نوراللهی، دارنده مدال طلای المپیاد جهانی زیست‌های در گفت‌وگو با پانا:
تلاش و پشتکار عامل موفقیت در مسیر المپیادهای علمی است/ ضرورت اجرای طرح‌های حمایتی از نخبگان
تهران (پانا) - مدال‌آور طلای المپیاد جهانی زیست‌شناسی، بر ضرورت احیای مجدد طرح‌های حمایتی نخبگان برای فراگیری علوم و توسعه آن در کشور تاکید کرد.
المپیادهای علمی به‌عنوان مسیرهایی ویژه برای شناسایی و پرورش نخبگان جوان، نقش مهمی در توسعه علمی و فناوری کشورها ایفا می‌کنند. این رقابت‌ها فرصتی طلایی برای دانش‌آموزان مستعد فراهم می‌کنند تا دانش خود را در حوزه‌های مختلف علمی از جمله زیست‌شناسی، که علمی پویا و چندبعدی است، عمیق‌تر کنند و توانایی‌های پژوهشی و تحلیلی خود را به چالش بکشند.
زیست‌شناسی، با گستردگی مباحث و ارتباط تنگاتنگ با علوم دیگر مانند شیمی، فیزیک و حتی علوم کامپیوتر، زمینه‌ای منحصر به فرد برای رشد علمی و نوآوری‌های بی‌پایان فراهم می‌آورد. حمایت از نخبگان این رشته و فراهم کردن امکانات لازم برای پیشرفت آن‌ها، کلید توسعه علمی پایدار و شکوفایی آینده کشور است.
علیاکبر نوراللهی یکی از چهره‌های موفق این مسیر در گفت‌وگو با پانا در این باره اظهار داشت: «اولین تصویری که از زیست‌شناسی در ذهنم می‌آید، پمپ ATP Synthase است که ساختار بسیار جالبی دارد. برای من این بخش این‌قدر جذاب بود که هنوز در ذهنم مانده، من این تصویر را حدود سه سال پیش در یکی از کتاب‌های رفرنس کَمپِل دیدم.»
این مدال‌آور طلای المپیاد جهانی زیست‌شناسی ادامه داد: «تصور کنید یک سد وجود دارد و پشت آن آب جمع شده است. وقتی دریچه سد را باز می‌کنید، آب از آن عبور می‌کند و توربین‌هایی را به حرکت درمی‌آورد که این توربین‌ها برای ما جریان برق تولید می‌کنند. دقیقاً همین ساختار را در سلول در نظر بگیرید؛ با این تفاوت که به جای جریان آب، یون‌های دارای بار مثبت جریان پیدا می‌کنند و از طریق ساختاری که دقیقاً مشابه توربین‌های آبی است، این انرژی به تولید سوخت سلولی یعنی ATP تبدیل می‌شود. این تصویر هنوز در ذهنم مانده و هر بار آن را به یاد می‌آورم، برایم بسیار جالب و شگفت‌انگیز است.»
وی زیست‌شناسی را علم کنجکاوی بی‌وقفه و جستجوی بی‌پایان زندگی دانست و گفت: «من زیست‌شناسی را به‌عنوان یک فرد بیش‌فعال تصور می‌کنم. این‌گونه که به هیچ چیز قانع نیست، نمی‌تواند سر جای خود بنشیند و باید در هر کاری سرک بکشد، در هر موضوعی دخالت کند. دیدگاه من نسبت به زیست‌شناسی این‌گونه است.»
نوراللهی در ادامه به آغاز مسیر المپیاد برای خودش از دوره متوسطه اول اشاره کرد و گفت: «شروع مسیر المپیاد برای من این‌گونه بود که در دوره متوسطه اول، مدرسه هاشمی‌نژاد یک درس می‌خواندم. به طور کلی، هاشمی‌نژاد یک در متوسطه دوم، بخش مهمی از مسیر آموزشی‌اش را به المپیاد اختصاص می‌دهد. ما در متوسطه اول بودیم و من این شانس را در سال هشتم داشتم که با فضای المپیاد آشنا شوم.»
