مهر مجازی

صدای خش خش برگهای درختان بر روی زمین به گوش می رسد و درختان شهر را می بینیم که به رنگهای قرمز و زرد و نارنجی در آمده و جلوه های زیبایی که از ترکیب رنگ های شاد و پر نشاط چشم را می نوازد. باز هم پاییز زیبا و پر از رنگ و باز هم ماه مهر آمده است.

آغاز مهر همواره با هیاهو و شور و شوق بچه ها برای رفتن به مدرسه و لباس های فرم قشنگ و کیف و کتاب و دفترهای رنگارنگ همراه بوده است و شلوغی کوچه ها و ترافیک خیابان ها. اما امسال شرایط به گونه ای دیگر است. این بار نه از سرو صدا و هیاهوی بچه ها خبری است و نه شلوغی و تراکم خودروها و سرویس های مدرسه. جشن های آغازین مدرسه نیز امسال کم فروغ است به خصوص برای کلاس اولی ها که چه شور و حالی داشتند در جشن شکوفه ها. مهر امسال کرونایی است و مدرسه و آموزش هایش هم مجازی. اما در سویی دیگر هر خانه‌ای مدرسه شده است و شور و شوق آموزش و یادگرفتن همچنان ادامه دارد. فضای آموزش از مدرسه و دانشگاه فراتر رفته و به لطف فضای مجازی در تمام محیط های حقیقی توسعه و گسترش پیدا کرده است.

طبیعی است که تغییر شیوه آموزش روی کیفیت آن تاثیر می گذارد. برای فهمیدن اینکه این تاثیر مثبت بوده یا منفی و همچنین چالش های پیش روی آموزش در این دوره، موضوع را با تعدادی از معلمان و دانش آموزان در میان گذاشته و دغدغه های آنها را بررسی کردیم.
رجایی، دبیر ریاضی دوره متوسطه اول، در گفت و گو با پانا از این شیوه آموزشی ناراضی است و دغدغه های خود را یادگیری و نیز سلامت دانش آموزان به دلیل استفاده طولانی مدت از گوشی و تبلت و احتمال آسیب به چشم و ناحیه گردن و... می داند و می گوید: «درس ریاضی را باید در کلاس تکرار و تمرین داشته باشیم. در حالیکه در فضای مجازی فرصت نمی کنیم. اگر کلاس ها هم حضوری برگزار شود و هم مجازی خیلی می‌تواند به دانش آموز در یادگیری کمک کند. نکاتی را که صبح سر کلاس یاد نگرفته عصر می‌تواند در گروه مجازی دوباره یاد بگیرد و به این صورت یادگیری ماندگارتر می شود.» البته او تاکید دارد که امکان برگزاری کلاس های حضوری در حال حاضر فراهم نیست.
رجایی، در خصوص نکات مثبت و منفی این شیوه آموزشی بیان می کند: «نکات مثبت این نوع تدریس این است که دانش آموز دسترسی دارد به اینکه چندین بار ویس ها را گوش دهد و فیلم ها را ببیند و اینکه هر زمانی که اوضاع و حال خوبی داشت می تواند به ویس ها گوش دهد و نیازی نیست با خستگی بسیار سر کلاس نشسته و به معلم توجه کند و نگران این باشد که مثلاً اگر امروز مریض هستم، به صحبتهای معلم گوش نکنم، اینها را از دست می دهم.

اما نکات منفی اینکه اگر دانش‌آموزی تمرکز نداشته باشد و نتواند روی این ویس ها و مطالب تمرکز کند، یادگیری حاصل نمی شود.» وی دردسرهای این شیوه را هم دسترسی دانش آموز به اینترنت، گوشی مناسب، قطع شدن پخش زنده در لایو و اسکای روم و مواردی از قبیل تنظیم نبودن فاصله دوربین تا تخته و اکو شدن صدا می داند.
حاج علی گل، دبیر عربی دوره متوسطه اول نیز، بزرگترین دغدغه خود را این می داند که بچه هایی که ضعیف تر هستند با وجود عدم حضور در کلاس در یادگیری دچار مشکل می شوند.

او با بیان اینکه نقاط ضعف شیوه آموزش مجازی زیاد است و نقطه قوتی وجود ندارد توضیح داد: «مثلاً بچه هایی هستند که هنوز هم امکانات استفاده از فضای مجازی را ندارند. دانش آموزانی هستند که در خانه تنها هستند و والدینشان سرکار و مشغولند و اصلاً معلوم نیست که سر کلاس حاضر می شوند یا نه؟ دانش آموزانی را داریم که اول کلاس می آیند و حضور می زنند و بعد می روند. بچه ها زمانی که سرکلاس بودند و بارها مطالب تکرار می شد یاد نمی گرفتند و ما واقعاً مشکل داشتیم. ما متاسفانه تدریس حضوری اصلا نداریم و همه آن مجازی شده است، تدریس مجازی هم زمانش کم است. مثلاً ما باید کاری که در یک ساعت و نیم در تدریس حضوری انجام می دادیم الان در تدریس مجازی در عرض ۳۵ دقیقه انجام دهیم. ضمن اینکه وسط کار بارها و بارها اینترنت قطع می شود و باید سریع‌تر کارها انجام شود و تضمینی هم وجود ندارد که آیا بچه ها همراهی می‌کنند و درس را خوب یاد می گیرند یا نه؟»
به سراغ دانش آموزان هم رفتیم تا نظرات آنها را نیز جویا شویم. نظرات و دغدغه های آنها تا حدودی با معلمان متفاوت است. عمدتا از شیوه آموزش مجازی راضی هستند و آن را مفید می دانند. نگرانی هایشان بیشتر ضعف زیرساخت ها و قطع شدن اینترنت و مواردی از این قبیل است.

