کلیشه‌شکنی در هدایت تحصیلی با عدالت آموزشی

به گزارش روابط‌‌ عمومی ‌معاونت پرورشی و فرهنگی‌، ‌معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش‌ و پرورش و مدیران به همراه مدیر شبکه امید و عوامل برنامه «برو پی کارت» با حضور در واحد امور ارتباط با مخاطبان (۱۶۲) روابط‌ عمومی صد‌او‌سیما ضمن گفت‌وگو با بینندگان این مجموعه، به سؤالات آنان پاسخ دادند و در ادامه، نشست خبری هم با موضوع اقدام جامع سازمان صداوسیما و وزارت آموزش‌وپرورش در راستای عدالت آموزشی در زمینه اطلاع‌رسانی و انتخاب رشته کنکور سراسری ۱۴۰۲ برگزار شد.

در ابتدای این نشست، اصغر باقرزاده معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش‌ و پرورش درباره تجربه حضورش در واحد ۱۶۲ و ارتباط بی‌واسطه با مخاطبان برنامه «برو پی کارت» گفت: تجربه حضور پاسخگویی به مخاطبان رسانه ملی تجربه خوب و خوشایندی بود و دلیلش این است که حرکتی که آغاز شده است در این برنامه چه در شبکه امید و چه از سوی همکاران ما در آموزش‌ و پرورش، بازخورد داشته و مخاطبان خود را پیدا کرده است و بچه‌ها از طریق آن برنامه می‌توانند جواب سؤالات‌شان را پیدا کنند و امروز هم همین که سؤالات‌شان را از طریق سامانه ۱۶۲ پرسیدند، نشان‌دهنده این است که راه را درست رفتیم.

وی افزود: عوامل «برو پی کارت» کاملاً به مسائل مشاوره‌ای و محتوایی مسلط بودند. همکاران ما هم به‌خوبی توانستند پاسخگوی ابهامات باشند؛ همچنین بسیار مورد توجه خانواده‌ها و بچه‌ها قرار گرفتند.

معاون وزیر آموزش‌ و پرورش با اشاره به دو بخش مهم برنامه «برو پی کارت» گفت: هدایت تحصیلی و بحث مشاوره در دو مقطع حائز اهمیت است. یکی زمانی که دانش‌آموزان کلاس نهم را به پایان می‌رسانند و می‌خواهند رشته تحصیلی انتخاب کنند و دیگری زمانی که کنکور دادند و حالا می‌خواهند رشته دانشگاهی خود را انتخاب کنند.

باقرزاده تأکید کرد: پاسخگویی به شخصیت‌شناسی و جنبه‌هایی که در آن احساس خلأ می‌شد در «برو پی کارت» مدنظر قرار گرفت و این خلا پر شد و همچنین مبحث ارتباط با مشاغلی که این رشته‌ها به آن‌ها مربوط می‌شوند یا نحوه تحصیل در رشته‌ای که به آن شغل در دانشگاه برسند به‌خوبی در این برنامه ارائه شد.

وی با اشاره به پشتیبانی رسانه‌ای در امر آموزش متوسطه ادامه داد: در سری جدید این برنامه که این روزها شروع شده به سراغ موضوعی رفتند که ما دچار خلأهایی در آن بودیم و هرچند آموزش‌ و پرورش با توسعه مراکز مشاوره‌اش امید داشت این خلأ را پر کند؛ اما ما نیاز به یک پشتیبانی رسانه‌ای داشتیم تا به کارمان ضریب دهیم که این برنامه به ما کمک کرد تا دوستان ما در آموزش‌ و پرورش با پشتوانه رسانه‌ای به کارشان سرعت دهند و اکنون با همکاری شبکه امید این مشکلات را پشت سر گذاشته‌ایم.

باقرزاده همچنین با قدردانی از فرایند طراحی شده گفت: من معتقدم هدایت تحصیلی و مشاوره و فرایندهای پرورشی دیگری را نیز می‌توان تبدیل به کار مشترک کرد.

مهم‌تر از حوزه نوجوان نداریم

در ادامه محمدصادق باطنی، مدیر شبکه امید ضمن بیان اینکه ما در دوره جدید تحولی صدا و سیما تمام تمرکز خود را بر پاسخگویی به نیاز واقعی نوجوانان گذاشتیم، عنوان کرد: تعداد زیادی از پرسش‌ها و دغدغه‌های نوجوانان بی‌پاسخ مانده است و در همین راستا تأمین نیازهای پرورشی نوجوانان برعهده ما است و شبکه آموزش نیز جنبه آموزشی این تشکیلات را برعهده گرفته است.

