پانا از جایگاه ایران در عرصه صنعت فضایی گزارش میدهد؛
گام بلند ایران در پیشرفت فناوری فضایی
پیشرفتهای صنعت فضایی کشور نشاندهنده توانایی متخصصان داخلی است
تهران (پانا) - صنعت فضایی ایران در حوزه ماهوارهها، در سالهای اخیر با پیشرفتهای چشمگیری مواجه بوده و همواره به عنوان یکی از ارکان کلیدی توسعه علمی و تکنولوژیکی کشور مطرح است و اکنون در جایگاه پیشرو در این عرصه قرار دارد.

توسعه ماهوارههای مخابراتی در مدار فضا، یکی از اهداف بلندمدت و مهم سازمان فضایی ایران است که تاکنون اقدامات خوبی در این مسیر صورت گرفته است. در جدیدترین اقدام محققان کشور، ماهواره تحقیقاتی و مخابراتی «ناهید ۲» صبح جمعه ۳ مرداد، پس از ۹ سال برنامهریزی، توسعه، آزمون و تأخیر، سرانجام این ماهواره تحقیقاتی و مخابراتی با استفاده از پرتابگر معتبر روسی «سایوز» به مدار پایین زمین (LEO) فرستاده شد. این ماهواره به سفارش سازمان فضایی ایران و با همکاری پژوهشگاه فضایی با پرتابگر سایوز روسیه به فضا رفت. ماهواره «ناهید ۲» یک ماهواره تحقیقاتی و مخابراتی است که به سفارش سازمان فضایی ایران و توسط پژوهشگاه فضایی ایران ساخته شده است.
این پرتاب که پس از چند نوبت تأخیر انجام شد، بخشی از یک مأموریت چندماهوارهای بود که شامل ماهوارههای یونیسفر ام -۳، ام -۴ روسیه و ۱۸ ماهواره دیگر از کشورهای مختلف از جمله ایران بود. ساخت و پرتاب این ماهواره حدود ۱۱۰ کیلوگرمی یکی از مهمترین گامهای صنعت فضایی ایران برای ارتباطات ماهوارهای، ایجاد منظومههای ماهوارهای مخابراتی ارتفاع پایین (LEO) و ماهوارههای مخابراتی ارتفاع بالا (GEO) است.
بدون شک دستیابی به فناوریهای فضایی یکی از مهمترین دستاوردهای کشور در چند دهه قبل تاکنون بوده است و این مهم در اسناد بالادستی نیز مورد تاکید قرار گرفته است. بهطوری که در ماده ۶۷ فصل ۱۳ برنامه پنجساله هفتم توسعه کشور درباره صنعت فضایی ایران تأکید شده که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف است با همکاری وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، بهمنظور شتابدهی به رشد صنعت فضایی کشور و توسعه کاربرد خدمات فضاپایه و دادههای فضایی در بخشهای اقتصادی، نسبت به اجرای برنامههای فضایی با اولویتهای گفته شده اقدام کند.
در عین حال در سرفصلهای برنامه ۱۰ ساله فضایی ایران هم برنامه به توسعه زیرساختهای پرتاب و ایستگاههای زمینی، سرعت بخشیدن به طراحی و ساخت ماهوارههای مخابراتی، پرتاب ماهوارههای سنجشی با دقت بیشتر و برنامهریزی برای رسیدن به پرتاب محمولههایی با وزن بالا اشاره شده است تا ایران به قطب منطقهای فناوریهای فضایی تبدیل شود.
ماهوارههای ایرانی از چه سالی به فضا پرتاب شدند؟
کشور ایران از سال ۲۰۰۵ میلادی و با ارسال ماهواره «سینا ۱» به باشگاه کشورهای فضایی پیوست، ماهوارهای که به کمک روسیه به آسمان فرستاده شده بود و در این مسیر سازمان فضایی ایران برنامهریزی برای استفاده از فضا و گسترش فناوریهای فضایی در کشور با استفاده از دانش بومی و همکاریهای بینالمللی را در دستور کار خود قرار داد.
