آداب عزاداری ماه محرم در شهرهای مختلف ایران
ملارد (پانا) - جمعی از عزاداران ماه محرم که هر کدام در شهرهای مختلف متولد شده‌اند، تفاوت در آداب و رسوم ماه محرم بین شهرهای ایران را وابسته به فرهنگ و سنت‌هایی که از گذشتگان به‌جا مانده است خواندند و انجام آن‌ها را راهی برای حفظ سنت‌هایشان و انتقال آن به نسل‌های دیگر دانستند.
مسلمانان و ایرانیان قرن‌ها و سال‌های زیادی است که ولادت‌ها، شهادت‌ها و مراسمات مختلف اسلامی را ارزشمند می‌شمارند و با انجام آداب و رسوم مناسب و مخصوص هر مناسبت بیانگر عشق و ارادت‌شان به امامان و اهل بیت هستند، اما ماه محرم را از تمامی مراسمات مهم‌تر و ارزشمندتر می‌دانند، زیرا می‌دانند امام حسین (ع) و یارانش با ستمگران مبارزه کردند و حرف ظلم را نپذیرفتند، از این رو برای این رشادت و شجاعت آن‌ها هر سال در ماه محرم عزاداری می‌کنند و هر سال باشکوهتر از سال قبل محرم را برگزار می‌کنند.
مراسم محرم در شهرهای ایران بسیار باشکوه برگزار می‌شود و مورد استقبال چشمگیری نیز قرار می‌گیرد، به‌طور کلی ایرانیان هر سال از اول محرم به مدت یک ماه با توجه به فرهنگ شهرشان و سنت‌هایی که از گذشتگانشان به‌جا مانده است عزاداری می‌کنند.
برای آشنایی با آداب و رسوم مراسمات ماه محرم در شهرهای مختلف، گفت‌و‌گویی با جمعی از عزادارن حسینی داشتیم.
لرستان
حسین زمانی، جوان اهل خرم‌آباد از مهم‌ترین آداب و رسوم ماه محرم در شهرشان به گل مالی عزاداران اشاره کرد و گفت: «عزادارن و عاشقان امام حسین(ع) در دو روز تاسوعا و عاشورا سنت گل مالی را انجام می‌دهند، زنان و مردان و هر شخصی که بخواهد می‌تواند مقداری از گل و خاک را روی سر و بدن خود می‌ریزند و با این کارشان شدت ناراحتی خود را نشان می‌دهند، همچنین در هیئت و کنار تکیه‌ها جوانان حوضچه‌هایی را درست کردند که در آن گل مشاهده می‌شود و برخی از عزادران به طور کامل وارد گل حوضچه می‌شوند و پس از گلی شدن سر و بدنشان به عزاداری و حضور در دسته عزاداران می‌پردازند، هنگامی که ایام محرم با ماه‌های سرد سال برخورد می‌کنند مردم خرم‌آباد آتش روشن می‌کنند و به دور آتش حلقه می‌زنند و عزاداری می‌کنند از این رو از روز ششم و هفتم محرم در کوچه‌های شهر اشعاری می‌خوانند و موضوع و هدف اشعار درخواست هیزم و چوب برای برپایی آتش هیئت است.»
تبریز
معصومه زارع، زاده تبریز آیین عزاداری ماه محرم را در تبریز این‌گونه توصیف کرد: «مردم تبریز ماه محرم و اهل بیت امام حسین (ع) را بسیار ارزشمند می‌شمارند و هر سال هیئت و دسته‌های عزاداری را با شکوه‌تر از سال قبل برپا می‌کنند، تبریز هم همانند دیگر شهر‌ها در ماه محرم آداب و رسوم مخصوص خود را دارد، یکی از مهم ترین مراسم‌هایی که مردم تبریز هر ساله آن را برگزار می‌کنند آیین شاه حسین است برای اجرای این مراسم عزاداران کنار یکدیگر می‌ایستند و یک دست‌شان را روی کمر فرد کناری خود قرار می‌دهند و با همکاری همه عاشقان حسین زنجیره‌ای درست می‌شود و با چوب‌های مخصوصی که در دست خالی خود دارند طول پا تا سر خود را طی می‌کنند و هنگام انجام این حرکات ندای (شاخسی) سر می‌دهند که به معنای (وای حسین) است، این سنت از گذشتگان ما در تبریز به جای مانده است و به این معنا است که حاضرین در دسته در حال سفر به کربلا و درک حس و حال قرار گرفتن کنار امام و حسین (ع) و یارانش هستند.»
