویت می‌کنند.»
حاکمیت برنامه درسی و حاکمیت اصول و ارزش‌ها در نظام آموزش و پرورش نباید نادیده گرفته شود
باهو گفت: «با ورود فرآیند یادگیری و یاددهی در فضای مجازی نباید اینگونه تصور کرد که چون شرایط خاص است باید حاکمیت برنامه درسی و حاکمیت اصول و ارزش‌ها در نظام آموزش و پرورش را نادیده بگیریم و به نظام آموزشگاهی بسنده کنیم؛ این بزرگترین خطای استراتژیک است که بعدا گریبان نظام آموزش و پرورش را می‌گیرد. مثل پدیده‌های همانند کنکور و ... خود معضل بزرگ نظام تعلیم و تربیت خواهد شد.»
آموزش مجازی سنگ بنای ادامه فرآیند یادگیری و یاددهی
مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی گفت: «شرایط فعلی می‌تواند محک خوبی برای انجام اقدامات، مشارکت متوازن و پاسخگویی فرا دستگاهی باشد. اقداماتی که دیگر دستگاه‌ها، نهادها و بخش‌های توانمند غیردولتی در برابر آموزش و پرورش برای تحقق برنامه‌ها داشتند را باید مغتنم دانست و متقابلا آموزش و پرورش هم با تنظیم گری و تدوین سازوکارها و چاچوب‌های همکاری از حیث محتوایی، فنی، اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و... استمرار فرآیند یادگیری موثر را بر بستر فضای مجازی در شبکه رشد و شاهد، شبکه ملی یادگیری کشور را فراگیر کند.»
او ادامه داد: «در این شرایط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، دانشگاه‌ها و مجموعه‌های توانمند، اپراتورها و.. به کمک آمدند و قرار است نظام ارتباطات هدفمند و تعریف شده مبتنی بر نظام کلاس بندی مدارس و دسترسی دانش‌آموزان و ارتباطات معلم و دانش‌آموز را شکل دهند. دست یابی به همه ایده آل‌ها در این شرایط ممکن نیست و نباید انتظار داشت در این مدت کوتاه همه مدارس و کلاس‌ها به شکل عادی در یک نظام یکپارچه و واحد در شبکه ملی به‌صورت مجازی برگزار شود. کارهای انجام شده بسیار با ارزش است و می‌تواند سنگ بنای یک نظام مشارکتی را برای تحقق شکل گیری شبکه ملی یادگیری و یاددهی کشور منظور کرد.»
نقاط قدرت نظام یادگیری آموزش مجازی
مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درباره نقاط ضعف و قدرتی که در نظام یادگیری مجازی وجود دارد گفت: «بیان ضعف و قوت به عوامل زمینه ای متعدد وابسته است شاید شاخصه ای در جایی قوت تلقی شود ولی در تراز نظام آموزشی ما ضعف قلمداد شود و یا بالعکس ولی آن چیزی که در نقاط قوت آموزش مجازی مطرح است این است که محدودیت زمان و مکان از بین می‌رود، فرصت بازآوری و غنی سازی محتواها بهبود پیدا می‌کند، تعامل بین معلم و دانش‌آموز برقرار می‌شود، نظام یادگیری به نظام فراگیری دانش‌آموز و راهبری معلم تغییر می‌کند، ایفای نقش معلم و دانش‌آموز در امر یادگیری و مسئولیت و مشارکت پذیری خانواده تقویت می‌شود و....»
او ادامه داد: «فرصت طلایی برای آموزش و پرورش در جهت تحقق سیاست‌ها و چرخش‌های تحول آفرین که در شرایط عادی امکان بروز و ظهورش نبوده، فراهم شده است. همه جا کانون یادگیری شده و کانون‌های یادگیری از مدرسه به خانواده و به سایر مکان‌های فرهنگی و تربیتی گسترش یافته و نظام پژوهش محور در فرآیند یادگیری محقق شود. دانش‌آموز به عنوان کنشگر اصلی و پژوهشگر به‌عنوان دانش‌آموز پژوهنده ایفای نقش کند.»
باهو با بیان اینکه هیچ سیستمی بدون ضعف و محدویت نیست گفت: «تعریف نشدن سازوکارهای همکاری مستمر و نقش پذیری‌ها در یک پلتفرم یکپارچه از ضعف‌ها، عدم دسترسی مناسب به زیر ساخت‌های پویا و محدویت‌های دسترسی در مناطق مختلف، نبود پنهای باند پاسخگو برای استفاده آموزشی و یا هزینه‌های مرتب آن برای خانواده، نبود محتواهای فراگیر متناسب با برنامه درسی برای دوره‌ها و پایه مختلف تحصیلی، محدودیت منابع و خدمات محتوایی با توجه به توانمندی‌های دانش‌آموزان، فراهم نبودن ارائه محیط‌های یادگیری شخصی متناسب با توانمندی‌ها و ظرفیت دانش‌آموزان، عدم بهره مندی بخش قابل توجهی از دانش‌آموزان به تجهیزات سخت افزاری از محدودیت و ضعف‌هایی است که در ارایه آموزش الکترونیکی در شرایط فعلی وجود داشته و می‌تواند چالش اصلی برقراری عدالت آموزشی باشد؛ در عدالت آموزشی توجه به مناطق کم برخوردار در اولویت بوده که بیشتر در این مناطق دسترسی‌های الکترونیکی مناسب نیست و یا خانواده‌ها توان تامین ابزارها و وسایل ارتباط به شبکه های مجازی را نداشته باشد.»
او در پایان گفت: «امر آموزش و تربیت دانش‌آموزان و توجه به آموزش و پرورش را باید در اولویت‌های اصلی قرار داد و در این راستا نباید مقهور ضعف و محدودیت شد. وجود محدودیت‌ها و یا ضعف در هریک از اجزای این طرح نباید مانع شکل گیری شبکه یادگیری ملی و ارائه خدمات بایسته باشد بلکه باید با مهیا کردن همه ظرفیت‌ها و فرصت های ممکن نحوه بهره مندی متفاوت و متنوع را برای همه دانش آموزان، معلمان و خانواده ها میسور کرد و با بسیج همه توانمندی‌ها از دولت، نهادهای مردمی، خیرین و خانواده‌ها جهاد آموزشی و پرورشی را با تامین منابع و امکانات و بسته یادگیری ویژه برای همه به‌خصوص مناطق کم برخودار مهیا کرد و درس‌های این دوره را برای گسترش و فراگیر کردن قانونمند خدمات ارزش افزوده را برای آموزش و پرورش تراز سند تحول فراهم کرد.»
ارسال دیدگاه