بعد از این بود که با ایجاد زیر ساختهای علمی کشور توانست علاوه بر طراحی و ساخت ماهواره به سمت پرتاب آنها نیز پیش برود که این امر با توسعه پایگاههای فضایی محقق شد که از آن جمله میتوانیم به پایگاههای فضایی «امام خمینی (ره) سمنان»، «پایگاه فضایی قم»، «مرکز فضایی البرز» و «پایگاه فضایی چابهار» اشاره کرد.
برنامههای سازمان فضایی
در این راستا حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران درخصوص برنامههای این سازمان برای رسیدن به ماهوارههای مخابراتی در مدار ژئو (۳۶ هزار کیلومتر از سطح زمین) و پیشرفتهای چشمگیر در پروژههای فضایی ایران گفت: هدف نهایی دستیابی به مدار ژئو تا سال ۱۴۰۵ است و این روند با تمرکز بر توسعه پرتابگرهای جدید و فناوریهای پیچیده ادامه خواهد یافت.
سالاریه با بیان اینکه از سال ۸۷ که ماهواره امید پرتاب شد تاکنون ماهوارههای متعدد ساخت ایران، در مدار قرار گرفته است، افزود: برخی از این ماهوارهها عمر کاریشان به پایان رسیده و برخی هم چون عمر مداری آنها هم خاتمه یافته است، به جو بازگشتهاند. بر این اساس تاکنون بیش از ۲۵ ماهواره ایرانی در مدار قرار گرفتهاند. برخی ماهوارهها نظیر «مهدا»، «چمران»، «پارس-۱»، «هدهد»، «کوثر» و غیره در مدار هستند و ماهوارههایی مانند ماهواره مهدا بیش از یک سال است که به طور فعال کار میکند.
رئیس سازمان فضایی افزود: از چند سال گذشته رویکرد طراحی و ساخت ماهواره از رویکرد تحقیق و توسعه به سمت صنعتی شدن در حال تغییر است و بر این اساس عمر ماهوارههای ساخت داخل و قابلیتهای آنها در حال گسترش است. این یک مسیر قطعی و حتمی و غیرقابل انکار است که کشور باید طی کند، همچنان که کشورهای پیشرو و موفق در سطح فضایی در دنیا پیش از این طی کردهاند.
رئیس سازمان فضایی پرتابهای آزمایشی منظومه شهید سلیمانی را از دیگر برنامههای سازمان فضایی در سال جاری دانست و ادامه داد: پرتابهای منظومه شهید سلیمانی با نمونههای اصلی در سال جاری شروع میشود. علاوه بر آن پرتاب ماهوارههای «ظفر» و «پایا» را خواهیم داشت. این دو ماهواره باید در سال گذشته ۱۴۰۳ باید پرتاب میشد که با توجه به تاخیری که در برنامه پرتابرخ داد، تزریق این دو ماهواره به مدار به سال جاری منتقل شد.
سالاریه از پرتاب نمونه دوم ماهواره کوثر در سال ۱۴۰۴ خبر داد و یادآور شد: برخی از ماهوارههای مربوط به بخش خصوصی در سال ۱۴۰۴ به پایان میرسند و پرتاب آنها نیز پیگیری میشود.
وی تاکید کرد: باید زیر سیستمهای منظومه شهید سلیمانی تست شوند که تستهای برخی از زیر سیستمها انجام شده است نمونه آن ماهواره فخر-۱ است که در سال ۱۴۰۳ پرتاب شد؛ بخشهایی از سیستمهای این ماهواره در منظومه شهید سلیمانی استفاده میشود و این زیر سیستمها و اجزا آن توسط شرکتهای خصوصی توسعه یافته است. تستهای اولیه روی این زیر سیستمها در ماهواره فخر-۱ انجام شده و در مدار قرار گرفته است.
