فرهنگی و کنشگر محیط زیست دهدزی: محیط زیست باید دغدغه همه ما باشد

یکی از برجسته‌ترین موضوعاتی که در این روزها و سال‌ها هموراه نگاه‌ها و اندیشه‌ها را به خود معطوف کرده محیط زیست و چالش‌های آن است.متاسفانه آنچه از گزارش‌ها و مستندات آماری در این حوزه منتشر می‌شود بر نگرانی‌ها می افزاید.با اندک نگاه به پیرامون خود نیز در می‌یابیم که این موضوع از حوزه تخصصی به حوزه عمومی هم تسری یافته است .کم بارشی،وقوع تند بادها ی خاکی،آلودگی رودخانه ها ،فرونشست زمین،خشکیدن دریاچه و رودها،ازبین رفتن جنگل‌ها ،شکارهای بی رویه و غیرقانونی و.....همگی از بدیهیاتی هستند که امروزه شمار زیادی از مردم برآن اذعان دارند.

این فرهنگی خوزستانی در گفت‌وگو با پانا از دغدغه‌های زیست‌محیطی‌اش گفته است:

لطفا خودتان را معرفی کنید؟

من صمدکیانی دِهکیانی هستم،فرهنگی آموزش و پرورش دبیرزبان انگلیسی و کارشناس ارشد رشته کشاورزی و همچنین ۳سال است که مدیر پژوهش‌سرا در دهدز هستم و ۱۴سال سابقه کار دارم و همچنین درسال ۹۵به عنوان معلم نمونه و پژوهشگر برتر از سوی آموزش و پرورش استان انتخاب شدم.

گفته شده که شما بخشی از حقوق خود را برای رهایی یک گونه جانوری پرداخت کرده‌اید دلیل این کار چه بوده است؟
ما روستاییان که در دامنه محیط زیست بزرگ شده‌ایم وظیفه سنگینی بر دوش داریم که همانطور که طبیعت مارا بزرگ کرده است ماهم بتوانیم مقداری از آن را حفاظت کنیم علاوه بر این ما معلم هم هستیم پس وظیفه من سنگین تر می‌شود ما معلمین باید یک الگوی مناسب و کامل برای دانش آموزان باشیم، من ازمحیط زیست بسیار محافظت می‌کنم در این راستا زمانی که یک پرنده در قفس را در دست شکارچی دیدم بسیار ناراحت شدم و با شکارچی صحبت کردم که چه تصمیمی برای این پرنده دارد گفت که می‌خواهد آن را به کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس بفروشد،با او صحبت کردم و به او گفتم که پرنده را خریداری می‌کنم، قیمت پرنده را بالای پنج میلیون تومن پیشنهاد داد و بعد از اینکه متوجه شد من می‌خوام این پرنده را آزاد کنم گفت هرچقدر که می‌توانی بده مشکلی نیست، درواقع وسط ماه بود و از حقوقم چهارصدهزار تومن بیشتر نمانده بود و بعد از صحبت کردن با همین چهارصد هزارتومن قبول کرد و من همان ساعت اول توی باغ خودم آن را آزاد کردم واقعا از این کار لذت بردم و بسیار خوشحال شدم.
صید این پرنده زیاد حرفه‌ای نبوده، این پرنده از خانواده شاهین‌ها و پرنده نادری بود.

به غیر از فعالیت های فرهنگی به چه فعالیت هایی دیگر مشغول هستید؟

فعالیت‌هایی از جمله باغبانی، پرورش گیاهان دارویی و زعفران، کاشت نهال بلوط، زنبورداری و..... در حوزه محیط زیست نیز اقدامات زیادی انجام داده‌ام
شاخص‌هایی که تا‌کنون من در حوزه محیط زیست انجام دادم همکاری با محیط زیست استان بوده که از جمله این همکاری‌ها می‌توان به اجرای طرح ملی محیط یار اشاره کرد که در مدارس ابتدایی انجام شده و حتی به روستاهایی رفتیم و در مدارس ابتدایی مباحث محیط زیست را به دانش آموزان آموزش می دادیم.
یکی دیگر ازاین مجموعه فعالیت‌ها کاشت 4000نهال بلوط با همکاری محیط زیست بود و تمام کارهای تحقیقاتی این کارها را خودم به پایان رساندم و پیرو این کار خودم هرساله تعداد دوهزار اصله نهال بلوط تولید می‌کنم و به همراه دانش آموزان در جنگل‌ها کاشت می‌کنیم.

شما به گونه‌های کمیاب جانوری که در زاگرس جنوبی زیست می‌کنند علاقه دارید چه کارهایی تا حالا دراین خصوص انجام دادید؟
نسبت به علاقه‌ای که به محیط زیست دارم هرسال در فصل بهار با ماشین در مسیر جاده‌های جنگلی و ییلاقی می‌روم. در این گشت و گذار‌ها شاهد گونه‌های نادر و در حال انقراض خزندگان نیز هستم که‌در سطح جاده‌ها و راه‌های روستایی پراکنده اند. در این گشت‌ها تلاش می‌کنم تابه‌واسطه شکار یا ماشین‌ها ازبین نروند.

