رونمایی از برنامه عملیاتی پنج سال آینده پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش همزمان با روز پژوهش

بهنام آقاجانلو - علی محبی در نشست خبری خود اظهار کرد: مهم‌ترین و اساسی‌ترین رکن آموزش، پژوهش است؛ در مبانی دینی و سیره معصومین(ع) چیزی مهم‌تر از پژوهش نمی‌بینیم. تحقیق، ریشه است و هرچه به ریشه برسیم شاخه‌ها پربارتر می‌شوند. امکان ندارد که کشوری ادعای پیشرفت کند، بدون اینکه از مسیر علم و پژوهش عبور کرده باشد.

رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با بیان این موضوع که سندتحول بنیادین ۱۳۱ راهکار عملیاتی دارد، گفت: شش زیرنظام برای سند جهت تحقق ۳۸ برنامه طراحی شده است که یکی از آنها زیرنظام پژوهش و ارزشیابی نظام تعلیم و تربیت است.

محبی با اشاره به اهمیت پژوهش در سندتحول بنیادین آموزش و پرورش گفت: یکی از سوالات پرتکرار این است که سند تحول چه زمانی قرار است اجرا شود و چند درصد محقق شده است؟ در همین زمینه یک نقشه راه تهیه شده است. این سند راهبردی، علاوه بر بیان فرصت‌ها، تهدیدها، ضعف‌ها و قوت‌ها، تحلیل ذی‌نفعان را نیز انجام داده است. برنامه عملیاتی دقیقی برای پنج سال آینده تدوین شده است که در روز پژوهش که ۲۵ آذر ماه است، رونمایی خواهد شد.

وی در ادامه به دو مفهوم دانش‌آموز و معلم پژوهنده اشاره و بیان کرد: مدرسه پژوهنده یعنی برنامه درسی‌اش صرفا آموزش‌محور نیست و دانش آموزان خلاق و توانمندی تربیت می‌کنند و معلمان حرفه‌ای هستند. معلم پژوهنده نیز مهارت و دانش خود را همواره به‌روز می‌کند و دانش‌آموز را پرسشگر و واجد شایستگی تفکر نقاد و دارای توانمندی حل مسئله و مهارت تصمیم‌گیری بار می‌آورد.

رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در ادامه این نشست به ماموریت‌های پژوهشگاه مطالعات از جمله توسعه فرهنگ پژوهش و پاسخگویی به نیازهای حال و آینده نظام تعلیم و تربیت اشاره کرد و گفت: آینده‌پژوهی، روند پژوهی و پژوهش‌های کاربردی در این زمینه مدنظر است. بخشی به عنوان مطالعات فوری را نیز ایجاد کردیم که نتایج برخی پژوهش‌ها ظرف سه ماه در اختیار ذی‌نفعان قرار می‌گیرد. متاسفانه ظرفیت‌های موجود ما پاسخگوی نیازهایی که داریم نیست. جا دارد از ظرفیت‌های موجود در کشور در ابعاد ملی استفاده کنیم. به عنوان مثال در دانشگاه‌های علوم انسانی این ظرفیت وجود دارد. برای تحقق ظرفیت‌های مغفول مانده سندتحول بنیادین، چند پیشنهاد جهت درج به عنوان احکام برنامه هفتم توسعه ارائه کرده‌ایم.

او افزود: قانون منع مداخله کارکنان دولت در قراردادها، برای اعضای هیئت علمی، استثنا قائل شده است و ما با توجه به این موضوع که درحال حاضر نزدیک به ۱۰ هزار دکتر معلم داریم، پیشنهاد دادیم که برای دکتر معلم‌ها نیز مستثنی شود تا بتوانیم از ظرفیت‌های این بخش در توسعه پژوهش‌ها بهره‌مند شویم.

این مقام مسئول در ادامه به برنامه‌های هفته ملی پژوهش (۱۹ تا ۲۵ آذرماه) پرداخت و یادآورد شد: در روز ملی پژوهش همایشی با حضور وزرای آموزش و پرورش و علوم خواهیم داشت و از برگزیدگان جشنواره‌های پژوهشی تقدیر می‌کنیم. بیش از ۹۰ دانش آموز پژوهشگر و فناور، برگزیده شده‌اند. همچنین معلمان پژوهنده، دانشجومعلمان و پژوهشگران برتر تقدیر می‌شوند. از یک رساله کارشناس ارشد و یک رساله دوره دکترا و سه مدیر پژوهشسرای برتر نیز تجلیل خواهد شد. در هفته پژوهش، از اولویت‌های پژوهشی پژوهشگاه رونمایی می‌کنیم. بازدید دانش‌آموزان از مراکز علمی، دانشگاه‌ها، پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های دانش بنیان در یکی از روزهای هفته پژوهش انجام می‌شود. بازدیدها و برنامه‌های مختلف دیگری برای مدیران و معلمان نیز تدارک دیده شده است.

