بررسی مصادیق مداخله در امور پزشکی بر اساس قوانین ایران
تهران (پانا) - بر اساس قوانین جاری کشور و آیین‌نامه‌های مصوب سازمان نظام پزشکی، هرگونه اظهار نظر عمومی در حوزه‌های تشخیص، درمان، پیشگیری یا توصیه‌های پزشکی و سلامت، بدون برخورداری از صلاحیت حرفه‌ای و مجوز رسمی، مصداق «مداخله در امور پزشکی» محسوب می‌شود؛ حتی اگر این اظهارات به‌صورت غیرمستقیم، یا با عباراتی مبهم و گمراه‌کننده بیان شده باشند.
نیاز به امور پزشکی و دارویی یکی از نیازهای اصلی بشر است که از ابتدای تاریخ بشر تاکنون وجود داشته است. انسان در هر دوره از تاریخ به طریقی به این نیاز پاسخ گفته است. در گذشته، پزشکی مدرن شبیه امروز وجود نداشته و بیشتر طب سنتی و تجربی رایج بوده است. به این معنا که در گذشته، اشخاصی که به‌صورت تجربی با مسائل پزشکی و طب آگاه بوده‌اند، می‌توانستند اقدام به درمان افراد کنند اما در دنیای مدرن امروز که پزشکی کاملا بر مبنای علوم بنا شده است، دیگر اشخاصی که صرفا به صورت تجربی با مسائل پزشکی آگاه هستند، حق اقدام برای درمان افراد را نداشته و در صورتی‌که اقدام به انجام چنین امری کنند، دخالت در امور پزشکی محسوب می‌شود و مجازات در پی دارد. گاهی دیده می‌شود افرادی در صفحات مجازی به طبابت و نسخه‌دهی برای مردم پرداخته که این کار می‌تواند خلاف قانون و بعضا جرم تلقی شود.
الهام صارمی، پرستار بیمارستان در گفت‌وگو با پانا درخصوص مصادیق دخالت در امور و مسائل پزشکی طبق اصول حرفه‌ای بیمارستان‌ها، اظهار کرد: «از جمله مصادیق مداخله، تولید محتوا درخصوص اختلالات نورولوژیک مانند اوتیسم، بیش‌فعالی، اضطراب و افسردگی، با ادبیاتی مانند قطعی، تجویزی یا توصیه‌محور، استفاده از عباراتی نظیر علت اصلی، درمان قطعی، روش علمی ثابت‌شده و مشابه آن، حتی در صورت استناد ظاهری به منابع علمی، بدون مجوز رسمی پزشکی، مصداق صریح مداخله در امور درمانی است.»
وی افزود: «ترجمه یا تفسیر مقالات علمی و ارائه آن‌ها به عموم مردم به‌عنوان مبنای توصیه بالینی یا رفتار سلامت، بدون صلاحیت حرفه‌ای بالینی، به منزله ترویج پروتکل‌های درمانی فاقد مجوز تلقی می‌شود. ارائه مکرر توصیه‌های تغذیه‌ای، مکمل‌یابی، تجویز آزمایش‌های اختصاصی و حتی با عباراتی نظیر با مشورت پزشک، مادامی‌که تأثیرگذاری بر مخاطب و رفتار سلامت وی مشهود باشد، مداخله محسوب می‌شود.»
وی ادامه داد: «ایجاد تأثیر عمومی و جهت‌دهی به تصمیمات درمانی افراد یا خانواده‌ها، فارغ از نیت شخصی، یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های مداخله در امور پزشکی است. تحقیر، تضعیف یا بی‌اعتبارسازی روش‌های مرسوم پزشکی و ایجاد بی‌اعتمادی عمومی نسبت به نظام درمانی کشور، در زمره تشویش اذهان عمومی در امور سلامت تلقی می‌شود.»
همچنین پزیناز ممیز، وکیل دادگستری درباره موضوعات فوق به پانا گفت: «ماده ۳ قانون مقررات امور پزشکی، دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی (مصوب ۱۳۳۴) که تصدی به امور پزشکی، داروسازی، دندان‌پزشکی و سایر رشته‌های وابسته، بدون داشتن پروانه رسمی از وزارت بهداشت، جرم است. همچنین ماده ۲۸ آیین‌نامه انتظامی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران که هرگونه اقدام، تبلیغ، اظهار نظر یا مشاوره در حوزه درمان یا تشخیص، بدون صلاحیت قانونی، تخلف محسوب می‌شود؛ حتی اگر منجر به آسیب مستقیم نشود.»
ممیز ادامه داد: «ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) که می‌گوید هرکس بدون داشتن مجوز، حرفه پزشکی یا سایر حرفه‌های وابسته را انجام دهد، به حبس یا جزای نقدی محکوم می‌شود. نکته حائز اهمیت در اینجا این است که ملاک قانونی برای احراز مداخله در امور پزشکی صرفا نوشتن نسخه یا ادعای عنوان پزشکی نیست؛ بلکه اثرگذاری بر تصمیمات درمانی و سلامت افراد جامعه، معیار اصلی تشخیص مداخله غیرمجاز است».
داشتن دنبال‌کننده زیاد دلیلی برای طبابت نیست
وی افزود: «داشتن بیش از هزار دنبال‌کننده در فضای مجازی، نه‌تنها مسئولیت را کاهش نمی‌دهد، بلکه میزان اثرگذاری و در نتیجه مسئولیت حقوقی و کیفری فرد را افزایش می‌دهد. ادعای اخیر فرد مبنی بر اینکه «نسخه‌ای ننوشته» یا «ادعای طبابت نکرده»، به هیچ‌وجه نافی مسئولیت قانونی وی نیست؛ چراکه آنچه موجب تحقق جرم و تخلف می‌شود، ورود غیرمجاز و تأثیرگذار در فرآیند درمان و سلامت مردم است، نه صرف ادعای عنوان پزشکی.»
الهه کلهری
ارسال دیدگاه