مناقشه میان محیط زیست و شهرداری تهران بر سر انتقال آرادکوه

بوی نامطبوعی که در مسیر عوارضی تهران - قم تا فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) به مشام می‌رسد، موضوع تازه‌ای نیست و سایت دفن زباله آرادکوه، فعالیت واحدهای صنعتی مختلف، کشتارگاه‌ها و دامپروری‌هایی که از سامانه‌های مناسب تصفیه استفاده نمی‌‌کنند از جمله دلایل ایجاد این بو اعلام شده است.

مجتمع پردازش و بازیافت زباله آرادکوه در کیلومتر 23 جاده قدیم تهران - قم و در جنوب کهریزک واقع شده است. این مرکز روزانه به طور متوسط 8 هزار تن انواع پسماندهای مختلف از منابع مختلف تولید همچون مناطق 22 گانه، شهرک و شهرهای اطراف، مراکز بهداشتی و درمانی، لجن و سرشاخه و غیره جهت امحا و دفع به این مرکز ارسال می‌شود.

در مرکز آرادکوه هر روز ۴۰۰ متر مکعب شیرابه تولید می‌شود که آثار مخرب زیست‌محیطی دارد. اکنون تاسیسات مختلفی برای دفع و بازیافت پسماندهای شهر تهران در این مجتمع مشغول به فعالیت هستند که از آن جمله می‌توان به واحدهای پردازش، سایت هوادهی تولید کمپوست، واحدهای پالایش کمپوست، سامانه ریجکت سوز و واحد تصفیه‌خانه شیرابه اشاره کرد با این وجود این سایت جمع‌آوری زباله نیاز به بازسازی و نوسازی دستگاه‌های زباله سوز دارد و دفع سنتی زباله در این منطقه معضلات زیست محیطی زیادی را ایجاد کرده است.

محمدحسین بازگیر، رئیس سابق اداره محیط زیست شهر تهران پیشتر درباره مشکلات آرادکوه و بوی نامطبوع اطراف فرودگاه امام خمینی به پانا گفته بود که مسئولان شهری ملزم هستند، تصفیه‌خانه شیرابه ایجاد کنند. این تصفیه‌خانه ایجاد شده است اما نواقص فنی دارد که باید برطرف شود و آلودگی‌ها را برطرف کند.

بازگیر، مجتمع پردارش و بازیافت زباله آرادکوه در کهریزک را از کانون‌های اصلی بوی نامطبوع جنوب پایتخت برشمرد و گفت: شهرداری تهران باید به تعهدات خود مبنی بر انتقال این مجتمع عمل کند.

او همچنین بزرگترین مشکل موجود در زمینه مدیریت پسماند در تهران را نبود طرح جامع مدیریت پسماند عنوان کرد و گفت: قانون مدیریت پسماند تکلیف دستگاه‌ها را مشخص کرده است و بر اساس این قانون، از صفر تا صد اقداماتی که در زمینه مدیریت پسماندهای عادی شهر باید صورت بگیرد بر عهده شهرداری‌هاست و این وظیفه در روستاها بر عهده دهیاری‌هاست.

او تصریح کرد: ماده ۷ قانون مدیریت پسماندها بدون هیچ قید و شرطی مدیریت اجرایی پسماند به جز پسماندهای صنعتی و ویژه را در محدوده و حریم شهرها برعهده شهرداری گذاشته است و براساس تعریف قانون، مدیریت اجرایی، شخصیتی حقیقی و حقوقی را شامل می‌شود که مسئول برنامه‌ریزی، ساماندهی و عملیات اجرایی، تولید، جمع‌آوری، ذخیره و بازیافت و دفع پردازش‌ها و آموزش است.

عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، نیز اسفندماه 97 در جریان بازدید از محل تصفیه‌خانه واحدهای صنعتی مستقر در جنوب غرب استان تهران اعلام کرده بود که رئیس‌جمهوری به شهرداری تهران دستور داده این مجتمع به مکانی مناسب منتقل شود.