این مدال‌آور طلای المپیاد زیست‌شناسی از همایشی که جرقه مسیر المپیاد را برای او زد سخن گفت و افزود: «قبل از آن یک همایش برگزار شد و من به همراه چند نفر از دوستانم در آن همایش شرکت کردیم. موضوع همایش در مورد مسیر المپیاد بود و هدفش این بود که بچه‌ها را زودتر با این مسیر آشنا کند تا اگر تصمیم گرفتند وارد این مسیر شوند، تکلیف‌شان با خودشان مشخص باشد چرا که دانش‌آموزان از سال دهم می‌توانند در آزمون‌های المپیاد شرکت کنند.»
وی ادامه داد: «من در آن جلسه شرکت کردم و دیدم که دانش‌آموزان المپیادی قدیمی هم در جلسه حضور دارند و درباره المپیادهای مختلف توضیح می‌دهند. بعد از آن جلسه، ترغیب شدم که بیشتر درباره المپیاد تحقیق کنم؛ به‌خصوص المپیاد ریاضی و المپیاد زیست‌شناسی. بعد از مدتی این شانس را داشتم که با مجید محمودی؛ مسئول المپیادهای مدرسه سمپاد هاشمی‌نژاد یک دوره دوم ارتباط برقرار کنم. او این اجازه را به من داد که با ورودی‌های جدید در کلاس‌های المپیاد ریاضی و زیست‌شناسی شرکت کنم.»
نوراللهی افزود: «مدتی هر دو را با هم پیش بردم. در نهایت به‌شدت به مسیر المپیاد علاقه‌مند شدم و عملاً دیگر هیچ مسیر دیگری برایم تعریف نمی‌شد. وقتی خواستم یکی از المپیادها را انتخاب کنم، دیدم که اگر به سمت المپیاد ریاضی بروم، فقط باید ریاضی بخوانم. اما اگر المپیاد زیست‌شناسی را انتخاب کنم، همان‌طور که گفتم، نمی‌توانم فقط در یک گوشه بنشینم و باید در همه‌چیز سرک بکشم.»
این مدال‌آور المپیاد زیست‌شناسی گفت: «المپیاد زیست‌شناسی علاوه بر نیاز به داشتن دانش ریاضی و زیست‌شناسی، نیازمند است که فیزیک را به خوبی بلد باشیم، شیمی باید خوب بدانیم، حتی از علوم مربوط به کامپیوتر مطلع باشیم. برای شرکت در این المپیاد خیلی از علوم دیگر که در نگاه اول بی‌ربط به نظر می‌رسند، اما در واقع به هم مرتبط هستند باید مطالعه شود. این‌گونه شد که مسیر المپیاد زیست‌شناسی را ادامه دادم.»
وی در مورد اینکه اگر به گذشته بازگردد دوباره مسیر المپیاد را انتخاب می‌کند یا مسیر جدیدی پیش می‌گرد گفت: «قطعاً هر چند بار هم که به گذشته برگردم، باز هم این مسیر را انتخاب می‌کنم. تجربه‌هایی که در این مسیر کسب کردم و ارتباطاتی که توانستم در طول این مسیر ایجاد کنم، واقعاً در هیچ مسیر دیگری به وجود نمی‌آمد.»
این مدال‌آور المپیاد از روند مدال‌آوری تیم ایران در المپیاد زیست‌شناسی در سال‌های اخیر سخن گفت و افزود: «در المپیاد زیست‌شناسی چندین سال است که بچه‌های ایران یا طلا می‌گیرند یا نقره؛ عملاً برنز نمی‌شوند. مثلاً آخرین باری که ایران برنز داشت، حدود پنج سال پیش بود. به همین خاطر این احساس قطعیت را داشتیم که مدال برنز نخواهیم گرفت؛ بلکه در بدترین حالت ممکن است مدال نقره کسب کنیم.»
وی در ادامه درباره احساس خود در هنگام اعلام نتایج مسابقات جهانی امسال در المپیاد زیست‌شناسی گفت: «آن لحظه که در سالن نشسته بودیم میتوانستم از شدت اضطراب ضربان قلبم را حس کنم. هیجان خیلی زیادی داشتم. از نقره نوزدهم شروع کردند به خواندن و با بقیه اعضای تیم شمارش می‌کردیم. هرچه جلوتر می‌رفت، استرس‌مان بیشتر می‌شد. تا رسیدیم به نقره سوم. وقتی نقره سوم را خواندند، گفتیم: خداروشکر، یکی از ما موفق به کسب مدال طلا شد. با خوانده شدن نام نقره اول و دوم، مطمئن شدیم هر سه نفرمان طلا شدیم.»
