در گفت‌وگو با پانا:
مستندساز باید واقعیت را خلاقانه روایت کند، نه صرفاً ثبت کند
تهران (پانا) _ هادی شریعتی، مستندساز، با بیان اینکه مستند «جادوی امر واقع» است، معتقد است فیلم‌ساز مستند باید از زاویه‌ای خلاق با واقعیت روبه‌رو شود تا اثرش فراتر از گزارش و ثبت ساده‌ی رویدادها قرار گیرد.
هادی شریعتی در گفت‌وگو با پانا درباره آغاز مسیر هنری خود گفت: «سینما را از انجمن سینمای جوان نجف‌آباد شروع کردم. ابتدا فیلم کوتاه داستانی می‌ساختم، اما همان سال‌ها تحت تأثیر فیلم‌های مستند قرار گرفتم و تصمیم گرفتم این گونه را نیز تجربه کنم.»
شریعتی درباره ماهیت مستند افزود: «مستند از نظر من جادوی امر واقع است. وقتی به‌عنوان فیلم‌ساز یا مخاطب با واقعیت روبه‌رو می‌شویم، تأثیرگذاری اثر شکل جدی‌تری پیدا می‌کند. بسته به نوع مستند، فیلم‌ساز می‌تواند ناظر باشد یا کنشگر، اما مستندساز کنشگر معمولاً همدلی بیشتری در مخاطب ایجاد می‌کند.»
وی درباره انتخاب سوژه گفت: «بیشتر از هر چیز یک هوش هیجانی دخیل است؛ گاهی یک عکس، گاهی یک لحظه یا اتفاق باعث می‌شود سوژه در ذهن بماند و رها نشود. همین درگیر ماندن نشانه‌ی قدرت سوژه است و ارزش کار کردن دارد.»
این مستندساز با تأکید بر ضرورت خلاقیت در روایت واقعیت گفت: «در هر مستند، تلاش می‌کنم حتی واقعیت را به‌صورت خلاقانه بازآفرینی کنم. اگر فیلم‌ساز نتواند تأثیر خلاقانه بگذارد، اثرش به سطح فیلم‌های صرفاً تلویزیونی یا اطلاع‌رسان تبدیل می‌شود. امر خلاقه است که از مستند، سینما می‌سازد و این توانایی با تجربه و آزمون فیلم‌به‌فیلم به دست می‌آید.»
وی درباره مهم‌ترین چالش‌های این حوزه توضیح داد: «تحقیق، پژوهش و روایت درست امر واقع مهم‌ترین چالش‌ها هستند. زمانی که دوربین را روشن می‌کنیم، در واقع داریم از زاویه‌ای خاص با امر واقع دست‌وپنجه نرم می‌کنیم. اگر خلاق نباشیم و نتوانیم درام ایجاد کنیم، فیلمی معمولی خواهیم داشت.»
شریعتی با نگاهی فلسفی به نقش هنرمند گفت: «من چندان با مفهوم وظیفه در هنر موافق نیستم. کار هنرمند انجام وظیفه نیست، بلکه ارائه‌ی زاویه‌ی نگاهی تازه از ورای واقعیت است؛ زاویه‌ای که ممکن است در مخاطب تغییر ایجاد کند یا نکند.»
وی تأکید کرد: «مستندساز می‌تواند به موضوعاتی بپردازد که جامعه کمتر به آن توجه کرده و آن‌ها را پررنگ‌تر کند یا در ذهن مخاطب ایجاد سؤال و نگرش تازه‌ای داشته باشد. اگر مستندها فراتر از ثبت واقعیت نروند، در حد یک گزارش خبری باقی می‌مانند.»
شریعتی درباره تجربه‌های شخصی خود گفت: «ساخت مستند ستار الکلاسیکو و روایت سقوط اسب‌ها و آسیب‌دیدگی چابکسواران، تجربه‌ای تلخ بود. شخصی‌ترین کارم هم مستند سارا بود که درباره دختر خودم ساختم؛ تجربه‌ای بسیار حساس و پر استرس، چون مدام بین نقش پدر بودن و فیلم‌ساز بودن در نوسان بودم.»
وی در ادامه افزود: «خوانش مخاطب برای من اهمیت دارد، نه به این معنا که برای خوشایند او فیلم بسازم، بلکه سعی کرده‌ام با هر فیلم دامنه‌ی مخاطبان گسترده‌تر شود.»
شریعتی درباره وضعیت فعلی مستندسازی گفت: «نسل جوان چالش‌های بزرگی دارد، مهم‌ترین آن اقتصاد فیلم‌سازی است که هر روز سخت‌تر می‌شود. با این حال، چون جوانان پیشرو هستند، می‌توانند افق‌های تازه‌ای باز کنند.»
وی در ادامه نقش پلتفرم‌ها را مهم اما دوگانه دانست: «پلتفرم‌ها می‌توانند در ترویج مستند نقش بزرگی داشته باشند و در بسیاری کشورها چنین کرده‌اند، اما در ایران هنوز تربیت مخاطب مستند جدی گرفته نشده است. پلتفرم‌ها بیشتر به دنبال سودآوری سریع‌اند، در حالی که می‌توانند مخاطب مستندبین تربیت کنند و آثار ویژه‌ی این گروه را تولید کنند.»
این مستندساز در پایان توصیه‌ای به فیلم‌سازان جوان داشت و گفت: «در کنار تمام تلاش‌ها، فیلم دیدن، کتاب خواندن، گذراندن دوره‌های تخصصی و داشتن یک منتور باتجربه بسیار مهم است. منتوری که مستند موفق ساخته و می‌تواند جلوی بسیاری از اشتباهات و اتلاف هزینه را بگیرد.»
فاطمه آبروش
ارسال دیدگاه