هانیه حسینی، دانش آموز پایه نهم، با مفید دانستن آموزش در فضای مجازی معتقد است در این شیوه معلم‌ها دروس را خیلی کامل توضیح می دهند و با لایو و اسکای روم و ویس های مختلف، فیلم های متفاوت و عکسهای متنوع آموزش می دهند و امکان استفاده مجدد از آموزش ها نیز میسر است.

وی در ادامه در خصوص نکات مثبت و منفی آموزش مجازی می گوید: « نکته مثبت این نوع تدریس این است که ما تدریس های معلم ها را می توانیم تا هر موقع که بخواهیم نگاه کنیم و اما نکات منفی آن اینکه سرعت شاد خیلی پایین است و عکس ها و پیام ها اصلا باز نمی شود و در لایوها و اسکای روم خیلی اوقات زمان وارد شدن خطا می زند. این باعث می‌شود که سرعت بچه ها برای ارسال تکالیف و کارهایشان کم شود.»

وی، یکی از چالش های آموزش مجازی را تداخل ساعات آموزش، کلاس ها و امتحانات دانش آموزان عضو یک خانواده می داند و تاکید دارد؛ معلمان سعی کنند ساعت امتحانات و کلاس ها را طوری تنظیم کنند که تداخل ایجاد نشود.

او ادامه می دهد: «اولین پیشنهاد من این بود که آموزش و پرورش امسال را تعطیل می کرد اما چون این عملی نمی‌شود پس سرعت شاد را بالا ببرند. موقع تدریس نیز معلم ها گروه را ببندند که مطالب غیردرسی از سوی اعضای گروه ارسال نشود و فقط تدریس باشد.»

در همین موضوع، فرحانه سبحانی، دانش آموز پایه نهم، نحوه برگزاری آموزش ها را خوب ارزیابی می کند. او استفاده از ویس ها و فیلم ها علاوه بر تدریس زنده و نیز امکان دسترسی مکرر و مداوم به آموزش ها را از ویژگی های آموزش مجازی می داند و معتقد است این خیلی روش خوبی است، چون روش دیگری نیست که بهتر از این درس داده شود.

وی، محدود شدن آموزش در شبکه شاد را با وجود ضعف ساختاری این شبکه، از چالش های آموزش می داند و با بیان اینکه باید از ظرفیت سایر شبکه های اجتماعی مثل واتساپ و تلگرام و... نیز استفاده شود؛ در خصوص نقاط قوت و ضعف شیوه آموزش مجازی می گوید: «از نکات مثبت می‌توانم به این اشاره کنم که اگر فیلم یا لایو باشد که ما بتوانیم بعدا مجدداً از آنها استفاده کنیم وضعیت بهتر می شود، اما نکات منفی که دارد این است که چرا آموزش و پرورش با توجه به اینکه سرعت شبکه دانش آموزی شاد خیلی پایین است؛ با برگزاری کلاسها در شبکه‌های اجتماعی دیگر مانند واتساپ و تلگرام موافقت نمی کند؟ به نظرم نباید با این موضوع مشکلی داشته باشند.»

این دانش آموز تاکید می کند: «من از این روش تدریس راضی هستم. برای بهتر شدن روش تدریس پیشنهاد من این است که اگر مدرسه سایر شبکه های اجتماعی را نیز بررسی کند و روی یک برنامه متمرکز شود و آن برنامه هم خوب باشد و کاملاً تمامی امکانات لازم را داشته باشد، خیلی بهتر می‌شود.»
آموزش مجازی مانند هر شیوه دیگر دارای نقاط مثبت و نقاط ضعف است. به نظر می رسد این نوع آموزش در کنار آموزش حضوری به عنوان یک آموزش مکمل از فواید بسیار زیادی برخوردار باشد. اما اینک که به دلیل شرایط، امکان آموزش حضوری نیست و ناگزیر از استفاده از آموزش مجازی هستیم لازم است مسئولین مربوطه ضمن رفع مشکلات زیربنایی از قبیل پهنای باند اینترنت و بهره گیری از شبکه های مجازی با امکانات و قابلیت های کاملتر، این چالش ایجاد شده را به فرصتی بزرگتر برای ارتقای آموزش نسل آینده کشور تبدیل کنند.

*عارفه دلیری، خبرنگار دانش آموز منطقه 8