وی درباره احساسش از کسب مدال طلا در سطح جهانی گفت: «آنجا اشک و فریادها واقعاً قابل توصیف نبود. حس هر سه نفرمان در آن لحظه این بود که خوشحال و راحت روی صندلی نشسته‌ایم و فقط منتظریم اسم‌مان را بخوانند. لحظه‌ای شگفت‌انگیز بود. ما مطمئن بودید طلا گرفتیم و از اول هم برای طلا رفته بودیم.»
نوراللهی درباره اینکه امسال تیم ایران پس از چین و سنگاپور، مقام دوم المپیاد زیست‌شناسی را کسب کرده افزود: «از نظر رتبه‌بندی ایران بعد از تیم چین و سنگاپور که مشترکاً اول شدند، مقام دوم را کسب کرد. این مسئله اتفاق خیلی جذابی بود. انتظارات خودمان خیلی بالاتر بود و می‌خواستیم هر چهار نفر مدال طلا کسب کنیم، ولی وقتی با امتحان‌ها مواجه شدیم و شرایط را دیدیم، اعتمادبه‌نفس‌مان را تا حد زیادی از دست داده بودیم.»
این مدال‌آور طلای المپیاد جهانی زیست شناسی درباره عوامل موفقیت در مسیر المپیاد گفت: «روش‌ها و انگیزه‌ها، هوش، پشتکار، منابع و مربی خوب همه این موارد قطعاً در مسیر المپیاد تأثیرگذار هستند. چون مسیر المپیاد یک مسیر طولانی است و در این مسیر همیشه فرصت برای اصلاح و بهتر‌کردن راه وجود دارد. اما اگر یک راهنما کنار آدم باشد که اجازه ندهد به بیراهه برود و وقتش را بیهوده تلف کند، قطعاً نتیجه بهتری خواهد گرفت. همچنین به نظر من، بیشتر از همه این‌ها، به کسب موفقیت در المپیادهای علمی به شخصیت فرد بستگی دارد.»
وی در ادامه از شخصی بودن عامل تعیین‌کننده در موفقیت در این مسیر سخن گفت و افزود: «عامل محرک برای هر شخص متناسب با المپیاد فرق می‌کند، اما برای من عامل تعیین‌کننده تلاش و پشتکار بود؛ چون المپیاد زیست‌شناسی، همان‌طور که گفتم، علمی بسیار گسترده را می‌طلبد و برای نتیجه‌گیری در آن، لازم است فرد در طی دو تا سه سال، حجم زیادی از کتاب‌ها و منابع مختلف را مطالعه کند. این مسیر به صرف زمان بسیار زیاد و زحمات فراوان نیاز دارد. هر چقدر هم که انسان باهوش باشد و بتواند پیش برود، باز هم برخی مطالب را باید حتماً خوانده باشد؛ کاری غیر از این نمی‌توان انجام داد. به نظرم پشتکار نقش بسیار مؤثری در موفقیت دارد.»
نوراللهی هدف خود از شرکت در المپیاد را استفاده از تجربه‌های مسیر و یادگیری علم برشمرد و گفت: «موضوع المپیاد در نهایت مربوط به نتیجه‌ای که فرد می‌گیرد نیست. این‌ها نکات مثبتی‌اند، دلیل من از شرکت در المپیاد صرفا گرفتن نتیجه و کسب مزایا نبود؛ بلکه بیشتر به یادگیری علم و تجربیاتی بود که در مسیر کسب می‌کردم.»
این مدال‌آور جهانی المپیاد زیست‌شناسی با تاکید بر اهمیت مسیر برای او، این تفکر را عامل اصلی در ناامید نشدن در طول مسیر دانست و گفت: «این تفکر و صحبت‌هایی که با دوستانم پیش از شروع این مسیر داشتم باعث شد هر چقدر سختی پشت سختی بود و هرچند بسیاری از آزمون‌ها نتیجه دلخواه را نمی‌داد، هرگز به این فکر نکردم که کنار بکشم. بلکه هر بار که نتیجه بدی می‌گرفتم، خودم را مقصر می‌دانستم و می‌گفتم باید بیشتر تلاش کنم تا ضعف‌ها را جبران کنم.»