این مقام مسوول با بیان اینکه از اواخر سال ۱۴۰۴ (نیمه دوم سال در اواخر پاییز و اوایل زمستان سال جاری) پرتابهای نمونههای اصلی مجموعه شهید سلیمانی انجام خواهد شد، گفت: در پروژه منظومه شهید سلیمانی حدود ۲۰ ماهواره قرار است در مدار قرار گیرد که پرتابهای آن چندین ماه طول میکشد. این پرتابها از اواخر ۱۴۰۴ شروع میشود و طبق برنامه باید در سال ۱۴۰۵ به پایان برسد. پروژه منظومه ماهوارهای شهید سلیمانی یکی از مهمترین پروژههای کشور در مسیر صنعتیسازی صنعت فضایی است.
سالاریه با بیان اینکه پروژه ماهواره ناهید-۳ با رویکرد توسعه ارتباطات در ارتفاعات بالاتر تعریف شده است، افزود: پروژه ماهواره ناهید-۲ یک گام میانی در این زمینه است که برای اولین بار برای توسعه زیر سیستمهای مختلف مخابراتی بر روی باند KU روی این ماهواره در حال تست و آزمایش است. ماهواره ناهید-۲ در ارتفاع پایین تزریق میشود و این مسیری است که ما را به مدار ارتفاع بالاتر و بهره برداری از مدار ارتفاع بالا و ژئو برساند.
رئیس سازمان فضایی تاکید کرد: به لحاظ زمان بندی، مسیر در برنامه ۱۰ساله فضایی تعریف شده و پرتاب ماهواره مخابراتی ناهید-۳ را برای سال ۱۴۰۵ برنامه ریزی کردهایم و برای این منظور تستهای اولیه پرتابگرهای ارتفاع بالا و ارتقاء یافته و بلوک انتقال مداری سامان در حال انجام است و اگر مشکلی فنی زمانبری برای این فناوریها ایجاد نشود و طبق برنامهها پیش برویم، ما در طی سال جاری و سال آتی به تثبیت برخی فناوریهای مهم و ضروری در زمینه ماهواره مخابراتی، هم در زمینه پرتابگر سیمرغ ارتقاء یافته و هم در زمینه بلوک انتقال مداری خواهیم رسید.
وی ادامه داد: در سالهای ۱۴۰۵ و ۱۴۰۶ تمرکز سازمان فضایی بر روی توسعه پرتابگرها در جرمهای بالاتر و ابعاد بزرگتر است تا بتوانیم جرمهای بالاتری را در مدار بالاتری تزریق کنیم. از این رو امیدواریم در مدت ۳ سال آینده تستهای عملیاتی ترکیب پرتابگرها و بلوکهای انتقال مداری برای ارتفاع بالاتر، عملیاتی شود. با اجرای این برنامه میتوانیم جرمی در حدود چند صد کیلوگرم را در مدار ۳۶ هزار کیلومتری سطح زمین قرار دهیم.
توان متخصصان داخلس در پیشرفتهای صنعت فضایی
علی بیات، کارشناس نجوم درباره موفقت ایران در پرتاب ماهواره مخابراتی ناهید ۲ به پانا گفت: ایران سالهاست توانسته با سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه و تربیت متخصصان ماهر در زمینههای هوافضا، الکترونیک و پردازش سیگنال، خود را در جمع کشورهای پیشرو در فناوری ماهوارهای قرار دهد که این پیشرفتها چشمگیر بوده است و نشاندهنده توانایی متخصصان داخلی کشور است.
وی با تاکید بر ایکه عزم کشور برای ورود به عصر جدید صنعت فضایی جدی است، گفت: فناوری فضایی فقط به مأموریت علمی محدود نیست بلکه این پیشرفتها به توسعه صنایع مرتبط، ایجاد اشتغال برای جوانان متخصص و افزایش اقتدار علمی و فناوری کشور کمک میکند ضمن اینکه همکاریهای علمی در این حوزه باعث توسعه زیرساختهای پژوهشی کشور و ارتقای جایگاه ایران در عرصه علمی جهان خواهد شد.
به گفته بیات، آینده ایران در صنعت فضایی روشن است و ایران میتواند به یکی از قدرتهای فضایی جهان تبدیل شود.
