فرونشست زمین به کتاب‌های درسی می‌آید؟

تهران (پانا) - رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران گفت موضوع فرونشست باید به دغدغه عمومی جامعه تبدیل شود و از طریق آموزش به دانش‌آموزان و خانواده‌ها می‌توان آگاهی‌های لازم را به جامعه داد.

به تازگی طرح «کنترل فرونشست زمین و کاهش اثرات آن در کشور» در صحن علنی شورای عالی استان‌ها تصویب و به مجلس ارسال شده است. در این طرح تکالیفی هم برای وزارت خانه آموزش و پرورش در نظرگرفته شده است. در این طرح آمده است که وزارت آموزش و پرورش با همکاری ستاد موظف است مباحث مربوط به فرونشست و راهکارهای پیشگیری و کنترل آن را متناسب با دروس مربوطه در برنامه و کتب آموزشی لحاظ کند.

همچنین کارگروه ملی موظف است با همکاری سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان حفاظت محیط زیست و وزارتخانه‌های نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم تحقیقات و فناوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، مرکز رسیدگی به امور مساجد، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و سازمان‌های مردم نهاد ستاد اطلاع‌رسانی را تشکیل دهد. این ستاد موظف است در راستای سیاست‌های تعیین شده توسط کارگروه ملی و به منظور افزایش آگاهی عمومی و تقویت مسئولیت اجتماعی و همگانی درخصوص پدیده فرونشست، اقدام به اطلاع‌رسانی و نظارت بر تولید محتوا و برنامه‌های آموزشی و تبلیغی کند.

محمد آقامیری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران در گفت‌وگو با پانا درخصوص این لایحه می‌گوید: «بعد از یک سال و نیم بررسی یک تیم کارشناسی 60 تا 70 نفره از دانشگاه برتر کشور و نمایندگان بخش‌های مطالعاتی مجلس و کمیسیون‌های تخصصی، این طرح تدوین و در صحن شورای عالی استان‌ها به تصویب رسید و برای مجلس ارسال شد و قرار است در دو کمیسیون مجلس مورد بررسی قرار گیرد.»

آقامیری یادآوری می‌کند که نمایندگان این دو کمیسیون در جلسات بررسی این لایحه شرکت داشتند و از محتوای آن اطلاع دارند و امید است بعد از بررسی در کمیسیون‌ها در صحن مجلس تصویب و ابلاغ شود.

این عضو شورای شهر تهران اضافه می‌کند که براساس این لایحه متولی فرونشست مشخص می‌شود که وزارت کشور معرفی شده همچنین این موضوع باید ردیف بودجه داشته باشد و شرح وظایف ماموریت‌های تمام دستگاه‌های مرتبط هم در این لایحه مشخص شده و دوره 10 ساله برای این کار زمان نیاز است.

وی درخصوص اینکه چه مناطقی در تهران درگیر فرونشت هستند هم می‌گوید:‌ «مناطق جنوب و جنوب غرب تهران درگیر فرونشست هستند که به سمت مرکز هم درحال گسترش است.»

آقامیری درخصوص تکالیف وزارت آموزش و پرورش که در این طرح به آن اشاره شد توضیح می‌دهد: «فرونشست باید دغدغه مردم شود آموزش به کودکان و خانواده‌ها یکی از روش‌های موثر برای آگاهی در این حوزه است.»

در بخش توجیهی این طرح آمده است که یکی از عواملی که بر تخریب محیط زیست کیفیت آن در دهه‌های اخیر در کشور تاثیرگذار بوده برداشت بی‌رویه آب از منابع آب زیرزمینی و در نتیجه آن وقوع پدیده فرونشست در کشور بوده، گزارش‌های متعددی نشان از وضعیت نامطلوب و بحرانی پدیده فرونشست در اقصی نقاط کشور دارد که نشانگر ضرورت توجه کافی به مدیریت پدیده فرونشست در کشور است. تغییرات اقلیم، افزایش برداشت آب از منابع زیرزمینی، افزایش جمعیت و به تبع آن افزایش تقاضا، افزایش صنایع و بحران آب همگی از عواملی هستند که در طول زمان باعث ایجاد پدیده فرونشست در کشور شده‌اند.

با توجه به شواهد و مستندات این گونه بر می‌آید که ایران در حال حرکت به وضعیت ویژه زیست محیطی و بحران است زیرا فرونشست زمین یک مساله با پیامدهای متعدد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، زیست محیطی و غیره است که به آن زلزله خاموش و سرطان زمین نیز می‌گویند. از جمله پیامدهای فرونشست می‌توان به افزایش خطر سیلاب، خسارت به ساختمان‌ها، فونداسیون‌ها، زیرساخت‌ها (جاده‌ها، خطوط ریلی، پل‌ها و تونل‌ها و ساختارهای غیر سطحی شبکه‌ها و خطوط انتقال آب و گاز و...)، اختلال در مدیریت آب و بخش‌های مرتبط، تشدید پیامدهای خشکسالی، کاهش تنوع زیستی و ارزش اکولوژیکی نام برد.