باطنی افزود: ما نیز با آموزش‌ و پرورش تعاملاتی داشتیم. از آنجایی‌ که کنکور امسال دو نوبتی و تأثیر سوابق تحصیلی بیش‌ از پیش شد و ابهامات زیادی به وجود آمد، خیلی از خانواده‌ها سؤال داشتند. ما تلاش کردیم در راستای اهداف مربوط به عدالت‌محوری و اطلاع‌رسانی عمل کرده و کار انتخاب رشته را برای نوجوانان به‌خوبی پیش بردیم.

مدیر شبکه امید همچنین گفت: وحید ولی، تهیه‌کننده برنامه «برو پی کارت» و همکارانشان این برنامه را به‌خوبی پیش بردند و از ابتدای تابستان که فصل جدیدش شروع شده، دست‌به‌کار شدند تا هرجا این برنامه روی آنتن آمد به بهترین شکل پاسخگوی بچه‌ها باشد و بتوانند چیدمان رشته‌ها در دفترچه و سوالات‌شان را از منبعی موثق بپرسند.

او تصریح کرد: این هم‌افزایی را به فال نیک می‌گیریم تا بچه‌ها را به‌خوبی به سمت مراکز مشاوره آموزش‌ و پرورش هدایت کنیم و ظرفیت این بخش را ارتقا دهیم.

در ادامه باطنی مدیر شبکه امید در پاسخ به همپوشانی برنامه‌های شبکه امید با شبکه آموزش گفت: شبکه آموزش تحول بزرگی را با برنامه مدرسه تابستانی در کنکور، فصل امتحان و تابستان رقم زده است. در شبکه امید هم برنامه‌هایی داشتیم.

مدیر شبکه امید اضافه کرد: حوزه آموزش کنکور برعهده شبکه آموزش و مدرسه کنکور است. ما نیز مسائل پرورشی و جهت‌گیری تخصصی و هدایت تحصیلی را برعهده گرفتیم و بحث انتخاب رشته‌های بچه‌ها را پیش می‌بریم. در واقع به‌نوعی در ادامه مسیر ایستاده‌ایم و در انتخاب شغل و مسیر هویت تخصصی در آینده برای پیشبرد اهداف تلاش می‌کنیم. این نه‌تنها موازی‌کاری نیست؛ بلکه هم‌افزایی است.

وی افزود: ما در کشورمان کاری مهم‌تر از نوجوانان نداریم و مهم‌تر از همه در حوزه هویت نوجوان مسئولیم.

کلیشه‌شکنی از تعیین رشته

وحید ولی، تهیه‌کننده «برو پی کارت» درباره تولید این برنامه گفت: متأسفانه رسانه کارکردهایی داشته؛ اما یکی از این کارکردهای اشتباه برای مشاوران و نوجوانان کلیشه‌های مربوط به مسئله هدایت شغلی و انتخاب رشته است. انگاره‌هایی که در ذهن خانواده است که حتماً مسیر موفقیت از دانشگاه است. رسانه در این فضا متهم است و از همان‌جا باید شروع کرد و کلیشه‌ها را شکست و به مبارزه با آن رفت. این برنامه سراغ این کلیشه‌شکنی‌ها رفته است.

این تهیه‌کننده با اشاره به لزوم پرداخت به این موضوع افزود: تقریباً پنج سال است که برای ساخت این برنامه در حال تحقیق و پژوهش هستیم. بارها نمونه‌هایی را نشان دادیم که از رشته‌های بسیار خوب و قابل‌قبول وارد رشته‌ای شده که به آن علاقه داشته است. ما دانشجویی را در این برنامه نشان دادیم که در رشته مهندسی برق دانشگاه شریف مشغول به تحصیل بود؛ اما سال آخر به سراغ رشته مددکاری اجتماعی رفت. خیلی‌ها می‌دانند که رشته برق دانشگاه شریف آمال و آرزوهای بچه‌های ریاضی است. ما به فراخور تحقیقات با آدم‌های مختلفی آشنا شدیم که روایت آن‌ها در تهیه این برنامه نقش بزرگی داشته است.