وی درباره گذر از سختی‌ها و چالش‌های مسیر المپیاد همزمان با تحصیل در مدرسه گفت: «اگر بخواهم از تجربه خودم بگویم، مرحله دوم المپیاد مصادف بود با نهایی دهم، و بعد مرحله سوم هم پیش آمد. نمره شگفت‌انگیزی نگرفتم اما معدلم هم بد نشد.»
نوراللهی درباره زمان‌های مطالعه خود گفت: «واقعیت این است که مسیر خیلی دشوار بود. برای المپیاد مجبور بودم حداقل شش تا هفت ساعت روزانه وقت بگذارم و وقتی به امتحانات نزدیک می‌شدیم، تا دوازده، سیزده ساعت مطالعه می‌کردم. در روزهای عادی که فاصله زیادی با امتحانات بود، هم درس مدرسه و هم المپیاد را به طور همزمان در برنامه روزانه‌ام داشتم.»
این مدال‌آور المپیاد زیست‌شناسی با اشاره به همزمان بودن امتحانات نهایی مدارس و آمادگی‌های المپیاد گفت: «مدرسه به خاطر امتحان نهایی خیلی سخت می‌گرفت و امکان کنار گذاشتن درس مدرسه نبود. باید هم درس مدرسه را می‌خواندم، هم المپیاد را با ساعت‌های نسبتا زیاد مطالعه. مجبور بودم خیلی چیزها را فدا کنم. از ساعت هفت صبح که به مدرسه می‌رفتم تا ساعت سه بعدازظهر در مدرسه بودم. وقتی به منزل برمی‌گشتم، از ساعت چهار یا پنج بعدازظهر شروع می‌کردم به درس خواندن تا ساعت ده یا یازده شب. از ساعت دو یا سه صبح دوباره بیدار می‌شدم و دوباره می‌خواندم تا مجبور می‌شدم بروم مدرسه. به نظرم تا حد خوبی توانستم هر دو را جلو ببرم. وقتی دیدم درس مدرسه‌ام به خوبی پیش می‌رود، شرکت در المپیاد دیگر ریسک بزرگ به نظرم نیامد و برای همین مسیر را ادامه دادم.»
وی در ادامه گفت: «یکی از مهم‌ترین افرادی که اکنون در زمینه زیست‌شناسی خیلی مطرح است و چالش‌برانگیز شده، خانم جنیفر دودنا (Jennifer-Doudna) هستند. جنیفر دودنا کسی بود که سیستم کریسپر (CRISPR) را کشف کرد. اگر این فرصت به من داده می‌شد که با ایشان هم صحبت شوم، مهم‌ترین سوالی که از ایشان می‌پرسیدم این بود که وقتی این کشف را انجام دادید، آیا فکر می‌کردید این سیستم تا این حد پیشرفت کند و تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین موضوعاتی شود که امروز درباره‌اش تحقیق و پژوهش گسترده انجام می‌شود؟»
نوراللهی در ادامه درباره چشم‌انداز علمی خود گفت: «واقعیت این است که برنامه مشخص و خاصی ندارم، فعلاً هدفم این است که به دانشگاه تهران بروم و پزشکی بخوانم و پس از آن مشغول کار دانشگاهی شوم.»
این مدال‌آور المپیاد جهانی در ادامه به طرحی از سال‌های گذشته اشاره کرد و گفت: «در سال‌های گذشته دولت نخبگان را حمایت می‌کرد، به آن‌ها بورسیه می‌داد و آن‌ها را به دانشگاه‌های برتر دنیا می‌فرستاد تا علوم و فناوری‌های خاصی را بیاموزند و سپس به کشور خود بازگردند و در ایران توسعه دهند. با توجه به فرصتی که در مرحله چهارم المپیاد داشتیم و با بسیاری از این بزرگواران صحبت کردیم، باید بگویم که این افراد اکنون از بزرگ‌ترین چهره‌های علمی در ایران هستند که فعالیت می‌کنند و بسیار موفق و شناخته شده‌اند.»
وی گفت: «درخواستی که دارم این است که با توجه به این همه استعداد در ایران، به نظرم حیف است این فرصت از دست برود و این موضوع به طور کلی منتفی شود. امیدوارم این طرح دوباره در دستور کار بنیاد ملی نخبگان و دفتر ریاست جمهوری قرار گیرد. اجرای مجدد این طرح بسیار عالی خواهد بود.»
آرمیتا رزاقیان
ارسال دیدگاه