تأکید بر تغییر شیوه‌نامه آموزشی هنر در دانشگاه‌ها بر مبنای آموزش استاد شاگردی

یازدهمین دوسالانه ملی نگارگری ایران، عصر روز گذشته با معرفی برگزیدگان بخش‌های مختلف در موزه هنرهای معاصر تهران به کار خود پایان داد.

سلیمان سعیدآبادی در سخنانی گفت: یازدهمین دوسالانه ملی نگارگری ایران به‌منظور توسعه و اعتلای جایگاه نگارگری در ایران معاصر، ایجاد زمینه‌های مناسب برای رشد و شکوفایی نگارگری متناسب با حفظ و تداوم اصول بنیادین این هنر و حمایت از هنرمندان مستعد این عرصه، در گرایش‌های نگارگری، گل و مرغ، تذهیب و طراحی نگارگری پس از یک وقفه تقریباً شش‌ساله و پیگیری‌های فراوان به همت مؤسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر و حمایت اداره کل هنرهای تجسمی وزارت ارشاد و پس از کش‌وقوس‌های فروان در روز دوازدهم اسفندماه سال 1401 در محل نگارخانه صبای فرهنگستان هنر ایران آغاز به کارکرد.

وی بیان کرد: ما امروز اختتامیه دوسالانه‌ای را جشن می‌گیریم که سی سال پیش با اهدافی مشخص آغاز به کارکرد و امروز اولین دوره خود در قرن جدید را ختم می‌گیرد و متأسفانه باید بپذیریم پس از گذشت سی سال هنوز به اهداف اولیه خود ازجمله راه‌اندازی انجمن نگارگری و برگزاری دوسالانه بین‌المللی نگارگری نرسیده است.

سعیدآبادی همچنین تصریح کرد: نکته مهم این است که جدای از اهداف جامانده ما، اکنون در دوره و عصری زندگی می‌کنیم که هنر لازمه جهان آینده است و ما باید در متن اجرای اهداف متناسب با این عرصه مهم باشیم نه خواندن و مشاهده رویدادهای آن.

وی در تشریح این نکته گفت: معتقدم استمرار برگزاری این دوسالانه در این سطح جوایز و با این کیفیت به‌هیچ‌وجه در قامت این هنر تثبیت‌شده جهانی به نام ایران نبوده و نیست. در مقایسه با فعالیت‌ها و اقدامات دو دهه اخیر در کشورهای منطقه و همسایه ایران ما نباید صرفاً در جایگاه شرکت‌کننده حرفه‌ای این رقابت‌ها شناخته شویم. بخشی از این نقیصه به سیاست‌گذاری‌های اشتباه و ناکارآمدی متولیان و سیاست‌گذاران فرهنگی و هنری کشور در طول این دوران بازمی‌گردد که متأسفانه نتوانستند درک درستی از جایگاه جهانی این هنر در جهان پیش رو داشته و برنامه‌ریزی مدونی برای ایجاد بستر درست شکوفایی استعدادهای جوان آن دوره انجام دهند و متأسفانه یک نسل مشتاق و خبره را از دست دادند. بخش دیگر لزوم پرداختن استادان و اهل هنر به مبانی و ویژگی‌های پنهان این هنرها برای ارائه نسخه‌ای متناسب با نیازهای انسان جهان مدرن است که باید بگوییم در این حوزه نیز آن‌چنان‌که باید تلاشی صورت نگرفته که البته باز بخشی به عدم وجود بسترها و امکانات لازم برای اجرای این مهم از سوی سیاست‌گذاران است.

دبیر یازدهمین دوسالانه نگارگری با اشاره به دنیای جدید و لزوم درک نیازهای جدید، توضیح داد: بی‌شک یکی از ابزارهای مهم ورود به‌نظام نوین جهان، هنر و به‌ویژه هنرهای ریشه‌دار سنتی است. پس با نظر به اهمیت اقتصاد فرهنگ و صنایع فرهنگی و حرکت در راستای بسترسازی برای تمدن نوین اسلامی و بیانیه گام دوم انقلاب نیاز مبرم به ایجاد زمینه‌های لازم و اقدام عملیاتی جهت ایجاد بسترهای لازم برای رشد و شکوفایی استعدادهای این حوزه از سوی متولیان هنر و فرهنگ جمهوری اسلامی ایران است.