وی خاطرنشان کرد: ماهوارههای ایرانی قابلیتهای ویژهای برای سنجش از دور دارند و میتوانند در پایش منابع آبی، کشاورزی هوشمند، مدیریت بحران و مقابله با تغییرات اقلیمی استفاده شوند.
در این گزارش نگاهی به ماهوارههای ایرانی داشتهایم که توانستهاند نام ایران را در قلههای پیشرفت قرار دهند.
ماهواره «سینا ۱»
ماهواره «سینا۱» نخستین ماهواره و کاوشگر فضایی ایران است. این ماهواره در روز پنجشنبه ۶ آبانماه سال ۱۳۸۴، بر روی یک موشک ماهواره بر کاسموس -۳ روسی به فضا پرتاب شد و با موفقیت در مدار اختصاصی ایران قرار داده شد. محل پرتاب آن پایگاه فضایی پلستسک در روسیه بود. این ماهواره به سفارش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در شرکت پالیوت در شهر اُمسک روسیه طراحی و ساخته شده بود.
ماهواره «امید»
ماهواره تحقیقاتی «امید»، نخستین ماهواره ساخت کشورمان است که تمام تجهیزات آن در سازمان فضایی ایران طراحی و تولید شده است. ساخت ماهواره «امید» از ۱۵ اسفند ۱۳۸۴ آغاز و طی دو سال آماده انجام تست شد.
این ماهواره در روز ۱۵ بهمنماه سال ۱۳۸۷ و در سیامین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی بهوسیله ماهوارهبر «سفیر -۱» در مدار فضا قرار گرفت.
این ماهواره که از نوع ماهوارههای سبک است، باهدف برقراری ارتباطات متقابل ماهواره و ایستگاه زمینی، تعیین مشخصات مداری و انجام تلهمتری مشخصات زیر سامانهها در مدار زمین قرار داده شده است. ماهواره «امید» پس از آرامگرفتن در مدار هر ۲۴ ساعت ۱۴ بار به دور زمین میچرخید و در هر دور توسط ایستگاههای زمینی دورسنجی و بردسنجی کنترل و هدایت میشد.
این ماهواره با دو باند فرکانسی و ۸ آنتن، اطلاعات را به زمین ارسال و از زمین دریافت میکرد.
ماهواره «رصد»
ماهواره رصد، دومین ماهواره ایرانی و ساخته شده در دانشگاه مالکاشتر وابسته به وزارت دفاع است. این ماهواره توسط ماهوارهبرهای حامل ایرانی به فضا فرستاده شد. این ماهواره همچنین نخستین ماهواره تصویربرداری ایران محسوب میشود که با نام کامل «رصد -۱»، در روز ۲۵ خرداد سال ۱۳۹۰ به فضا پرتاب شد.
«رصد» در روز ۱۵ تیرماه سال ۱۳۹۰ مجدداً وارد جو شد و به عمر تقریباً سه هفتهای خود پایان داد. این ماهواره با ماهوارهبر «سفیر رصد» که یک ماهوارهبر ۲ مرحلهای است، در مدار بیضوی با حضیض ۲۶۰ کیلومتر به فضا پرتاب شد.
«رصد» اولین ماهوارهای بود که برای تأمین برق مورد نیاز خود به صفحات خورشیدی متصل بر دیواره ماهواره و باتری یا باتریهای داخلی مجهز بود. این ماهواره همچنین از زیرسیستم کنترل تولید و توزیع جریان الکتریکی بهره میبرد که این ماهواره را قادر میکرد در بخش تاریک مدار از باتریها استفاده کند و در بخش روشن آنها را شارژ کند.
ماهواره «نوید»
ماهواره نوید ساخته شده توسط دانشمندان دانشگاه علم و صنعت روز ۱۳ بهمن سال ۱۳۹۰ توسط ماهوارهبر «سفیر نوید» با موفقیت به فضا پرتاب و در مدار بیضوی با حضیض ۲۷۰ کیلومتر و اوج ۳۶۰ کیلومتر تزریق شد.
