هفته اول بهمن؛ از شناسایی منشاء بوی نامطبوع تهران تا ماجرای «آفلاتوکسین» در شیرهای پاستوریزه

هفته‌‌ای که سپری شد شاهد اتفاقات و خبرهای مهمی در حوزه اجتماعی بودیم که گزارش زیر مروری بر مهمترین خبرهای این حوزه است.

طرحی برای پیشگیری از اعتیاد زنان و کودکان در 1000 محله پرخطر

همواره کنترل آسیب‌های اجتماعی یکی از دغدغه‌های مسئولان و جامعه مدنی است و طرح‌های مختلفی در این باره اجرا شده است، پس از اینکه مقام معظم رهبری نیز در جمع مسئولان نسبت به کنترل آسیب‌های اجتماعی تذکر و دستورات لازم را صادر کردند، طرحی در دستور کار سازمان بهزیستی به عنوان یکی از متولیان کنترل آسیب‌های اجتماعی در دستور کار قرار گرفت که به گفته فرید براتی‌سده، معاون توسعه پیشگیری و درمان سازمان بهزیستی کشور از اجرای طرح پیشگیری از اعتیاد برای زنان و کودکان در محله‌های پر خطر کشور خبر داد و گفت: این طرح اکنون در 500 محله پرخطر اجرا می‌شود و در سال آینده در 1000 محله اجرا خواهد شد.

معاون توسعه پیشگیری و درمان سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: در جلسه‌ با ستاد مبارزه با مواد مخدر پیشنهاد دادیم در 500 محله از محله‌های پر آسیب کشور که در مجموع 3 هزار محله پر خطر در کشور داریم، طرحی را برای زنان و کودکان ساکن در این محله‌ها آغاز کنیم. آموزش‌های لازم در این محله‌ها ارائه شد و تیم‌های اجتماع محور ورود پیدا کردند.

تحویل ۱۵۰ پیکر به خانواده‌های قربانیان سقوط هواپیما

در پی حادثه تلخ سقوط هواپیمای اوکراینی که در صبحگاه روز چهارشنبه 18 دی ماه رخ داد و منجر به شهادت و جانباختن 176 مسافر و خدمه این پرواز شد، پیکرهای قربانیان حادثه برای تشخیص هویت به سازمان نظام پزشکی تحویل داده شد. در هفته‌ای که سپری شد طبق اعلام سازمان پزشکی قانونی، تمامی پیکرهای دارای نمونه ژنتیکی بستگان، مورد شناسایی قرار گرفتند و از اجساد شناسایی شده ۱۵۰ پیکر به خانواده‌ها تحویل شده است. بر این اساس، از قربانیان حادثه سقوط هواپیمای اوکراین تاکنون ۱۶۹ پیکر در مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران شناسایی شدند.

هفته هوای پاک

هفته‌ای که سپری شد تحت عنوان هفته «هوای پاک» قرار داشت. آلودگی هوا یکی از معضلات زیست محیطی دهه‌های اخیر در کشور است که کلانشهرهای کشور از جمله تهران درگیر این موضوع هستند. عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظتدر مراسم روز ملی هوای پاک با بیان اینکه هوای پاک در بخش‌هایی از سال یک آرزو برای شهروندان شده است، گفت: به دست آوردن هوای پاک بدون هزینه غیرممکن است اما برای به دست آوردن هوای پاک هیچ بودجه‌ای در هیچ یک از برنامه‌های پنج ساله پیش‌بینی نشده بود. رئیس سازمان محیط زیست با بیان اینکه سالانه بیش از یک و نیم میلیون خودرو به خودروهای کشور افزوده می‌شود، گفت: هوای پاک هزینه می‌خواهد اگر دولت‌ها می‌خواهند برای مردم هوای پاک ایجاد کنند سرمایه‌گذاری می‌خواهد وگرنه تعطیل کردن مدرسه و دانشگاه و شهر مشکل‌ گشا نیست.