وی در پایان گفت: ما با نگاه خوش‌بینانه به آینده و با اتکا به استعداد، دانش و تجربه هنرمندان جوان و پیشکسوت خود و از سویی با شناخت ظرفیت‌ها و نیازهای روز جامعه بین‌المللی در رشته‌های طراحی سنتی، نگارگری، تذهیب و گل و مرغ، در پی آن هستیم تا بتوانیم گامی اساسی در همراهی کشورهای مؤثر و مدعی در این عرصه داریم تا با ایجاد یک جنبش عظیم هنری در حوزه رشته‌های فوق بتوانیم ویژگی‌ها و مبانی عمیق حکمت هنر اسلامی، نهفته در نقوش و رنگ‌ها این هنر را به‌عنوان یک میراث بزرگ انسانی در عصر مفهومی به‌درستی عرضه کنیم.

سجاد محمدیار زاده رئیس دانشگاه فرشچیان که به نیابت از استاد فرشچیان در این مراسم شرکت کرده بود،در سخنانی بر تغییر شیوه آموزشی هنر نگارگری در دانشگاه‌ها تأکید کرد و گفت: شما هنرمندان هستید که چراغ نگارگری ایران را روشن نگه‌داشته ابد؛ هنر نگارگری اصالت دارد و شما هنرمندان آن را زنده نگاه داشتید و از این حرفه دست برنداشته‌اید. استاد فرشچیان نیز باوجود کسانی که دارد، همیشه از ما گزارش کار می‌خواهد و بحث آموزش را پیگیری می‌کند و دلش و دغدغه‌اش هنر نگارگری است، چراکه این هنر در محدودیت مکانی و زمانی نمی‌گنجد.

وی در ادامه توضیح داد: خواسته من از هنرمندان نگارگر این است که به مدد ما بیایند تا در تغییر شیوه آموزشی این هنر بتوانیم کاری مؤثر انجام دهیم. برای این منظور شیوه‌نامه آموزشی را مبتنی بر دغدغه‌های استاد فرشچیان تدوین کرده‌ایم چراکه در بحث تحصیلات تکمیلی ما هنرمند شاخص تحویل جامعه نمی‌دهیم. این شیوه‌نامه در شورای هنر نیز تصویب‌شده و قرار است که اجرایی شود. اهداف دانشگاه فرشچیان در این زمینه تعریف‌شده است.

یار زاده همچنین به راه‌اندازی جایزه و بینال استاد فرشچیان اشاره کرد و از هنرمندان در راه‌اندازی این دو رویداد درخواست کمک و یاری کرد.

وی در پایان گفت: گام اول ما در این راستا، شناسنامه‌دار کردن آثار برگزیده دوسالانه یازدهم نگارگی است. همچنین نهضت دیپلماسی هنر را شروع کردیم و سعی داریم آموزش جدید نگارگری را اشاعه دهیم.

سالاری: در نظر داریم بچه‌های هنر با نظام خاص خودشان آموزش ببینند

در ادامه محمود سالاری معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی با سپاس از دبیر دوسالانه و هنرمندان، بیان کرد: رونق هنر نگارگری به دلیل حضور بزرگواران و هنرمندانی چون شما است که آثارشان در این دوسالانه به نمایش درآمد یا به هر دلیلی به دیوار ننشست.

وی همچنین گفت: از اوایل قرن بیستم، بحثی جدی مطرح شد که آیا هنر همان زیبایی است یا زیبایی چیزی است و هنر چیز دیگری! از آن زمان تا اکنون دعوای هنر مدرن و مدرنیته و نگاه به هنرمندان آغاز شد. اگر اکسپرسیونیسم را گزاره گرایی معنی کنیم، به‌واقع این است که هنرمند در یک سیر و سلوک معرفتی گزارشی از آن عالم را به این عالم می‌آورد. حال گزاره گرایی به هنر غربی یک خروجی می‌دهد و گزاره گرایی در نگاه سیر و سلوکی و معرفتی خروجی دیگری به دست می‌دهد و نگارگری ما به اعتقاد من معنای دوم را شامل می‌شود و اگر سلوک و معرفت از آن گرفته شود، به‌نوعی بی‌هویت می‌شود. سلوک و معرفتی هنرمندی که دست‌به‌قلم می‌برد نیز در شکل‌دهی به این تصاویر بسیار مهم است و به همین دلیل ویلیام بیمن در کتاب خودش اشاره می‌کند شاید نگارگری، شبیه‌ترین هنر به ما ایرانی‌هاست.

سالاری عنوان کرد: ویلیام بیمن که نزدیک به چهل سال روی ایرانی‌ها مطالعه کرده است و ریزترین کلمات ما را تحلیل کرده است، هرچند جفای بزرگی در حق ما ایرانی‌ها در زمان تسخیر لانه جاسوسی و کمک به گروگان‌های آمریکایی کرده است که در تحلیل خود از مردم ایران، آن‌ها را به دروغ‌گویی منسوب کرده است چراکه علم او بر پایه تحلیل زبانی بود؛ درصورتی‌که رفتار ما ایرانی‌ها پیچیدگی دارد.