همانطور که در جریان هستید زاگرس جنوبی از تنوع گیاهی بسیار خوبی برخوردار است آیا در زمینه شناسایی و حفظ این گونه های گیاهی هم کاری انجام داده اید ؟
بله گونه‌های کمیاب و نادر گیاهی که در معرض خطر هستند را شناسایی و از آنها عکاسی می‌کنم ودر یک کلکسیون گیاهی جهت پژوهش آشنایی برای استفاده دانش آموزان جمع آوری کرده‌ام و اکثر دانش آموزان از تمام مقاطع تحصیلی در پژوهش‌سرای منطقه آن را مورده استفاده قرار می دهند.

یکی از کارهای شاخص شما جلوگیری از شکار جانواران و تلاش در جهت فرهنگ سازی و اقدامات خود پیشگیرانه دراین خصوص است لطفا بفرمایید چگونه این کار را انجام داده اید؟

شکارچیان منطقه را طی پیگیری‌های مکرر شناسایی کرده‌ام وبا آنها ارتباط دوستانه برقرارکرده و می‌کنم وبا آموزش‌هایی که به آنها داده‌ام از این کار منع شده‌اند و خود در جهت حفظ گونه‌های جانوری فعالیت می‌کنند.

باتوجه به اینکه کم آبی یکی از برجسته ‌ترین چالش‌های کشور و استان است آیا به این موضوع هم توجه داشته‌اید؟

با کمک یکی از همکاران فرهنگی سرکار خانم فاطمه محمدی که دبیر ریاضی هم هستند (طرح ندای آب ) که مربوط به آب و مدیریت منابع آبی است را پی‌ریزی کردیم و با هزینه شخصی اقدام به چاپ بروشور، کتابچه و CD‌های آموزشی کردیم و امیدواریم بتوانیم در مدارس ابتدایی‌ و متوسطه دوم این پروژه را اجرایی کنیم و امیدواریم سازمان حفاظت محیط زیست هم در این راه یاری رسان ما باشد.
از اوایل مهرماه سال جاری با توجه به اینکه درس انسان و محیط زیست به دروس متوسطه دوم افزوده شده هر جا در مدرسه‌ای برای تدریس این دبیر نباشد بصورت داوطلبانه ورایگان به تدریس این درس اقدام می‌کنم.علاوه بر این در محل کار خودم که پژوهش‌سرا هست آموزش مقاله نویسی در حیطه محیط زیست داریم و با توجه به توانایی‌های مالی اگر امکانش باشد برای تشویق کسانی که دراین حیطه فعالیت می‌کنند مشوق‌هایی را در نظر می‌گیریم.

تا‌کنون در راستای فعالیت‌های زیست محیطی ازسوی ارگانی مورد حمایت قرار گرفته‌اید؟
متاسفانه یا خوشبختانه اینکه بصورت جدی باشد خیر، فقط محیط زیست استان تعدادی لوح تقدیر فرستاند که مربوط به بحث کاشت نهال می‌شد و حمایت یا تشویق جدی تا‌کنون صورت نگرفته است.

مهمترین چالش در منطقه ایذه و حومه برای حفظ محیط زیست چیست؟
در ارتباط با حیات وحش می توان گفت که اصلا وضیعت مطلوبی ندارد و شکارچیان مثل گذشته اقدام به شکار گونه‌های نادر و درحاله انقراض می‌کنند که متاسفانه بیشترین شکار مربوط به کبک هست و بعد از آن کبوتر کوهی ، بز کوهی، کفتار، گرگ، خرس و حتی جوجه تیغی نیز از دست شکارچیان در امان نیستند و متاسفانه بیشترین شکار را در منطقه دارند.

هدف از شکار روباه و سایر حیوانات غیر خوراکی چیست؟
بخاطره اینکه خوراکی نیستند و در اسلام حرام هستند این نوع حیوانات کمتر مورد شکار قرار می‌گیرند ولی گونه‌های خوراکی خیلی بیشتر در معرض شکار هستند.
مردم متاسفانه ارتباط خوبی با خزندگان بخصوص مار ندارند بعلت نا آگاهی که نسبت به این نوع حیوانات دارند و باور غلط هر جایی که این خزنده را مشاهده میکنند اقدام به کشتن آن می‌کنند.

