حسابرسی‌های سیستمی، انحراف مالیاتی را کاهش می‌دهد

به طور کلی، مالیات یکی از مهم‌ترین منابع تامین بودجه و برنامه‌‌‌ریزی اقتصادی کشورهاست و نقش اساسی در ارتقای سطح زندگی و بهبود اقتصاد دارد.در ایران، مالیات به دو نوع تقسیم می‌شود: مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم. مالیات مستقیم، هزینه‌‌‌ای است که بدون واسطه و به صورت مستقیم از درآمد یا دارایی فرد دریافت می‌شود؛ مانند مالیات بر درآمد، مالیات بر حقوق و مالیات بر درآمد کشاورزی. مالیات غیرمستقیم با واسطه دریافت می‌شود که بارزترین نمونه آن مالیات ارزش افزوده است.

دراین بین یکی از اصلی‌‌‌ترین چالش‌‌‌ها، فرار مالیاتی است که به دلیل ضعف نظارت و سیستم‌‌‌های کنترل، هنوز هم وجود دارد. علاوه بر این، پیچیدگی قوانین مالیاتی و نبود شفافیت کافی، مشکلاتی را برای مؤدیان مالیاتی به وجود می‌‌‌آورد.

برخی از روش‌های معمول فرار مالیاتی عبارتند از کسب درآمد و عدم پرداخت مالیات، عدم استفاده از دستگاه کارتخوان، تفاوت بین نوع شغل درج شده روی رسید دریافتی از دستگاه کارتخوان با نوع شغل واقعی، عدم صدور فاکتور،صدور فاکتورهای غیر واقعی، کم اظهاری درآمد به سازمان امور مالیاتی، استفاده از کارت بازرگانی اشخاص دیگر و استفاده از چندین دفتر یا نرم افزار حسابداری است.

علیرضا عباسی، نماینده کرج در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با پانا با اشاره به گسترش حسابرسی سیستمی در نظام مالیاتی، این موضوع را گامی مهم در راستای عدالت اقتصادی دانست و گفت: «هدف از اجرای نظام مالیات‌ستانی هوشمند و حسابرسی های سیستمی، حذف انحرافات مالیاتی و جلوگیری از ایجاد رانت و فساد در فرآیندهای مالیاتی است. اجرای این طرح کمک می‌کند تا مالیات به‌صورت شفاف و بدون تبعیض از تمام مودیان اخذ شود.»

عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس، با تأکید بر ضرورت اصلاح نظام مالیاتی، اظهار داشت که اجرای حسابرسی سیستمی می‌تواند نقش مؤثری در کاهش فرارهای مالیاتی و افزایش عدالت اقتصادی داشته باشد و خواستار جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی و اجرای کامل فرآیندهای نظارتی شد.

وی افزود: «در حال حاضر، بسیاری از شرکت‌های بزرگ و فعالان اقتصادی، اظهارنامه‌های مالیاتی خود را به‌صورت دقیق ثبت نمی‌کردند یا از روش‌های مختلف برای کاهش میزان مالیات پرداختی استفاده می‌کردند. اما با اجرای سیستم‌های هوشمند، دیگر امکان چنین اقداماتی کاهش می‌یابد و مالیات به میزان واقعی خود دریافت خواهد شد.»

عباسی با اشاره به تأثیر حسابرسی سیستمی بر افزایش تمکین مالیاتی تصریح کرد: «وقتی مردم ببینند که مالیات‌ستانی بر اساس معیارهای دقیق و سیستمی انجام می‌شود و افراد با درآمد بالا امکان فرار مالیاتی ندارند، انگیزه آن‌ها برای پرداخت مالیات افزایش خواهد یافت. در غیر این صورت، اگر مالیات تنها از اقشار خاصی دریافت شود و برخی دیگر از آن معاف باشند، بی‌عدالتی ایجاد خواهد شد.»

وی در ادامه بر لزوم مقابله با روزنه‌های فرار مالیاتی تأکید کرد و گفت: «با هر تغییری در نظام مالیاتی، عده‌ای به‌دنبال یافتن راه‌های جدیدی برای فرار از مالیات خواهند بود. بنابراین، لازم است که نظارت‌های دقیق‌تری صورت بگیرد و تمامی مسیرهای احتمالی سوءاستفاده بسته شود. در همین راستا، یکی از اولویت‌های مجلس، حمایت از سیاست‌هایی است که بتواند فرارهای مالیاتی کلان را شناسایی و از بین ببرد.»

عباسی در پایان خاطرنشان کرد: «مالیات یک منبع درآمدی مهم برای کشور است که باید به‌صورت عادلانه و شفاف از همه افراد و شرکت‌های دارای درآمد اخذ شود. گام بعدی پس از تکمیل حسابرسی سیستمی، اصلاح سایر بخش‌های نظام مالیاتی و جلوگیری از معافیت‌های غیرضروری برخی شرکت‌ها خواهد بود. با اجرای این اصلاحات، می‌توان به سمت یک نظام مالیاتی منصفانه و پایدار حرکت کرد.»