وی افزود: نگارگری ایرانی منهای آن تحلیل جفاکارانه ویلیام بیمن، شبیه به ما ایرانی‌ها است؛ عمیق و پرلایه، پیچیده و زیبا است و آنچه به نظر می‌رسد هنر به معنای زیبایی‌شناسی است. هنر نگارگری توانسته به بهترین شیوه، آینه‌دار ذهن و روح و زبان ما ایرانیان مسلمان باشد.

معاون هنری ارشاد در بخش دیگری از سخنانش به سخنانی سجاد یار زاده اشاره کرد و گفت: ما در شورای عالی هنر، نظام شاگردی استادی را با گفتگوهای گسترده‌ای که داشتیم، پیگیری کردیم و در تلاش هستم با کمک بزرگواران و اساتید، این نظام شاگردی استادی را جا بیندازیم و این شیوه در طول چندین سال جواب داده است؛ همچون هنر خوشنویسی که با نظام استادشاگردی توانسته رشد و گسترش پیدا کند. درواقع به‌جای اینکه هنر را پروبال و رشد دهیم، در قفس محصورش کرده‌ایم و خلاقیت را از نسل جوان گرفته‌ایم و همه‌چیز از بین رفته است. در حال تلاشیم که برادران در نظام عالی کشور را مجاب کنیم بچه‌های هنر را جدای از مقاله و جزوه بدانند و با نظام خاص خودشان آموزش ببینند.

وی در پایان درباره اصالت آثار نیز توضیح داد: ما در دولت جلسات متعددی را به همراه وزیر در ریاست جمهوری داشته‌ایم تا بتوانیم سهم یک درصد خرید آثار هنری را از قانون و روی کاغذ بودن، بالفعل کنیم و به تصویب برسانیم. این مبحث یکی از مهم‌ترین اشکالاتی که داشت، همین اصالت هنری است که باید در بخش خرید به آن اعتماد کرد. ما عرض کردیم دانشگاه‌ها و مؤسساتی تشکیل‌شده که روی اصالت آثار هنری نظر می‌دهند و نکته‌ای که آقای یار زاده مطرح کرد، اینجا به کار ما می‌آید.

سپس، عبدالرضا سهرابی و سلیمان سعیدآبادی و جعفر واحدی روی صحنه آمدند و کتاب یازدهمین دوسالانه ملی نگارگری ایران را رونمایی کردند و در ادامه، کلیپ داوری نهایی دوسالانه پخش شد.

برای اهدای جوایز برگزیدگان، از اعضای هیات داوران و انتخاب شامل سلینا پوریا، خشایار قاضی‌زاده، میثم حسن خانی و سعیدآبادی دبیر دوسالانه و محمود سالاری و سجاد یار زاده دعوت به حضور روی صحنه شدند تا جوایز برگزیدگان را اهدا کنند. اسامی برگزیدگان به شرح زیر است:

* بخش نگارگری
تقدیر شده‌ها
در این بخش لوح تقدیری به محبوبه حسینی، سهیلا جاهد، مریم شاکری چالشتری و دنیا امام‌حسینی اهدا شد.
برگزیده‌ها
نفر اول: نغمه ترابیان از شهر قدس
نفر دوم: هادی فقیهی از تهران
نفر سوم: مایده اینانلو از البرز

* بخش تذهیب
تقدیر شده‌ها: زینب شاهی، زینب مسعودی، زهرا اسدی و فرینوش غلامعلی تهرانی
برگزیده‌ها
نفر اول: بتول ثابتی از کرج
نفر دوم: زهرا دوستی از قزوین
نفر سوم: نسرین آقامیری از کرج

* بخش طراحی نگارگری
در این بخش سه هنرمند به‌صورت مشترک برگزیده شدند که به هر هنرمند علاوه بر لوح، مبلغ ۷ میلیون تومان اهدا شد.
برگزیده‌ها
مریم رشیدی راد از آبادان
علی رفیعی از شهرکرد
سعیده رضایی از تهران

* بخش گل و مرغ
در این بخش به صلاحدید هیات داوری، برگزیدگان با توجه به کیفیت و تعداد آثار در دو گرایش «گل مرغ» و «گل مرغ لاکی» معرفی و تقدیر شدند.
برگزیدگان گرایش گل و مرغ
برگزیده اول: رعنا شریلو از کرج
برگزیده دوم: محمدرضا آقامیری از کرج
برگزیده سوم: آزاده شوش پور از تهران

برگزیدگان گرایش گل و مرغ لاکی
نفر اول: فاطمه غزالی از اصفهان
نفر دوم: فاطمه هندی از تهران
نفر سوم: سمیه شیرمحمدی از تهران