مسعود تجریشی، معاون سازمان محیط زیست نیز با اعلام اینکه اجرای قانون هوای پاک هیچ بودجه مشخصی ندارد تاکید کرد که دستگاه‌ها باید به تعهدات خود در زمینه کاهش آلودگی هوا و اجرای قانون هوای پاک عمل کنند. دو سال از تصویب قانون هوای در مجلس می‌گذرد اما اجرای این قانون با چالش‌هایی همراه است که مهم‌ترین آن تخصیص بودجه است چون هنوز اجرای این قانون هیچ بودجه‌ مشخصی ندارد. به گفته او، دستگاه‌ها برای اجرای قانون هوای پاک فقط به نیمی از تعهداتشان عمل کرده‌اند، اگر دستگاه‌ها به تعهدات خود در زمینه اجرای قانون هوای پاک عمل کنند مشکلی ایجاد نخواهد شد چون عمل به تعهدات در راستای کاهش آلودگی هوا بسیار اهمیت دارد.

تجریشی با بیان اینکه طبق تاکید رئیس‌جمهوری و معاون اول رئیس‌جمهوری باید همه دستگاه‌های مربوطه به تعهدات خود در زمینه اجرای قانون هوای پاک عمل کنند، گفت: دنبال این هستیم که ببینیم ایراد کار کجاست چون این قانون باید اجرا شود و دستگاه‌ها به تعهداتشان پایبند باشند. وقتی هوا آلوده می‌شود همه به فکر آلودگی هوا می‌افتند اما وقتی هوا خوب می‌شود همه چیز به فراموشی سپرده می‌شود.

سومین سالگرد حادثه پلاسکو

هفته‌ای که سپری شد، سومین سالگرد حادثه فروریختن ساختمان قدیمی پلاسکو نیز برگزار شد. درحالیکه قرار بود ساختمان جدید پلاسکو دو ساله ساخته شود، اکنون با گذشت سه سال نه‌تنها این وعده محقق نشده، بلکه چندی پیش هم روند ساخت متوقف شد. هرچند اکنون ساخت و ساز از سرگرفته شده اما کسبه منتظرند ببینند مسئولان به آخرین وعده خود برای تحویل مغازه‌های جدید پلاسکو در نیمه دوم سال آینده عمل می‌کنند. پیروز حناچیف شهردار تهران با بیان این‌که آموزش‌های آتش‌نشانی در رابطه با ساختمان‌های بلند بعد از حادثه پلاسکو تغییر کرد و این‌ها مواردی است که بعد از حادثه پلاسکو به وجود آمد، گفت: مطمئناً هیچ فردی نمی‌خواست حادثه پلاسکو روی دهد اما برخی مواقع عدم احتیاط ایمنی می‌تواند حوادثی پیش بیاورد که تا قبل از آن قابل پیش‌بینی نبوده است. یکی از تاثیرات حضور آتش‌نشانان در حادثه پلاسکو، اصلاح آیین‌نامه‌ها بوده و اکنون سه‌هزار ساختمان ناایمن در تهران توسط آتش‌نشانی شناسایی شده است. شهردار تهران با بیان این‌که آموزش‌های آتش‌نشانی در رابطه با ساختمان‌های بلند بعد از حادثه پلاسکو تغییر کرد و این‌ها مواردی است که بعد از حادثه پلاسکو به وجود آمد، افزود: دو هزار و ۸۸۰ مدرسه در بحث زلزله آموزش دیدند، همچنین سازمان آتش‌نشانی تاکنون ۵۹ شهید تقدیم جامعه کرده است که ۱۶ شهید مربوط به حادثه پلاسکو بود.