ارتباط با این ماهواره از طریق ۵ ایستگاه زمینی مستقر در شهرهای مشهد، تبریز، ماهدشت، قشم و بوشهر صورت گرفت و سیگنال رنجینگ این ماهواره در ایستگاه قشم دریافت شد که این امر به معنای قرارگیری صحیح ماهواره، صحت عملکردی آن و ردگیری آن تلقی میشود.
نوید با وزن ۵۰ کیلوگرم برای تزریق در مداری با ارتفاع ۳۷۰ کیلومتر طراحی شده بود که دارای طول عمر مداری دو ماه بود و هر شبانهروز ۶ بار از فراز ایران عبور میکرد و در دید ایستگاههای زمینی قرار میگرفت. مأموریت سطح یک نوید تصویربرداری از سطح زمین در طیف مرئی باقدرت تفکیک مناسب برای مأموریت محوله و ارسال تصاویر و اطلاعات پایشی سیستم در مدار LEO به ایستگاههای زمینی است.
ماهواره «فجر»
ماهواره فجر بهعنوان اولین ماهواره با مأموریت انتقال مداری کشور با قابلیت تغییر مدار ۲۵۰ تا ۴۵۰ کیلومتر بیضوی به مدار ۴۵۰ کیلومتر دایرهای با استفاده از پیشبرنده گاز سرد (تراست گاز سرد) بود که سبب افزایش طول عمر ماهواره به مدت ۱۰۵ سال میشد. این ماهواره با کمک ماهوارهبر سفیر B۱ در ۱۳ بهمن ۱۳۹۳ از پایگاه فضایی سمنان به فضا پرتاب شد. این ماهوارهبر قابلیت حمل ماهواره را تا وزن ۵۰ کیلوگرم در مدار بیضوی ۳۰۰ تا ۴۵۰ کیلومتری داشت.
ماهواره «پیام»
ماهواره «پیام» روز ۲۵ دی ماه سال ۱۳۹۷ با ماهوارهبر سیمرغ به فضا پرتاب شد، اما بنا به اعلام وزیر وقت ارتباطات، این پرتاب با موفقیت همراه نبود و ماهواره پیام در مدار قرار نگرفت.
این ماهواره که با مشارکت چهار دانشکده مهندسی هوافضا، برق رایانه و مکانیک دانشگاه صنعتی امیرکبیر ساخته شده، از سری میکرو ماهوارههای توسعه فناوری فضایی بود که بهمنظور تصویربرداری سه طیفی (سبز- قرمز و مادونقرمز نزدیک) و پانکروماتیک از محدوده ایران (بهصورت نزدیک به زمان واقعی و ذخیره - ارسال)، ذخیره و ارسال پیام (S&F) و اندازهگیری تشعشعات فضایی، طراحی شده بود. طراحی این ماهواره از سال ۱۳۸۴ آغاز شد و با وزن ۱۰۰ کیلوگرم و ارتفاع مداری ۵۰۰ کیلومتر و با شیب مداری ۵۵ درجه و تصاویری بادقت ۴۵ متر ارسال میکرد.
ماهواره «دوستی»
ماهواره «دوستی» دومین پرتاب ناموفق در سال ۹۷ بود که به کارفرمایی سازمان فضایی ایران، توسط دانشگاه صنعتی شریف طراحی و ساخته شده است. «دوستی» بهصورت خاص، با هدف توسعه و دستیابی به فناوریهایی که برای اولینبار در ماهوارههای بومی نصب شده و مورد استفاده قرار میگیرند، طراحی و ساخته شده است.
این ماهواره با جرم ۵۲ کیلوگرم، با توجه به دستهبندی مرسوم ماهوارهها از منظر جرم، یک میکرو ماهواره محسوب میشد. مدار این ماهواره بیضوی و در دسته مدارهای کمارتفاع (LEO)، با ارتفاع اوج و حضیض به ترتیب برابر با ۳۱۰ و ۲۵۰ کیلومتر و شیب مداری ۵۵ درجه بود. انرژی موردنیاز این ماهواره با بهرهمندی از باتری و پانلهای خورشیدی حاصل میشد.