اهمیت علاقه نوجوان در انتخاب رشته

محمدرضا ارکان، کارگردان برنامه تلویزیونی «برو پی کارت» نیز با بیان این مطلب که ما همه از معلم‌ها بودیم و در مدارس مختلف فعالیت کردیم، خاطرنشان کرد: دغدغه «برو پی کارت» دغدغه معلمی‌ بود. اکنون با آمارهای عجیب و غریب‌تری روبه‌رو هستیم و عدم هم‌خوانی رشته و شغل بالا و همچنین نگران‌کننده است؛ اما برای ما مهم بود که کلیشه‌شکنی کنیم و خانواده‌ها و بچه‌ها را از منجلاب مافیاهای کنکور نجات دهیم.

وی ادامه داد: «برو پی کارت» یک برنامه آیتمی است. در فصل اول شش آیتم داشتیم که در آن از افرادی که از یک رشته راضی بودند و یک نفر دیگر از خواندن آن رشته ناراضی است دعوت می‌کردیم تا تجربیات‌شان را به اشتراک بگذارند. همچنین آیتم «کف بازار» را داشتیم که در این بخش، شغل و محیط این رشته‌ها را معرفی می‌کردیم، «ماست من ترشه» دیگر آیتمی‌ بود که فردی را به برنامه می‌آوردیم که سال‌ها در یک رشته تحصیل کرده؛ اما تغییر مسیر داده است. یک بخش نمایشی دیگر نیز با عنوان «غلط مصطلح» داشتیم که در آن یک دفتر مشاوره ساختیم که مشاوره‌دهنده سعی می‌کند افراد را از کلیشه‌های رایج در مورد انتخاب رشته و دانشگاه نجات دهد.

این کارگردان در پایان تصریح کرد: سعی کردیم فصل دوم «برو پی کارت» متناسب با سلیقه نوجوانان باشد و بستری جداگانه داشته باشد که به‌خودی‌خود دیده شود.

ارکان در خصوص فصل جدید این برنامه نیز گفت: در فصل جدید به مدت هشت شب ویژه‌برنامه‌ای برای انتخاب رشته داریم که در آن سؤال‌های مخاطبان برنامه که می‌خواهند رشته انتخاب کنند را پاسخ می‌دهیم.

او در مورد آیتم‌های کوتاه فصل جدید این برنامه که به طور زنده روی آنتن می‌رود، اظهار کرد: در این فصل به ابهامات و سؤالات پاسخ می‌دهیم به دلیل روند متفاوت امسال در کنکور آیتم‌ها را چیدیم. در آیتم «رشته چین»، چینش رشته‌ها را آموزش می‌دهد. در بخش «رشته به رشته» معرفی رشته‌های دانشگاهی و مشاغل مرتبط با آن را نشان می‌دهیم. همچنین آیتم «راه‌بلد» درخدمت روانشناس و مشاور تحصیلی است تا دانش‌آموزان را با مسائل خودشناسی و مسائل پایه‌ای و هوشی آشنا کند.

به گفته این کارگردان هر شب نیز مهمانان تلفنی داریم که از سوی سازمان سنجش و آموزش‌ و پرورش به سؤالات مخاطبان برنامه پاسخ می‌دهند تا در لحظه رفع ابهام شود. ما از طریق پیامک و پیام‌رسان شاد هم با مخاطبان در ارتباط هستیم و در برنامه زنده اینترنتی پاسخگوی پرسش‌ها هستیم.

به فکر انتخاب رشته نوجوان کم‌برخوردار بودیم

در ادامه سعید شهبازی، مجری درباره چالش‌های اجرای این برنامه عنوان کرد: گروه تولید این برنامه همه از طیف معلمان هستند و من افتخار این را دارم که ۱۴ سال معلم هستم و به تجربه ارتباط با رفقای نوجوان خود افتخار می‌کنم.

وی افزود: عوامل برنامه «برو پی کارت» تلاش زیادی برای ارتقای کیفی کار به لحاظ محتوایی انجام دادند و بار اصلی نیز برعهده دوستانی است که در اتاق فکر تولید محتوا فعالیت می‌کنند. البته این هم‌فکری کار ما را آسان کرده است؛ اما به سهم خود از وجود این فضا بسیار خوشحالم. شهبازی در خصوص حضور عوامل برنامه در واحد ۱۶۲ و پاسخگویی به مخاطبان برنامه نیز گفت: دیروز و امروز که در خدمت دوستان بودیم پیام‌هایی از سوی مخاطبان از سراسر کشور به ما می‌رسید که نشان می‌داد این عزیزان از دسترسی به مشاور تحصیلی و… محروم‌اند. شاید برای ما بعضی چیزها سؤال باشد؛ اما برای آن‌ها دغدغه است و دقیقاً به همین دلیل خوشحالم چرا که برنامه‌ای ساختیم که در راستای عدالت آموزشی حرکت کنیم و به دانش‌آموزان در ایام انتخاب رشته کمک کنیم. این قول را می‌دهیم هیچ سوالی را بی‌پاسخ نگذاریم.