دستگیری عوامل کیک‌های آلوده

اواخر آذرماه امسال بود که انتشار تصاویری از جاسازی قرص‌های مختلف و کپسول‌ها در برخی کیک‌ها و کلوچه در فضای مجازی واکنش‌های بسیاری به دنبال داشت. در ابتدا مشخص نبود که این تصاویر واقعی هستند یا ساختگی، تا اینکه روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان این خبر را تایید کرد و از کشف قرص در داخل کیک بسته بندی شده خبر داد و از تداوم پیگیری‌ها تا روشن شدن کامل موضوع خبر داد. با این حال وجود این قرص‌ها فقط در سیستان و بلوچستان گزارش نشده بود و شهرهای دیگری همچون کرمان نیز از این قاعده مستثنی نشده بودند و حتی به شهر تهران نیز رسید. این مساله که با واکنش مسئولان مواجه شد باعث شد تا سعید نمکی، وزیر بهداشت از ورود نهادهای امنیتی و اطلاعاتی به بررسی این موضوع خبر دهد. غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضاییه نیز در هجدهمین نشست خبری خود با اصحاب رسانه از دستگیری افرادی در این‌باره خبر داد. عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور نیز با اشاره به بررسی موضوع وجود قرص در کیک‌های خوراکی از سوی ناجا و وزارت اطلاعات، گفت: جریان کیک‌ها هم در نیروی انتطامی و هم در وزارت اطلاعات بررسی شد و به این نتیجه رسیدند که عده‌ای از افراد این کار را بعد از خرید کیک انجام داده بودند که بازداشت هم شدند و برخی آن را برای کار تفریحی انجام داده بودند.

شناسایی منشاء بوی نامطبوع تهران

امسال چندین بار بوی نامطبوع در تهران انتشار یافت. این در حالی است که انتشار بوی نامطبوع در تهران از زمستان سال گذشته آغاز شد. محمد تقی زاده، معاون عمرانی استانداری تهران، در حاشیه بهره برداری از سه طرح زیست محیطی شهرستان ری گفت که جلسه‌های متعددی با حضور همه دستگاه‌های مرتبط با بوی نامطبوع تهران برگزار و در نهایت عامل این بو؛ سه مجتمع پردازش پسماند آراد کوه، مجموعه دام گستر و فاضلاب شهری که در جنوب تهران وجود دارد شناسایی و تشخیص داده شد. او با اشاره به اینکه یک مجموعه دانشگاهی در این زمینه تحقیق می کند، افزود: هدف از تشکیل این مجموعه علمی بررسی سهم هر یک از این واحدها در انتشار بوی نامطبوع پایتخت است.

ثبت 200 هزار کودک‌همسری طی 5 سال

کودک همسری یکی از دغدغه‌های فعالان حوزه کودکان و نوجوانان و خانواده است که روز به روز هم در حال افزایش است. در حال حاضر طبق ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی ازدواج دختر در زیر سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر در زیر سن ۱۵ سال تمام شمسی با اجازه دادگاه و اذن ولی و رعایت مصلحت مجاز است. شیوا دولت‌آبادی، روان‌شناس و فعال در حوزه کودک می‌گوید که طی سال‌های 85 تا 90 بیش از 200هزار ازدواج کودک در کشور ثبت شده است که 50 درصد آن دختران زیر 15 سال بودند.

به گفته دولت‌آبادی در کشور ما هم‌اکنون بیش از 400 هزار کودک در مقطع متوسطه اول بازمانده‌از تحصیل هستند. با وجود اینکه حق تحصیل در دنیا بدیهی است، اما همچنان کشور ما در این زمینه لنگ می‌زند. دختران به دلایل ازدواج در سنین پایین و دوربودن مناطق زندگیشان به‌خصوص در روستاها از مدرسه و پسرها هم به دلایل دیگر از تحصیل دور می‌مانند. این در حالی‌است که در شرایط فقر اقتصادی دختران بیشتری حتی به اذن دادگاه زیر 13 سالگی ازدواج می‌کنند.