ماهواره «ظفر۱»
ماهواره «ظفر۱» دانشگاه علم و صنعت در روز ۲۰ بهمن ماه سال ۱۳۹۸ با ماهوارهبر سیمرغ به مدار ۵۳۰ کیلومتری پرتاب شد و در مرحله سوم پرتاب به دلیل نرسیدن بهسرعت لازم سقوط کرد. این ماهواره پس از ۸ دقیقه نتوانست در مدار قرار گیرد و با سرعت ۶ هزار و ۵۳۳ کیلومتر بر ساعت در ارتفاع ۵۴۱ کیلومتری باقی ماند و ارتباط زمینی آن قطع شد و به گفته وزیر ارتباطات این ماهواره در اقیانوس هند آرام گرفت.
ماهواره «ققنوس»
ماهواره ققنوس پس از چند پرتاب ناموفق در ۹ دیماه ۱۴۰۰ بهوسیله ماهوارهبر سیمرغ وزارت دفاع از پایگاه امام خمینی(ره) سمنان پرتاب شد و بهعنوان اولین ماهواره ایرانی با موفقیت در مدار ۴۷۰ کیلومتری از سطح زمین قرار گرفت. سیمرغ نهایتاً توانست با سرعت ۷ و ۳۵۰ متر در مدار ۴۷۰ کیلومتری قرار گیرد که دستاوردی مهم در صنعت فضایی کشور محسوب میشود زیرا تا پیش از آن ماهوارههای ایرانی نهایتاً در مدار ۲۵۰ کیلومتری از زمین دست قرار گرفته بودند.
ویژگی مهم دیگر این پرتاب این بود که برای اولین بار در تاریخ کشور همزمان با ققنوس ۲ ماهواره مکعبی هم در این پرتاب بود که تجربهای بسیار مهم برای پرتابهای بعدی به شمار میرفت.
ماهواره «نور۱»
ماهواره «نور۱» بهعنوان نخستین ماهواره نظامی جمهوری اسلامی ایران صبح روز چهارشنبه ۳ اردیبهشتماه سال ۱۴۰۳ از ماهوارهبر ۳ مرحلهای قاصد از کویر مرکزی ایران توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با موفقیت پرتاب شد و در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار گرفت.
ماهواره «نور ۲»
ماهواره «نور۲» ماهوارهای نظامی بود که از سوی ماهوارهبر سه مرحلهای و سوخت ترکیبی «قاصد» نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به فضا پرتاب شد و در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار گرفت.
«نور-۲ » که ماهوارهای سنجشی و شناسایی است با سرعت ۷/۶ کیلومتر بر ثانیه و ۴۸۰ ثانیه پس از پرتاب در مدار ۵۰۰ کیلومتری قرار گرفت. این دومین ماهواره نظامی ایران است که در مدار نزدیک زمین (LEO) قرار میگیرد؛ پیش از این ماهواره نور-۱ در سوم اردیبهشتماه ۱۳۹۹ توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بهوسیله ماهوارهبر سه مرحلهای و سوخت ترکیبی قاصد به فضا پرتاب شده بود و در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین تزریق شده بود که کماکان در مدار زمین قرار دارد.
ماهواره «نور ۳»
ماهواره «نور- ۳» ماهوارهای چندمنظوره ساخت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود که توسط ماهوارهبر «قاصد» به فضا پرتاب شد. این ماهواره با سرعت ۷/۶ کیلومتر بر ثانیه و ۵۰۰ ثانیه پس از پرتاب، در مدار ۴۵۰ کیلومتری از سطح زمین قرار گرفت. مأموریت این ماهواره سنجشی و شناسایی است و دوربینی که در آن استفاده شده نسبت به نور ۲ تا دو و نیم برابر دقت عکسبرداری بیشتری دارد و یکسری سنسورهای سیگنالی روی ماهواره نصب شده که متفاوت از ماهوارههای نور ۱ و ۲ است.
