معاون آموزش ابتدایی استان فارس در میزگرد علمی شورای عالی آموزش و پرورش تاکید کرد:
تقویت جایگاه معلم، توجه به مشارکت محلی و عدالت آموزشی، کلید حل بحران‌های آموزش و پرورش
تهران (پانا) – معاون آموزش ابتدایی استان فارس، با مرور تحلیلی تاریخی و فرهنگی تحولات آموزش و پرورش از عصر مشروطه تا امروز، تأکید کرد که غفلت از بافت فرهنگی جامعه و تمرکز صرف بر نوسازی و کمیت‌گرایی، باعث تداوم بحران هویت معلم، عدالت آموزشی و کیفیت حرفه‌ای در تربیت معلم شده است.
ژیلا حیدری، معاون آموزش ابتدایی استان فارس امروز در نشست علمی بررسی چالش‌ها و تحولات آموزش و پرورش ایران با تأکید بر منابع انسانی که در دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش برگزار شد، با رویکردی تاریخی و تحلیلی به تبیین وضعیت منابع انسانی در آموزش و پرورش کشور پرداخت و گفت: اگر از دوره مشروطه و آغاز آموزش نوین در ایران تا عصر حاضر را مرور کنیم، خواهیم دید که شکل‌گیری نهادهای تربیت معلم و رشد منابع انسانی معلم‌محور، همواره برخاسته از تعاملات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زمانه خود بوده است.
وی با اشاره به اینکه آموزش نوین در ایران نخستین بار با تاسیس مدرسه دارالفنون در دوره قاجار آغاز شد، گفت: در مشروطه، هدف سیاسی جامعه ایران حرکت به سمت مدرن‌سازی و ایجاد نظام آموزشی مدرن بود. ابتدا اساتید و معلمان را از اروپا به ایران آوردیم و بعد نخستین گروه دانشجویان ایرانی برای کسب علوم و فنون جدید به خارج اعزام شدند و به کشور بازگشتند.
حیدری افزود: در سال ۱۲۹۷ با تأسیس مراکز تربیت معلم، جریان تربیت نظام‌مند منابع انسانی آموزشی در ایران آغاز شد. اما باید توجه داشت که این فرایند با مقاومت‌های فرهنگی و اجتماعی، به‌ویژه از سوی سنت‌های مذهبی و خانوادگی، به‌خصوص در حوزه آموزش دختران و گسترش مدارس نوین مواجه شد و همین تقابل فرهنگی، تاثیر عمیقی بر سیر تربیت معلم و ساختار آموزش و پرورش داشت.
معاون آموزش ابتدایی استان فارس گفت: یکی از مهم‌ترین چالش‌های آن دوره، کمبود معلمان با سواد و مجرب بود و بخش عمده‌ای از بار آموزش و مدیریت مدارس بر عهده روحانیون یا افراد تحصیل‌کرده خارج قرار داشت که آموزش حرفه‌ای معلمی ندیده بودند. با این وجود، در همان زمان شاهد نخستین تلاش‌ها برای ارزشیابی و تربیت حرفه‌ای معلم بودیم.
حیدری با اشاره به دوره پهلوی دوم گفت: در این دوران، سیاست‌های توسعه‌ای و گسترش آموزش همگانی در دستور کار قرار گرفت اما اولویت‌دهی به توسعه کمی بر کیفیت آموزش و تربیت معلم غلبه پیدا کرد. استخدام سریع و انبوه معلمان بدون آموزش کافی، تمرکز بر سوادآموزی عمومی به جای توجه به عدالت و کیفیت و همچنین نابرابری آموزشی بین مناطق شهری و روستایی، از نتایج این رویکرد کمیت‌گرایانه بود. تجربه این دوره به ما نشان می‌دهد که بی‌توجهی به مشارکت محلی و بافت فرهنگی جامعه، نقطه ضعفی جدی برای نظام آموزشی بوده است.
وی درباره دهه‌های پس از انقلاب اسلامی به تحولات بنیادین اشاره کرد و گفت: پس از انقلاب، رویکرد آموزش و پرورش بر مدار اسلامی‌سازی و تربیت معلم بر پایه ارزش‌های اسلامی تنظیم شد و مراکز آموزش عالی جدید و ستاد انقلاب فرهنگی بنیان‌گذاری شد. در سال‌های بعد، با دوره سازندگی و اصلاحات و به‌ویژه پس از جنگ تحمیلی، جامعه نیاز به بازسازی و نوسازی نظام آموزش و پرورش داشت. تاسیس مراکز تربیت معلم در استان‌ها و افزایش حضور زنان در کسوت معلمی از اقدامات مهم این دوره بود اما به‌رغم این پیشرفت‌ها، باز هم تمرکز بر رشد کمی نیروها، توزیع نامتوازن معلمان و کاهش منزلت اجتماعی معلمان و مهاجرت نخبگان آموزشی از نظام آموزش و پرورش ادامه یافت.
معاون آموزش ابتدایی فارس به فضای کنونی نظام آموزشی کشور نیز اشاره کرد و افزود: امروز آموزش و پرورش بخشی جدایی‌ناپذیر از گفتمان فرهنگی روز جامعه ماست و حساسیت خانواده‌ها، تشکل‌های معلمی، مدارس غیردولتی و والدین نسبت به کیفیت آموزش بیشتر از هر زمان دیگر است اما در عین حال، بحران هویت شغلی معلم همچنان پابرجاست. معلم ما بیش از آنکه کنشگر و اندیشه‌ورز باشد، به مجری سیاست‌ها و تصمیمات بالادستی تبدیل شده و اختیار و فضای لازم برای مهارت‌آفرینی و نوآوری ندارد.
حیدری با تاکید بر لزوم بازاندیشی نقش و جایگاه معلم، گفت: وقتی معلم صرفاً به‌عنوان مجری طرح‌ها دیده می‌شود و فرصت اندیشه‌ورزی و تأثیرگذاری در تصمیمات آموزشی را ندارد، منطقاً با بحران کیفیت آموزش و فقدان عدالت آموزشی مواجه می‌شویم؛ بحرانی که اگرچه ریشه در گذشته دارد اما امروز با حساسیت و دغدغه جدی جامعه همراه شده است.
معاون آموزش ابتدایی استان فارس در پایان، ضمن تاکید بر ضرورت توجه به بسترها و واقعیات فرهنگی و اجتماعی و ارتقای کیفیت حرفه‌ای تربیت معلم گفت: از تجربه تاریخی باید بیاموزیم که تقویت جایگاه معلم و توجه به مشارکت محلی و عدالت آموزشی، کلید حل بحران‌های ساختاری و هویتی آموزش و پرورش خواهد بود.
ساجده ساعتی
ارسال دیدگاه