او تأکید کرد: تمامی کانون‌های انتشار بوی نامطبوع در مسیر فرودگاه امام خمینی(ره) شناسایی و بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده تا پایان سال 1399 این مشکل زیست‌محیطی در جنوب پایتخت رفع می‌شود. شهرداری بر اساس قانون باید مکان‌یابی لازم در این زمینه انجام دهد و محل مناسبی را به عنوان گزینه خود به سازمان محیط زیست معرفی کند و سازمان محیط زیست با تمام توان در جهت رفع مشکل کمک خواهد کرد و به احتمال زیاد این مجتمع به 100 کیلومتر پایین‌تر و به مناطق کویری جنوب پایتخت انتقال می‌یابد.

انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران، نیز اخیرا در حاشیه اولین جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوای استان در سال 98، درباره حل مشکلات مجتمع دفن زباله آرادکوه گفت: این جایگاه دفن زباله از قبل از انقلاب طراحی شده است و اکنون جابجایی آن مکان و طراحی مکان جدید در دستور کار است و باید برای افق دراز مدت جای دیگری در دست مطالعه قرار گیرد.

البته موضوع انتقال مجتمع دفن زباله آرادکوه با واکنش مسئولان مدیریت شهری مواجه شده است. رضا عبدلی، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران، با بیان اینکه شهرداری در حوزه تفکیک و دفن زباله فقط مجری است و نمی‌تواند محل دفن زباله را تغییر دهد، گفت: این یک اشتباه است که تصور کنیم شهرداری می‌تواند درباره جابه‌جایی محل دفن زباله تصمیم بگیرد زیرا شهرداری تنها یک مجری است و تعیین تکلیف به عهده کارگروه ملی است و هر جایی که کارگروه ملی تعیین کند آنجا محل دفن و تفکیک زباله خواهد بود.۲۱ دستگاه و سازمان عضو کارگروه ملی هستند و طبیعتاً تا در آن کارگروه تصمیم گیری نهایی نشود نمی‌توان مرکز دفن زباله را جابجا کرد.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران خاطرنشان کرد: خوب است دوستانی که درباره تعلل شهرداری حرف می‌زنند یک بار دیگر قانون را مطالعه کنند و متوجه شوند که تعیین تکلیف پسماند هر شهر در اختیار وزارت کشور است و اتفاقاً ما از آن بیست و چند دستگاه و نهاد دیگر عضو کارگروه ملی نیز توقع داریم بیایند و ایفای نقش کنند.

اما فاطمه اکبرپور، رئیس اداره محیط زیست انسانی استان تهران،به پانا گفت: قانون مدیریت ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎ تکلیف همه نهادها و دستگاه ها را مشخص کرده است. طبق قانون مدیریت اجرایی برعهده شهرداری است و با این تفسیر، متولی ساماندهی آرادکوه را قانون مشخص کرده و ادعای مسئولان شهرداری نیز بر خلاف قانون است.

او تأکید کرد: ماده 7 قانون مدیریت پسماندها بدون هیچ قید و شرطی مدیریت اجرایی پسماند به جز پسماندهای صنعتی و ویژه را در محدوده و حریم شهرها برعهده شهرداری گذاشته و براساس تعریف قانون، مدیریت اجرایی، شخصیتی حقیقی و حقوقی را شامل می‌شود که مسئول برنامه‌ریزی، ساماندهی و عملیات اجرایی، تولید، جمع‌آوری، ذخیره و بازیافت و دفع پردازش‌ها و آموزش است.

اکبرپور تصریح کرد: در ماده 23 این قانون وظیفه نظارت بر حسن اجرای قانون برعهده سازمان محیط زیست گذاشته شده است و از این رو نمی‌توان گفت که وظیفه نظارتی و اجرایی هر دو بر عهده محیط زیست است، بنابراین شهرداری مکلف است درخصوص مکان‌یابی برای انتقال آراد کوه اقدام کند.

به نظر می‌رسد مسئولان متولی باید با تعامل بیشتر زمینه حل مشکل مجتمع زباله آرادکوه را فراهم کنند تا مردم جنوب تهران و مسافران فرودگاه امام خمینی دیگر بوی نامطبوع را استشمام نکنند.