ماهواره «خیام»
ماهواره ایرانی «خیام» صبح ۱۸ مردادماه سال ۱۴۰۳ در یک همکاری مشترک با کشور روسیه، از ایستگاه فضایی با ماهوارهبر سایوز از پایگاه بایکونور قزاقستان، با موفقیت به مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین پرتاب شد. این ماهواره از نوع سنجشی و دارای دقت بالای تصویربرداری است. همچنین این ماهواره قابلیت تصویربرداری از سطح زمین در طیفهای مختلف تصویری را دارد.
به دلیل وزن بالای این ماهواره ایرانی، پرتاب آن به آژانس فضایی روسیه واگذار شده است تا بهوسیله ماهوارهبر سایوز به فضا پرتاب و در مدار قرار گیرد.
ماهوارههای زیر مداری
اولین پرتابهای موفق ماهوارههای زیر مداری در پاییز ۱۴۰۱ انجام شد. ویژگی مهم «سامانه بلوک انتقال مداری» این است که واسطه قرارگیری ماهواره در مدارهای هستند و هدف از پرتاب آنها کاهش هزینه و اجتناب از ساخت حاملهای غولپیکر و مصرف سوخت بسیار است.
این پرتاب گام مهمی برای دستیابی به مدارهای مختلف با استفاده از سوخت جامد در ماهوارهبر بود که راه را برای پرتاب ماهواره ناهید هموار میکرد.
یکی از این ماهوارههای زیر مداری ماهوارهبر قائم ۱۰۰ نیروی هوافضای سپاه بود که با موفقیت در مدار قرار گرفت. همچنین بلوک انتقال مداری سامان نیز که برای جابهجایی ماهواره در بین مدارهای مختلف زمین استفاده میشود با موفقیت در مدار قرار گرفت و تستهای خود را با موفقیت پشت سر گذاشت.
ماهواره «ثریا»
ماهواره ثریا توسط موشک «قائم ۱۰۰» سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دیماه سال گذشته با موفقیت، به مدار ۷۵۰ کیلومتری زمین پرتاب شد؛ ماهوارهای که گفته میشود سوخت جامد دارد و سه مرحلهای است.
این ماهواره تحقیقاتی جزء ماهوارههای سبکوزن است که صفر تا ۱۰۰ آن را متخصصان داخلی پژوهشگاه فضایی ایران ساختهاند. آزمون عملکرد و قابلیت اعتماد زیرسامانههای ماهوارهای و بررسی وضعیت ارتباطات ایستگاههای زمینی با ماهواره از اهداف پرتاب ثریا است.
ماهواره ثریا یک ماهواره مخابراتی بوده و وزن آن ۴۷ کیلوگرم است، قدرت و دقت جیپیاس آن ۰.۵ بر ثانیه بوده و از سری ماهوارههای سبکوزن محسوب میشود. همچنین این ماهواره طول عمر بیش از ۳ سال دارد و دقت موقعیت GPS ماهواره ثریا ۲۰ متر است.
ماهواره «مهدا» و نانوماهوارههای «کیهان-۲ و هاتف-۱»
ماهواره ایرانی «مهدا» و نانوماهوارههای «هاتف-۱» و «کیهان» در بهمنماه سال گذشته توسط ماهوارهبر «سیمرغ» به مدار ۴۵۰ درجه پرتاب شده و در مدار بیضوی زمین قرار گرفتند. این برای نخستینبار بود که متخصصان فضایی با ماهوارهبر بومی سه ماهواره داخلی را همزمان در مدار قرار میدادند.
ماهواره «مهدا»، یک ماهواره ۳۲ کیلوگرمی از سری ماهوارههای سبکوزن پژوهشگاه فضایی ایران است که بهمنظور آزمایش زیرسامانههای توسعهیافته ماهوارهای طراحی و ساخته شدهاند. مأموریت اصلی این ماهواره، بررسی صحت عملکرد ماهوارهبر سیمرغ در تزریق چندگانه محمولههای فضایی در مدار پایین زمین و ارزیابی عملکرد برخی از طراحیهای جدید و قابلیت اطمینان فناوریهای بومی در فضا است.