محبی با خاطرنشان کردن این موضوع که اقداماتی در سازمان پژوهش در زمینه چرخش برنامه درسی از موضوع محوری به سمت شایستگی محوری آغاز شده، اظهار داشت: برنامه درسی باید در راستای تحقق شایستگی‌ها و مهارت‌های زندگی باشد.

وی در ادامه به چالش‌های موجودر پرداخت و گفت: یکی از چالش‌های ما مدیریت علمی است، تصمیم گیری‌های ما باید مبتنی بر پژوهش محوری باشد و باید برای هر تصمیمی که می‌گیریم پیوست پژوهشی داشته باشیم. با چالش های تربیتی و روانشناختی ناشی از حضور بدون ضابطه دانش آموزان در فضای مجازی در دوران کرونا مواجهیم که پژوهش هایی در این راستا انجام شده و در حال انجام است.

محبی در پاسخ به سوال پانا در رابطه با این موضوع که اجرایی شدن سند راهبردی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش به عنوان یکی از اساسی‌ترین کارها به چه میزان می‌تواند منجر به ارتقا جایگاه پژوهش و برنامه‌های پژوهشگاه شود، گفت: چشم اندازی که دیده شده در سال ۱۴۰۵ ثمره آن مشخص خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود با اجرایی شدن این سند پژوهشگاه آموزش و پرورش در بین پژوهشگاه‌های علوم انسانی رتبه اول تا سوم را از لحاظ علمی در کشور داشته باشد.

وی افزود: همچنین از حیث حل مشکلات آموزش و پرورش نیز پژوهشگاه مرجعی برای حل مسائل دستگاه و تعلیم و تربیت باشد و همه ارکان به این باور برسند که مسایل و مشکلات موجود توسط پژوهشگاه و در سریعترین زمان ممکن شناسایی و حل می‌شود.

محبی ادامه داد: ان‌شالله بعد پژوهشی سند تحول بنیادین در سال ۱۴۰۵ محقق شده، البته الزاماتی دارد و شاید قدری با مشکل نیز مواجه شویم اما این سند طوری نوشته شده که ان‌شالله به اهداف مورد نظر می‌رسیم.

رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش درباره اینکه چرا مدیران نتایج پژوهش ها را به کار نمی‌گیرند گفت: این موضوع علت هایی دارد؛ نخست آنکه مدیر آن موضوعی که رویش پژوهش انجام شده را دغدغه خودش نمی‌داند. ممکن است خود پژوهش در حین اجرا از نظر علمی مشکل داشته باشد و سوم اینکه زمینه اجرایی سازی آن فراهم نباشد و کاربست عملیاتی نداشته باشد. برای حل این مشکل خواسته‌ایم که مدیر باید در هر سه مرحله در کنار پژوهشگر باشد. همچنین آیین‌نامه اشاعه و کاربست یافته‌های پژوهشی تدوین شده است. الزام پیوست پژوهشی برای طرح‌ها نیز در قرارگاه تحول وزارتخانه مطرح و تاکید شده است تا هیچ طرحی بدون پیوست برای اجرا نرود.

وی در پایان درخصوص تبعات به کارگیری معلمان بازنشسته در دوره ابتدایی و اینکه آیا پژوهش‌هایی که در این زمینه انجام شده است، یادآور شد: تدوین برنامه راهبردی منابع انسانی به خصوص در حوزه معلمان را در دستورکار داریم. باید برای رفع کمبود معلم حرفه‌ای برنامه داشته باشیم. متاسفانه کمبود معلم، علت هم دارد. در یک دوره ظرفیت دانشگاه فرهنگیان را بسیار کاهش دادند و به همین خاطر ناچار شدند مصوباتی برای جذب گروه‌های دیگر از جمله بازنشستگان، حق التدریس ها و... بگیرند که آن هم تبعات خودش را دارد.