کتاب‌هایی که از دل لرزش‌ها، میراثی برای روزهای بحرانی شد
مهربان (پانا) - در حاشیه مانور زلزله دانش‌آموزان با دستان کوچک اما دل‌های بزرگشان کتاب‌هایی آفریدند تا در روزهای لرزش و اضطراب، چراغی برای آرامش، دانایی و نجات باشند.
در حاشیه مانور سراسری زلزله در دبستان سمیه شهرستان مهربان، نمایشگاهی متفاوت نگاه‌ها را به خود جلب کرد.نمایشگاه «کتابچه‌های دست‌ساز» دانش‌آموزان با محوریت صدای زمین، رفتارهای صحیح هنگام لرزش و اصول پناه‌گیری ایمن. برای آشنایی بیشتر با اهداف و دستاوردهای این فعالیت خلاقانه، با مهسا نائب‌زاده به گفت‌وگو نشستیم.
ایده برگزاری نمایشگاه کتابچه‌های دست‌ساز چگونه شکل گرفت؟
در مجموعه پرورشی مدرسه همیشه به دنبال این هستیم که آموزش‌های مهارتی را از قالب‌های خشکی چون حفظ‌کردن نکات خارج کنیم و به سمت تجربه‌آموزی ببریم. موضوع زلزله هم از آن دسته مباحثی است که اگر صرفاً در قالب تئوری بیان شود، معمولاً در ذهن دانش‌آموزان ماندگار نمی‌شوند. به همین دلیل تلاش کردیم با ساخت کتابچه‌های دست‌ساز، دانش‌آموز را از یک «گیرنده پیام» به یک «تولیدکننده محتوا» تبدیل کنیم. این ایده باعث شد مفاهیم ایمنی در ذهنشان فعال شود، نه منفعل.
این فعالیت چه تفاوتی با برنامه‌های معمول آموزشی درباره زلزله دارد؟
در این شیوه، دانش‌آموزان ابتدا یک مرحله کوتاه پژوهش هدایت‌شده انجام می‌دهند. درباره علت زمین‌لرزه، رفتار مناسب قبل، حین و پس از زلزله، و حتی اشتباهات پرخطر رایج. پس از این مرحله، هر گروه با توجه به علایق و توانایی خود کتابچه‌ای طراحی کرد که برخی تصویرمحور بود، برخی داستان‌محور و برخی کاملاً آموزشی.
تفاوت اینجاست که دانش‌آموز «ناچار» نیست اطلاعات را به خاطر بسپارد، بلکه در مسیر خلق کتابچه، آن‌ها را درونی‌سازی می‌کند. این همان چیزی است که ما در تعلیم و تربیت به آن «یادگیری عمیق» می‌گوییم.
در مورد کیفیت کتابچه‌ها و میزان خلاقیت دانش‌آموزان کمی توضیح می‌دهید؟
واقعاً فراتر از انتظار بود. دانش‌آموزان سعی کرده بودند پیام‌ها را ساده، دقیق و مطابق استانداردهای ایمنی منتقل کنند. این نشان می‌دهد وقتی به بچه‌ها میدان می‌دهیم، توانایی تولید محتوای آموزشی واقعی را دارند.
هدف تربیتی و مهارتی این نمایشگاه چه بود؟
ما سه هدف اصلی را دنبال می‌کردیم که در افزایش سواد ایمنی دانش‌آموزان یاد بگیرند هنگام زلزله چگونه از جان خود و دیگران محافظت کنند. از شناسایی نقاط امن تا مهارت پناه‌گیری صحیح و در تقویت مهارت‌های نرم مانند کار گروهی، خلاقیت، تفکر نقادانه، و حل مسئله در فرآیند تولید کتابچه به‌صورت طبیعی تمرین می‌شود. و در پرورش حس مسئولیت اجتماعی وقتی دانش‌آموز محتوایی تولید می‌کند که می‌تواند حتی جان یک نفر را نجات دهد، پیوند عمیقی میان او و مفهوم «آگاهی‌بخشی» ایجاد می‌شود.
بازخورد دانش‌آموزان و والدین نسبت به این فعالیت چگونه بود؟
بسیار مثبت. دانش‌آموزان احساس می‌کردند که یک کار واقعی و مهم انجام داده‌اند نه یک تکلیف ساده. والدین هم از این‌که محتوای ایمنی به زبان کودکانه و با زبانی که خودِ بچه‌ها ساخته‌اند به خانه منتقل می‌شود، استقبال کردند. برخی والدین حتی پیشنهاد کردند کتابچه‌ها در اختیار مدارس دیگر نیز قرار گیرد.
آیا این فعالیت در مانور زلزله تأثیر قابل لمس داشت؟
بله، در اجرای مانور کاملاً مشخص بود. دانش‌آموزانی که کتابچه تولید کرده بودند، با آرامش بیشتر و اجرای صحیح‌تری پناه‌گیری کردند. چون این مفاهیم برایشان «تجربه شده» بود، نه فقط «شنیده‌شده». این همان نقطه قوت آموزش‌های مهارت‌محور است.
ارسال دیدگاه