در این طرح تاکید شده هر چند که موضوع فرونشست از سال‌های قبل در دستور کار مدیران ارشد کشوری قرار داشته و قوانین مورد نیاز در این زمینه ناکافی بوده یا قوانین موجود به‌خوبی اجرایی نشده است.ربرون رفت از وضعیت موجود نیازمند یک برنامه مدون ملی عملیاتی و جامع است که دارای متولی تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری واحد باشد تا همه سازمان‌ها و ارگان‌ها هماهنگ با هم در جهت شناسایی پایش و کنترل و علاج‌بخشی پدیده فرونشست اقدام کنند. در طرح تهیه شده در شورای عالی استان‌ها متولی کارگروه ملی فرونشست وزیر کشور پیشنهاد شده است.

در ماده ۲ این طرح آمده: با توجه به حساسیت موضوع فرونشست وزارت کشور موظف است بلافاصله بعد از ابلاغ قانون و حداکثر ظرف یک ماه کارگروه ملی را با ترکیب وزیر کشور یا نماینده تام‌الاختیار به عنوان رئیس وزیر نیرو، وزیر راه و شهرسازی، وزیر جهاد کشاورزی، وزیر نفت، وزیر صمت، وزیر علوم، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، رئیس سازمان برنامه و بودجه، رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، رئیس سازمان زمین‌شناسی، نمایندگان کمیسیون‌های تخصصی مجلس یا نمایندگان تام‌الاختیار آنها به همراه سه نفر نماینده شورای عالی استان‌ها سه نفر از اساتید دانشگاه و خبرگان موضوع با پیشنهاد وزیر علوم و تایید وزیر کشور اعضای این کارگروه ملی را تشکیل می‌دهند.

یکی از وظایف این کارگروه ملی تشکیل دبیرخانه و انجام هماهنگی تنظیم به صورت جلسات برگزاری جلسات و سایر وظایف محوله از طرف کارگروه ملی به ریاست معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزارت کشور است همچنین تعریف مناطق دارای خطر در معرض خطر و بی‌خطر برای استفاده در نقشه‌های پهنه‌بندی مقدماتی فرونشست زمین و نقشه پهنه بندی خطر فرونشست زمین با استفاده از نظرات مشورتی خبرگان مهندسی و دانشگاهی ظرف حداکثر یک ماه است.

بر اساس طرح پیشنهادی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با همکاری وزارت نیرو و سازمان نقشه‌برداری کشور و پس از دریافت اطلاعات موظف است نسبت به تهیه و تدوین استاندارد پهنه‌بندی همچنین تهیه و تدوین نقشه پهنه‌بندی مقدماتی فرونشست زمین در کشور طی مدت یک ماه بر اساس آخرین اطلاعات داده‌های ماهواره‌ای اقدام کند.

وزارت نیرو نیز موظف است تغییرات سالیانه سه سطح سفره آب زیرزمینی به تفکیک انواع آبخوان ها در بازه حداقل ۱۰ ساله را بر روی نقشه با مقیاس یک ،بیست و پنج هزارم را به همراه گزارش بیلان آبخوان‌های کشور طی مدت یک ماه تهیه و به سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور ارائه کنند در حوزه پیشگیری و کنترل نیز وزارت نیرو مکلف شده با توجه به نقشه پهنه بندی فرونشست ضمن تعیین حداکثر عمق برداشته آب در دشت های کشور در خصوص عدم صدور مجوز احداث چاه جدید و کف شکنی چاه‌های موجود در پهنه های دارای خطر و در معرض خطر اقدام کنند و برنامه خود را برای جمع آوری چاه های غیرمجاز و نصب کنترل هوشمند ظرف مدت دو ماه برای رسیدن به اهداف طرح و کاهش مصرف منابع آبی زیرزمینی بر اساس اسناد بالادستی و مصوبه آب قابل برنامه‌ریزی در بازده زمانی حداکثر ۵ سال ارائه کند.

همچنین وزارت راه و شهرسازی مکلف شده است با استفاده از پیشنهادات سازمان نظام مهندسی کشور و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و با هدف کاهش فرونشست زمین نسبت به بازنگری مباحث مقررات ملی ساختمان در راستای مدیریت مصرف منابع آب و فاضلاب اقدام کند.