آقای کیانی شکارهایی که در منطقه صورت می‌گیرد بیشتر جنبه تفریحی یا اقتصادی دارد؟
جنبه اقتصادی خیلی کم دیده می‌شود بیشتر جنبه تفریحی دارد و به نوعی بیشتر برای خوراکی و خاصیت دارویی که برخی اعتقاد دارند مانند اعتقاد برخی به خواص گوشت بز کوهی و کبک برای بچه‌ها و نوزادان، که این مواردنیاز به اطلاع رسانی و فرهنگسازی بیشتری دارد. لازم است در این موارد اداره محیط زیست و آموزش و پرورش کار کنند، که اداره محیط زیست متاسفانه به دلیل کمبود نیرو فقط به صورت مانور نمادین بعضی از روزهای سال دست به اقداماتی ازین دست میزند.

در منطقه ای که شما زندگی می‌کنید تا بحال چند گونه جانوری شناسایی کرده‌اید؟
اکثرگونه‌های گیاهی و گونه‌های جانوری نادر و حتی بعضیها ناشناخته، البته در حوزه تخصصی من نیست که آنها را شناسایی و مطالعه کنم و آنها را مطالعه کنم اما پیگیری می‌کنم و در حدتوان اطلاعاتی که از آنها بدست می‌آورم را نتشر می‌کنم.
من خودم چند حشره تا بحال کشف کرده‌ام که در هیچ کتابی یا رسانه‌ای از وجود چنین حشراتی نامی برده نشده است من از آنها عکس برداری کردم و آنهارا شناسایی کردم.گونه ایی از گیاه زعفران را نیز خودم برای اولین بار کشف کردم، یک زعفران خاص سفید رنگ است و قطعا خاصیت آن از بقیه زعفران‌های معمولی خیلی بالا‌تر است و این کشفیات طبیعت همه از روی علاقه من به طبیعت است

منطقه ایذه و دهدز بیشتر از نظر گیاهی غنی تراست یا از نظر جانوری؟
بیشتر از نظر گیاهی چون گیاهان آن بسیار است و خاصیت دارویی بسیاری دارند اما از لحاظ جانوری بسیار کم و محدود هستند زیرا گونه‌های نادر و باارزشی هستند.

آ یاازطرف سازمان محیط زیست تا بحال برنامه ای برای حفاظت از گونه های جانوری در منطقه صورت گرفته است برای مثال واکسن زدن،شناسایی با جی پی اس،پایش هوایی پلاک گذاری و ...؟

خیر من تاکنون مشاهده نکرده‌ام فقط یک منطقه حفاظت شده است به نام شیوند(Sheyvand) که حالابه صورت تصادفی یابه صورت نمادین یا هرچیز دیگری ولی شنیدم که چند قلاده گرگ و خرس و ... را رها کرده‌اند ولی کارهای علمی و تحقیقاتی که باید انجام شود متاسفانه انجام نمی‌دهند.

درباره راهکارهایی زیست محیطی به عنوان یک کنشگر محیط زیست برایمان توضیح دهید؟
در ابتدا تاسیس وزارت‌خانه برای سازمان محیط زیست و منابع طبیعی، چون اهمیت محیط زیست و منابع طبیعی فوق العاده است وبه یکدیگر مرتبط هستند اگر که سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان کشوری که در راس هستند بتوانند وزارت خانه را تاسیس کنند خیلی مفید است، بهرحال چون هم بودجه و نیرو برای آن اختصاص میدهند اوضاع محیط زیست خیلی بهتر میشود.
در مرحله بعد انتصاب مسئولین و مدیرانی که رویکرد محیط زیستی داشته باشند و با برنامه وارد عرصه مدیریتی بشوند.

همچنین ایجاد یک موزه حیات وحش و منابع طبیعی در مناطق و و پژوهش‌سراها تا مردم در مواجه با آنها به شناخت بهتری برسند.
و در آخر جذب و آموزش محیط بان در خصوص محیط زیست، شما اگر توجه کنید در بعضی از مناطق کشور محیط‌بان وجود ندارد و نکته دیگر اینکه باید سازمان محیط زیست کنشگران زیست محیطی را تشویق کنند و برای آنها کارت‌هایی را تهیه کنند که بتوانند شکارچیان منطقه را شناسایی کرد. فعال کردن سازمان‌های مردم نهاد و واسپاری این بخش به مردم نیز نقش بسیار برجسته ای در این خصوص دارد.
و سخن پایانی :
شکارچیانی که بخاطر حفظ محیط زیست از کار خود دست کشیدند از آنها تقدیر و تشکر کنیم.
وهمچنین تشکر می‌کنم از آموزش پرورش و کمیته تدوین و تالیف کتب درسی که کتاب انسان و محیط زیست را برای اولین بار در پایه یازدهم تالیف کرده‌اند و در کتاب زبان انگلیسی پایه دوازدهم یک درس به محیط زیست اختصاص داده شده است.
و تاکید می‌کنم که :محیط زیست باید دغدغه همه ما باشد چه من معلم و چه مدیران و مسئولین و چه مردم عادی همه باید دست به دست هم بدهیم تا بتوانیم محیط زیست خودمان را حفظ کنیم.