ماهواره «کیهان- ۲»، از سری ماهوارههای مکعبی شرکت صاایران با وزن کمتر از ۱۰ کیلوگرم است که برای اثبات فناوری موقعیتیابی فضاپایه طراحی و ساخته شده است و امکان تعیین موقعیت را بهصورت بومی و مستقل از سامانههای موقعیتیابی جهانی، برای گیرندههای زمینی فراهم میکند.
نانو ماهواره «هاتف- ۱» نیز از سری ماهوارههای مکعبی شرکت صاایران با وزن کمتر از ۱۰ کیلوگرم بهمنظور اثبات فناوری مخابرات باند باریک با کاربرد اینترنت اشیا است. این ماهواره بهعنوان نسخه آزمایشی اول از مجموعه ماهوارههای منظومه ماهوارهای شهید سلیمانی، به فضا پرتاب شده است.
ماهواره «پارس-۱»
«پارس-۱» آخرین ماهوارهای بود که در سال ۱۴۰۲ پرتاب شد. این ماهواره توسط پرتابگر سایوز از پایگاه پرتاب وستوچنی روسیه به فضا پرتاب شد.
دوربین طیف رنگی و فروسرخ موجکوتاه این ماهواره در کمتر از ۱۰۰ روز، ۹۵ درصد اراضی ایران را تصویربرداری میکند. همچنین، دوربین با طیف فروسرخ گرمایی با قابلیت تصویربرداری در شب قادر است کل اراضی ایران را در کمتر از ۴۵ روز تصویربرداری کند.
ماهواره سنجشی تصویربرداری «پارس- ۱» ماهواره ۱۰۰ درصد ایرانی است و توسط پژوهشگاه فضایی ایران و با کمک شرکتهای دانشبنیان داخلی ساخته شده است. این پرتاب دوازدهمین پرتاب فضایی در دولت سیزدهم بوده است.
«پارس- ۱» ماهواره ۱۳۴ کیلوگرمی، از سری ماهوارههای تحقیقاتی ـ سنجشی پژوهشگاه فضایی ایران است و بهمنظور تصویربرداری کاربردی، توسعه بازار دادههای سنجشی داخلی، و توسعه و آزمون فناوریهای موردنیاز ماهوارههای سنجشی عملیاتی بومی طراحی و تولید شده است.
اما دستاوردهای ایران اسلامی در حوزه فضایی تنها به این ماهوارهها ختم نمیشود بلکه جمهوری اسلامی ایران در برنامههای آینده نیز قصد پرتاب چندین ماهواره از جمله ماهوارههای کوثر، هدهد، پارس ۲، پارس ۳، ناهید ۲، ناهید ۳، مصباح ۲، خلیجفارس وSRI sat را در برنامه دارد.
پرتاب «چمران-۱» با «قائم ۱۰۰»
یکی از این ماهوارهها «چمران-۱» است که شهریور سال ۱۴۰۳ توسط ماهواره بر «قائم ۱۰۰» با موفقیت پرتاب شد و در مدار ۵۵۰ کیلومتری زمین قرار گرفت و نخستین سیگنالهای خود را ارسال کرد.
ماهواره تحقیقاتی «چمران-۱» توسط گروه فضایی صنایع الکترونیک ایران (صاایران) با همکاری و مشارکت پژوهشگاه هوافضا و شرکتهای خصوصی دانشبنیان طراحی و ساخته شده است.
* دستاوردهای ایران در عرصه صنعت فضایی ثابت میکند که کشور تاکنون به پیشرفتهای مورد انتظار دستیافته و توانسته است انحصار برخی کشورها را در زمینه علوم فضایی بشکند و جزو کشورهای پیشرو در این زمینه باشد که با پرتاب ماهوارههای ساخت داخل، جایگاه خود را در میان کشورهای قدرتمند در عرصه فضا به دست آورده است.
ارسال دیدگاه