فن و مهارت تنور‌سازی سنتی فردوس

‌هر چند که بر‌اساس مطالعات باستان‌شناسی و گزارش کاوش‌های صورت گرفته، قدمت سفالگری این منطقه به دوره ساسانی بازمی‌گردد، اما مصاحبه با پیشکسوتان تنورسازی فردوس این هنر سابقه در حدود 300 سال دارد.

برای ساخت تنور از خاک رس، کاه، ماسه و آب با نسبت‌های بسیار دقیق و استاندارد که به‌صورت تجربی حاصل‌شده استفاده می‌شود. تجربه تشخیص خاک مرغوب برای تنورسازی، روش‌های به عمل‌آوری گل و آماده‌سازی آن، ساخت تنور با لایه‌های نواری با عرض حدود 22 سانت و … از استعداد، توانمندی و تجربه‌ی غنی نسل به نسل این هنر در شهر فردوس حکایت دارد.

دوام و عمر بالای تنورهای فردوس که بیش از 50 سال مورداستفاده بوده و کارایی دارند از دیگر ویژگی‌های تنورهای فردوس است. پخت کامل بدنه‌ی تنورها در کوره و نصب و استفاده از تنور پخته، دلیلی بر استحکام تنورها و کیفیت نان حاصله است.

از اجداد و بزرگان شهر فردوس نقل می‌شود که زنان و مادرانی که نان را در تنور می‌پزند دعای آن بزرگواران بیش از مردم عادی مستجاب می‌گردد؛ چرا که اگر تنور ترک بخورد یا کیفیت خوب نداشته باشد که نان به شکل مطلوب پخت نشود، باعث کم شدن رزق آنان می‌شود؛ اما اگر تنور خوب باشد مادران و زنانی که نان می‌پزند و کسانی که به‌ قول‌ معروف سینه‌ی آنان از آتش تنور گرم می‌شود مستجاب‌الدعوه‌تر هستند و دعای آنان درباره سازنده‌ی تنور به خاطر کسب رزق و عاقبت‌به‌خیری مستجاب می‌شود.

این مهارت با شماره 2492 در فهرست میراث معنوی کشور (‌ناملموس‌) به ثبت رسیده است.