فرهنگ‌سازی با همراهی رسانه ملی

در ادامه این نشست امیر تجلی‌نیا، مدیرکل امور تربیتی و مشاور مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش‌ و پرورش با اشاره به استفاده از ظرفیت رسانه در انتخاب رشته اظهار کرد: یکی از درگاه‌‌های آسیب اجتماعی این است که فرد متناسب با ویژگی‌های شخصیتی و علائقش به رشته و شغلی که دوست دارد هدایت شود و این برایش آسیب‌زاست و تبعات بعدی‌اش در زندگی خوشایند نیست.

او ادامه داد: توصیه من این است که در انتخاب رشته حتماً با افراد خبره که با رشته‌های تحصیلی کاملاً آشنایی دارند مشورت و به پایگاه‌های دارای مجوز مراجعه کنند.

تجلی‌نیا با بیان اینکه در بخش‌های مختلف به‌خصوص حوزه هدایت تحصیلی و آسیب‌های اجتماعی نیازمند تعامل و همکاری با شبکه امید هستیم، گفت: نوجوانان ما تفاوت و ویژگی‌هایی دارند و به همین منظور می‌بایست بسترهایی برای مشارکت بیشتر آماده شود. در تربیت این نکته مهم است که در وهله اول خانواده‌ها آموزش مهارت‌های فرزندپروری را درست ببینند. دوران کرونا باعث شد نوجوانان ما زودتر وارد فضای مجازی شوند و نباید انتظار داشت که آن‌ها به دوره‌های پساکرونا برگردند. پس باید در این راستا فرهنگ‌سازی کنیم.

وی ادامه داد: ما ۳۲ مرکز با شماره تماس ۱۵۷۰ در مراکز استان‌ها داریم که پاسخگوی والدین، فرهنگیان و دانش‌آموزان هستند که می‌توانند با شماره ثابت و همراه بدون پیش‌شماره تماس بگیرند و به سؤال‌هایشان پاسخ داده شود.

کمک به عدالت آموزشی در دانش‌آموزان

در ادامه طاهره فضائلی، معاون برنامه‌ریزی امور مشاوره اداره کل امور تربیتی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به تأثیر رسانه در مشاوره تحصیلی دانش‌آموزان گفت: برنامه «برو پی کارت» یک برنامه تخصصی و در اصل علمی است و اگر دانش‌آموزان توجه کنند پاسخ بسیاری از سؤالاتشان را دریافت می‌کنند. تعامل این برنامه با پایگاه‌های انتخاب رشته آموزش‌وپرورش کمک می‌کند دانش‌آموزان از عدالت آموزشی برخوردار شوند. ۱۴۰۰ پایگاه انتخاب رشته کنکور را در نظر گرفتیم. صداوسیما با معرفی پایگاه‌های ما، نقش پایگاه‌ها و مشاورانی که بابت درآمدزایی فعالیت می‌کنند را کم‌رنگ‌تر می‌کند.

استعدادها را از دبستان بشناسیم

ناصر حیدری، رئیس گروه استعدادیابی و مشاور تحصیلی نیز با اشاره به استعدادیابی میان نوجوانان عنوان کرد: یکی از موارد و مسائل روز کشور بحث استعدادیابی است. خیلی‌ها این روزها تلاش می‌کنند استعدادیابی انجام دهند و هر وزارت‌خانه بر اساس نیازش این کار را انجام می‌دهد اما جایگاه استعدادیابی در آموزش‌ و پرورش است و از همان مقاطع پایه پیش‌دبستانی باید شروع شود و نمی‌شود این را از دوره متوسطه شروع کنیم. معتقدم باید در بحث انتخاب رشته کنکور به شکل ویژه و پررنگ‌تری به آن پرداخته شود.

وی با اشاره به نقش رسانه ملی و خانواده‌ها در این‌باره اظهار کرد: افزایش ظرفیت آگاهی مردم و خانواده در بعد تربیتی اهمیت دارد و نقش رسانه ملی هم در این فضا دوچندان است. ما این امر را شعار خود قرار دادیم تا خانواده‌ها اطلاعات را به‌روز دریافت کنند و رسانه‌ها بخصوص صداوسیما در ایجاد آگاهی در میان مردم و توجه به استعدادیابی نقش اساسی دارد.