خاورمیانه تا سال ۲۰۴۰ درگیر در تنش آبی بالا می‌شود

به گزارش سازمان هواشناسی کشور، سحر تاج‌بخش در مقوله بحران آب کشور، موضوع «عدم مدیریت صحیح» را بیش از «کم آبی» مقصر دانست و در کنار سایر عوامل از تغییر اقلیم به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار در تشدید این بحران یاد کرد.

به گفته رئیس سازمان هواشناسی کشور، آب یک منبع منحصر بفرد و غیر قابل جایگزین، مایه حیات، منشاء آبادانی و تمدن و کلید توسعه در تمام فعالیت‌های انسانی و زیست محیطی است و مدیریت ضعیف ما در منابع آبی منجر به پیامدهای ناگواری از جمله بیماری‌، از بین رفتن زیستگاه‌ها و منابع زیست محیطی و جانوری و نهایتاً کمبود آب شرب را به دنبال داشته و نمی‌توان نقش آب در سیاستگذاری را نادیده گرفت.

معاون وزیر راه و شهرسازی خاطرنشان‌کرد: نقش تجمیعی آب در برهمکنش بین جو، اقیانوس، خشکی ها و دریاها یکی از اساسی ترین موارد است و تدوین برنامه‌ها و وضع قوانین باید با در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی از جمله تغییر اقلیم صورت پذیرد و در صورت عدم رعایت این موضوع با پیامدهای ناگوارتری روبرو خواهیم بود.

بحران آب در کشور به صورت حکمرانی مدیریت شود

رئیس سازمان هواشناسی کشور با تاکید بر ضرورت تغییر رویکرد ما نسبت به« آب» گفت: باور عمومی ما در بحران آب کشور بر این است که با مدیریت مناسب منابع آبی می‌توانیم شرایط را از وضع موجود بهتر کنیم و در واقع اجماع بر این است که اگر مسئله آب به صورت حکمرانی مدیریت شود، اثر بخش‌تر خواهد بود نسبت به آنچه که در اختیار دولت یا یک بخشی از دولت باشد، چرا که آب مانند هوا، خاک و ... بخشی از سرمایه سرزمینی است. بنابراین نقش تمام مردم و سمن‌ها می‌تواند در این حکمرانی تاثیرگذار باشد.

تاج بخش با اشاره به موضوع «خصوصی سازی» که رهبر معظم انقلاب بر آن تاکید دارند، گفت: خصوصی سازی می‌تواند در این زمینه اثربخش باشد و ارائه خدمات کارآمد در کنار یک نظام اداری توانمند و یک نظام قضایی پاسخگو و عادل می‌تواند تمام مشکلات حوزه آب را برطرف کند.

معاون وزیر راه و شهرسازی، حکمرانی آب را حاصل یک تعامل پیچیده بین چهار مولفه عملکرد، سنت، دولت و رویکرد برای مدیریت در زمینه تخصیص آب و بهره‌وری آن قلمداد کرد.

بیش از ۹۰ درصد آب در حوزه کشاورزی از بین می‌رود

تاج‌بخش با بیان اینکه عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیست محیطی از اصلی ترین عوامل ابعاد حکمرانی آب هستند، گفت: تمرکز باید بر مدیریت مصرف آب باشد.

رئیس سازمان هواشناسی از قانون آب در ایران، رشد سریع جمعیت در اواخر دهه ۵۰ و ۶۰، تغییر اقلیم و خشکسالی، بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب، تحریم و مباحث اقتصادی، آبهای مرزی، انتقال بین حوزه‌ای، جایگزین کردن چاه و سد به جای قنات و تغییر الگوی کشت در کشاورزی به عنوان برخی از مهم ترین چالش‌های آب یاد کرد و افزود: بیش از ۹۰ درصد آب در حوزه کشاورزی از بین می‌رود و طبق بررسی‌ها میزان بهره‌وری هر هزار واحد آب شاید حدود ۳۵ واحد باشد و این موضوع بیانگر لزوم تغییر الگوی کشاورزی است.

پیش‌بینی تنش آبی شدید برای خاورمیانه تا سال ۲۰۴۰

معاون وزیر راه و شهرسازی با استناد به گزارش واحد اطلاعات اکونومیست گفت: در بررسی‌های جهانی، منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا دارای بیش‌ترین تنش‌های آبی هستند و پیش‌بینی می‌شود ۴۴ کشور در مناطق مذکور تا سال ۲۰۴۰ با تنش آبی تا سطح «بسیار بالا» یا «بالا» مواجه شود.

این مسئول خاطرنشان کرد: شهرنشینی سریع، رشد جمعیت، تغییرات آب و هوایی و توسعه اقتصادی بر سیستم‌های آبی فشار وارد می‌کند.

تاج‌بخش در تشریح آخرین وضعیت اقلیمی کشور گفت: دمای کشور طی پنجاه سال گذشته، در هر دهه ۰/۴ درجه سانتیگراد افزایش یافته، بارش روند کاهشی داشته و در هر سال حدود ۴/۸ میلیمتر بر میزان تبخیر و تعرق کشور افزوده شده است.

خشکسالی در کشور روند افزایشی داشته است

وی در خصوص وضعیت خشکسالی کشور براساس شاخص SPEI از سال ۱۳۷۲ تا ۱۴۰۱ بیان داشت: خشکسالی‌ها تقریباً روند افزایشی داشته و کشور در دهه‌های اخیر، بیشتر تحت تاثیر این پدیده خزنده بوده، طی دو سال گذشته خشکسالی پیاپی داشتیم و امسال نیز متاسفانه شرایط کشور خوب نیست و در حال حاضر میانگین بارش کشور ۲۰ درصد زیر نرمال است.

چرا بارش‌های تابستان ۱۴۰۱ هدر رفت و جمع آوری نشد؟

معاون وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر ضرورت "ایجاد زیرساخت‌" مناسب در کشور یادآور شد: بارش‌های حاصل از مانسون در تابستان ۱۴۰۱ متاسفانه به دلیل نبود زیرساخت جمع آوری نشد و در جنوب کشور این آب‌های شیرین روانه دریا شد و در دیگر مناطق نیز تبخیر شدند. انتظار می‌رود با ایجاد زیرساخت‌های مکفی از این منابع الهی بهره برداری بهینه را داشته باشیم.

تاج‌بخش، برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی و حوزه‌های آبریز کشور، خشک شدن دریاچه‌ها، وقوع فرونشت و ... را حاصل مدیریت نامناسب ما و احتمالاً تغییر اقلیم دانست.

تهیه و عملیاتی کردن برنامه توسعه پایدار، تلفیق قوانین حکمرانی سنتی و حکمرانی موثر، مدیریت تقاضا به جای مدیریت عرضه، استفاده از پساب، جابجایی موقعیت جغرافیایی صنایع آب ‌بر، مجهز کردن زمین‌های کشاورزی به سیستم تحت فشار، بازچرخانی مجدد آب، کشت برون مرزی، حفظ جنگلها، ممانعت از بهره‌برداری بی‌رویه خاک، سازگاری با تغییر اقلیم، توسعه تاب آوری و مقابله با پیامدهای تغییر اقلیم از جمله مهم ترین راهکارهای پیشنهادی رئیس سازمان هواشناسی کشور بود.