تهران
علی سهرابی که زاده و بزرگ شده تهران است درباره آداب و رسوم ماه محرم در شهر تهران، عنوان کرد: «ما تهرانی‌ها هر سال در ماه محرم به شهرمان پرچم و ریسه‌های محرمی نصب می‌کنیم، با کمک جوانان موکب‌هایی برای پذیرایی از عزاداران برپا می‌کنیم و با قرار گرفتن عزاداران کنار یکدیگر دسته‌های عزادارن درست می‌شود و همزمان با مداح هیئت که نوحه می‌خواند عزاداران حاضر در جمع زنجیرزنی و سینه‌زنی را شروع می‌کنند، شب‌های محرم هم هیئت‌ها برگزار می‌شوند و تا پاسی از شب مردم تهران مشغول عزادارای، راز و نیاز هستند، کسانی هم که قصد توزیع نذری را در ایام محرم دارند، قربانی خود را بین نیازمندان و مراکز بهزیستی تقسیم و توزیع می‌کنند.»
بوشهر
نرگس دیلمی، خدمتگزار مراسمات ماه محرم که اهل بوشهر است، محرم را در بوشهر بسیار باشکوه توصیف کرد و گفت: «محرم در بوشهر همانند تمامی شهرهای دیگر به صورت دسته‌های عزاداران و برپایی هیئت‌ها و موکب‌‌ها هر سال برگزار می‌شود، اما موردی که باعث می‌شود ایام محرم در شهرمان باشکوه برگزار شود، انجام آیین دمام‌زنی و سنج‌زنی است، عزاداران برای انجام این سنت قدیمی باید با تجربه باشند زیرا نواختن دمام کار سختی است و کسانی که این کار را در هیئت برعهده می‌گیرند به «اشکون زن» معروف هستند همچنین از غذا‌های بومی برای نذری استفاده می‌شود، غذاهایی مثل شکر پلو و قیمه بوشهری، آش بوشهری و حلوای برنجی جزو غذا‌های مناسب و معروف برای توزیع نذری مردم بوشهر هستند.»
یزد
محمدعلی جمشیدیان، خادم و دوستدار اهل بیت به مهم‌ترین آیین ایام محرم در یزد اشاره کرد و گفت: «وقتی صحبت از محرم در یزد می‌شود همه عموم تنها به یک آیین کهن فکر می‌کنند، آیین نخل‌گردانی یکی از مهم‌ترین و با‌شکوه‌ترین رسوماتی است که عزاداران یزدی برای ماه محرم آن را انجام می‌دهند، اکثر مردم وقتی به آیین نخل‌گردانی فکر می‌کنند، حمل درخت نخل را در هیئت تصور می‌کنند، اما برخلاف نامش این آیین به درخت نخل مرتبط نیست، نخل نام یک سازه چوبی بزرگ است که با همکاری عزاداران با خنجر، شمشیر، شیشه و پارچه رنگی تزئین می‌شود و با همیاری دوستداران اهل بیت در دسته‌های عزاداران حمل می‌شود، همچنین غذای معروفی که در یزد برای نذری رایج است آش امام حسین نام دارد.»
هر سال محرم در ایران با همت تمامی هموطنان باشکوه برگزار می‌شود، چرا که برگزاری عزتمند مراسمات ماه محرم بیانگر عشق و ارادت مسلمانان به امام حسین (ع) و اهل بیت است، اما با وجود سنت‌ها و آیینهای زیبا و کهنی که از گذشتگان در برخی از شهرهای ایران به جا مانده محرم در تبریز، خرم آباد، بوشهر و یزد زیباتر و باشکوهتر برگزار می‌شود، انجام سنت‌هایی که از گذشتگان به جا مانده است موجب حفظ آن‌ها برای نسل‌های بعدی می‌شود، با انتقال سنت‌ها و آیینهای مربوط به هر شهر به نسل‌های بعدی، اصالت آن شهر و مردمانش حفظ می‌شوند.
خبرنگار دانش آموز: نرگس زندیه
ارسال دیدگاه