توقف پیش‌فروش 4 محصول ایران خودرو به کجا رسید

چندی پیش در پی اقدام شرکت ایران خودرو برای پیش فروش 4 محصول با استاندارد یورو 4، سازمان محیط زیست با صدور نامه‌ای به وزیر صمت، این اقدام را خلاف قانون هوای پاک عنوان کرده بود. محمدمهدی میرزایی قمی، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست درباره درخواست محیط زیست برای توقف پیش‌فروش 4 محصول ایران خودرو گفت: این پیش‌فروش برخلاف قانون است و تنها مرجع صدور تاییدیه آلایندگی سازمان محیط زیست است.

رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در راستای آگهی پیش‌فروش 4 محصول ایران خودرو نامه‌ای به مدیرعامل این شرکت ارسال شد که پیش‌فروش برخلاف مفاد قانون هوای پاک است. به این علت که قرار است از ابتدای سال 99 کلیه خودروهای تولید داخل با استاندارد یورو 5 تولید شود اما در متن آگهی ایران خودرو، مشخصا ذکر شده بود که تحویل محصولات در آذر ماه سال 99 و با استاندارد یورو 4 است که این مساله بر خلاف قانون است. موضوع دومی که وجود دارد این است که پس از ارسال این نامه، مجموعه خودروسازی ایران خودرو یک آگهی دادند که خودرو را بر اساس استاندارد روز کشور طراحی می‌کنند. استاندارد روز خودرو در کشور یورو 5 است ولی تاکنون این خودروساز بابت محصولاتی که پیش فروش کرده است از سازمان محیط زیست تاییدیه یورو5 نگرفته است. حتی اگر بخواهند یورو 5 تحویل بدهند هم تاییدیه‌ای از سازمان محیط زیست دریافت نکرده‌اند.

«آفلاتوکسین»؛ از شایعه تا واقعیت

اظهارنظر یک کارشناس در برنامه تلویزیونی صبحگاهی که در آن مدعی شده بود شیرهای پاستوریزه ناسالم هستند جنجال تازه‌ای در حوزه سلامت ایجاد کرده است، هر چند که مسئولان نظام سلامت توضیحات لازم را در این زمینه ارائه داده‌اند و آن را شایعه اعلام کردند اما همچنان نگرانی از مصرف شیرهای پاستوریزه وجود دارد. نگرانی از وجود آفلاتوکسین در شیر پس از آن شروع شد که یک کارشناس انجمن بهداشت و ایمنی مواد غذایی با حضور در برنامه صبحگاهی تلویزیون گفت که شیرهای پاستوریزه‌ آلوده به سم «آفلاتوکسین» هستند. او همچنین از استان مازندران به عنوان یکی از استان‌های با آمار نسبتا بالا در این زمینه یاد کرد. این کارشناس همچنین گفته بود مصرف ذرت‌های آلوده وارداتی(تراریخته) توسط دام، عامل تولید شیرهای آلوده به «آفلاتوکسین» بوده است. اظهارات این کارشناس واکنش‌های بسیاری را از سوی سازمان غذا دارو، وزارت بهداشت، سازمان دامپزشکی، وزارت جهادکشاورزی و حوزه‌های مرتبط با این صنعت در پی داشت. یکی از نگرانی‌هایی که پس از اظهار نظر کارشناس صدا و سیما ایجاد شده است کاهش مصرف لبنیات در کشور است حال اینکه طبق اعلام وزارت بهداشت در کشور ما سال‌هاست که مصرف لبنیات رو به کاهش است و میزان مصرف لبنیات مطلوب نیست. سرانه مصرف لبنیات در کشور بر اساس آخرین گزارشات در سال 2020، سالانه 27 لیتر برای هر نفر است؛ در حالی که سرانه مصرف لبنیات به ازای هر نفر در ایرلند 125 لیتر در سال و در فنلاند 120 لیتر در سال است. این آمار نشان می‌دهد مصرف روزانه شیر به طور متوسط در ایران یک استکان است که بسیار کم‌تر از حد استاندارد است. زهرا عبداللهی، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت درباره میزان مجاز سم آفلاتوکسین در مواد غذایی طبق استانداردهای کشورمان نیز گفت: این استاندارد در کشورهای مختلف متفاوت است؛ به طور مثال این استاندارد در آمریکا ۵۰۰ نانوگرم در هر لیتر است؛ درحالی که استاندارد مجاز وجود سم در کشور ما بر اساس کدکس موجود ۱۰۰ نانوگرم در هر لیتر است. نکته حائز اهمیت اما این است که بر اساس بازرسی‌های وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی این رقم اکنون به ازای هر لیتر شیر یا لبنیات به طور متوسط ۵۰ نانوگرم گزارش شده است.

محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو نیز با تاکید بر اینکه اطلاعات ارائه شده در مورد میزان آفلاتوکسین لبنیات قطعا غلط است، گفت که با توجه به پایین بودن سرانه مصرف شیر در کشور که به کمتر از یک لیوان در روز می‌رسد نمی‌توان خطر قطعی ناشی از کمبود مصرف لبنیات که همان پوکی استخوان است را با القای این اطلاعات غلط به یک خطر احتمالی تحت عنوان بالا بودن آفلاتوکسین معاوضه کرد. او با بیان اینکه از حدود 7 سال پیش محصولات لبنی به صورت مرتب پایش می‌شوند، گفته است که آمار اداره کل غذا کمتر از ۳.۵ درصد آلودگی را نشان می‌دهد؛ در حالی که بسیاری از کشورهای همسایه و کشورهای دیگر میزان آلودگی بسیار بالاتر است. میزان مصرف شیر در کشور یک پنجم استاندارد است و بدون شک در صنعت غذا و کارخانجات لبنی با حضور مسئولان فنی، آزمایشگاه‌های مجهز و نظارت مستمر سازمان غذاو دارو نگرانی به مراتب کمتر از مراکز سنتی است که لبنیات در آنها عرضه می‌شود.

مناقشه بر سر واگذاری «مراکز بهاران»

قرار بود «مراکز بهاران» شهرداری تهران که مراکزی برای نگهداری و حرفه‌آموزی برای معتادان بهبودیافته بود، برون‌سپاری شود و در این راستا قرار شد 8 «مرکز بهاران» در شهر تهران برای حل مشکلات آسیب‌های اجتماعی به سازمان بهزیستی واگذار شود، اما این اتفاق نیفتاد. موضوع واگذاری «مراکز بهاران» مدتهاست به محلی برای اختلاف نظر شهرداری، شورا و سازمان بهزیستی تبدیل شده و قرار است لایحه شهرداری تهران برای واگذاری این مراکز در شورای شهر تهران بررسی شود چون بدون تایید شورای شهر واگذاری این مراکز غیرقانونی است. مجید رضا‌زاده، معاون سازمان بهزیستی درباره واگذاری «مرکز بهاران » از سوی شهرداری به سازمان بهزیستی اظهار کرد: هنوز نمی‌دانیم شهرداری این مراکز را به سازمان بهزیستی واگذار می‌کند یا خیر، چون به تصمیم شهرداری مربوط است اما این آمادگی را داریم که بتوانیم در صورت واگذاری این مراکز خدمات تخصصی ارائه دهیم. بنابراین اگر شهرداری تهران صلاح بداند و «مرکز بهاران » را به بهزیستی واگذار کند در حوزه تخصصی اقداماتی که متناسب با نیرو، ظرفیت و وظیفه‌مندی بهزیستی است در این مراکز ارائه خواهد شد ضمن اینکه واگذاری این مراکز باید از مسیر قانونی صورت بگیرد.

حجت نظری، عضو شورای شهر تهران نیز درباره مطرح شدن واگذاری «مرکز بهاران » (مراکز ویژه بازپروری و ایجاد فضای کسب و کار برای بازگشت معتادان به جامعه) از سوی شهرداری تهران به سازمان بهزیستی گفت: وقتی زیرساختی از سوی شهرداری تهران ایجادشده و شورای شهر بودجه‌ای برای آن در نظر گرفته است، زیرساخت مذکور باید در اختیار مدیریت شهری و در راستای رفع نیازهای شهر باشد.