غول‌های رسانه‌ای جهان علیه بچه‌های ایران

تابستان فصل مورد علاقه بچه‌ها است؛ چرا که می‌توانند تقریبا سه ماه را برای اموری غیر از درس، کتاب و مدرسه وقت بگذارند. یعنی پرداختن به بازی، سفر ، تفریح و سرگرمی به وسعت دل! اما در این گذار همواره فرصت‌ها و تهدیدهایی بالقوه در کمین است. بنابراین بیش از همه، این مهم برعهده خانواده‌ها است که با برنامه‌ریزی صحیح و آگاهانه‌ برای فرزندان خود، چنین آسیب‌هایی را به حداقل برسانند.

قبل از همه این آسیب‌ها، غول‌های رسانه‌ای ریز و درشتی که به وسیله شبکه‌های ماهواره‌ای فرهنگ ما را مورد تهاجم قرار می‌دهند، عرض اندام می‌کند.

برخی بر این باور هستند که پیشرفت رسانه‌های ماهواره‌ای، پدیده‌ای مطلوب و سرگرم‌کننده است. برخی دیگر ماهواره‌ها را به جهت تحقق دهکده جهانی، لازم و ضروری می‌دانند. اما چگونه و در چه سطحی باید از مواهب این پدیده قرن بیست و یکم استفاده کرد.

درست است که ماهواره و تکنولوژی‌های جدید ارتباطی، سهم بسزایی در پیشرفت علم و رفاه انسان دارند اما پرواضح است که چنانچه به عنوان پدیده‌ای بدون کنترل در دسترس اقشار مختلف اجتماع قرار گیرند پیامدها و آسیب‌های نابهنجاری به دنبال خواهند داشت. از بین تمامی آسیب‌های این غول رسانه‌ای بیگانه، در ادامه چند مورد که بیشتر از موارد دیگر گریبانگیر جامعه جوان ما شده است را یادآوری می‌کنیم.

هالیوود دستگاه خشونت‌پراکنی

گزافه نیست که بگوییم بیش از 70 درصد محتوای ماهواره‌ها از کمپانی هالیوود تامین می‌شود. اینکه هالیوود سرگرم‌کنندگی را در بستر خشونت نامتعارف ترویج می‌کند حرفی بیهوده نیست. تکنولوژی تصویر منحصر به فرد این غول رسانه‌ای دنیا به مثابه بزرگترین دستگاه تولید آثار سینمایی آن‌هم به قصد کسب درآمد در هر شکل و گونه بی‌هیچ ملاحظاتی و انتشار تولیدات این کمپانی بویژه در کشورهای در حال توسعه به قصد هجوم بر اصالت زیست‌بوم این کشورها حرف تازه‌ای نیست.

ترویج خشونت یکی از مهمترین پیامدهای ارتزاق سمعی و بصری از شبکه‌های بیگانه است. مطالعات روانشناسی حاکی از آن است که مشاهده صحنه‌های خشونت‌آمیز، گرایش به پرخاشگری را در بینندگان آن بالا می‌برد و این در حالی است که حجم قابل مشاهده برنامه‌های ماهواره‌ای به فیلم‌های سینمایی و سریال‌هایی اختصاص دارد که در آن صحنه‌های خشونت‌آمیز به طور مکرر تکرار می‌شود.

سهل و آسان نشان دادن کشتار، قتل و هرگونه جنایت با سلاح سرد و گرم، ترس بیننده را فرو می‌ریزد. در واقع هنگامی که بیننده ساعت‌های متوالی، چنین‌برنامه‌هایی را به تماشا می‌نشیند، گویا در کلاس آموزشی ترویج خشونت قرار گرفته است. این تاثیرپذیری بر روی کودکان و نوجوانان بیشتر و قابل تامل‌تر است. ذهن و فکر و روح کودک و نوجوانی که آینده کشور را به دست خواهد گرفت اگر با این خشونت بی‌حد و حصر درآمیزد، دیر یا زود بزه‌ای را به دنبال خواهد داشت.

فرهنگ التقاتی + بحران هویت = استحاله فرهنگی

اکثر سریال‌ها و برنامه‌های ماهواره‌ای به راحتی و بدون هیچ سانسوری، مسائل نامتعارف در فرهنگ ما را مطرح می‌کنند و نمایش می‌دهند. این شیوه ارائه اطلاعات حتی در آگهی‌های بازرگانی ماهواره‌ای نیز به وفور دیده می‌شود. متاسفانه بارها مشاهده شده فرزندان کوچک خانواده بدون هیچ محدودیتی و در کنار والدین خود به تماشای تبلیغات نامتعارف با ادبیات مستهجن نشسته‌اند و نظاره‌گر این صحنه‌ها بوده‌اند. این در حالی است که آنها هیچگونه ظرفیتی برای پذیرش اینگونه اطلاعات ندارند اما تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند.

بلوغ زودرس یکی از نتایج منفی این مسئله است. الگوگیری و تکرار اعمال مشاهده شده با فرزندان کوچکتر نیز، بارها به علت همین مسئله گزارش شده است. اما تصور کنید نوجوانی که خوراک فکری خود را از چنین برنامه‌ها و فیلم‌هایی که براساس فرهنگ و اقلیم غربی تولید شده فراگرفته و اکنون زیست او در جامعه‌ای با مختصات و فرهنگ کشور ما است، کمترین آسیب‌اش تعارض فرهنگی و فرهنگ التقاتی‌ است که به بحران هویت منجر خواهد شد. پس لازم نیست که تاکید کنیم استحاله فرهنگی مهمترین دستکار بحران هویت است!

جنجال در خانواده

برنامه‌های ماهواره‌ای مهم‌ترین ابزار تهاجم فرهنگی دولت‌های متخاصم علیه کانون خانواده در ایران است و بیشترین تاثیرات آن نیز متوجه نوجوانان و جوانان می‌شود. به طوری که در میان انوع گروه مخاطبان، این گروه زمان بیشتری را صرف تماشای برنامه‌های ماهوا‌ه‌ای می‌کنند. این برنامه‌ها ارزش‌ها، باورها، تصورات، انتظارات و جهت‌گیری‌های ارزشی متفاوتی را تبلیغ و عرضه می‌کنند که باعث می‌شود به مرور زمان فاصله روانی بین والدین و فرزندان بیشتر و بیشتر شود و به انقطاع یا گسست نسلی منجر شود.

در چنین شرایطی چنانچه گسست نسلی شکل گیرد افراد خانواده به جای تعامل بر سر ارزش‌ها به جنگی تمام عیار مشغول خواهند شد. اختلافات و درگیری‌های شدید بین فرزندان و والدین، ترک منزل بدون اطلاع، حرمت‌شکنی‌ها و... نتیجه چنین فرایندی است. البته این‌همه تنها بخشی از همه مصائب ماهواره‌ها محسوب می‌شود.

اما اگر ماهواره را از سبد فرهنگی خانوار حذف کنیم، مشکل حل می‌شود؟ پاسخ منفی است. شما همین که ماهواره را به مثابه سرچشمه آسیب‌ها از چرخه‌ی سرگرمی‌های خانواده خارج کنید تازه به غول خان هفتم رسیده‌اید؛ اژده‌هایی قوی هیکل و هفت‌سر!

در عصر دیجیتال دنیای مجازی خواسته یا ناخواسته تهاجم بیگانه را به خانه‌ی شما می‌آورد. لحظه‌ای غفلت کافی‌است تا نهاد خانواده را درنوردد. در عین حال حذف این پدیده نیز ممکن نیست چراکه پس از پاندمی کرونا ناگزیر بخش قابل توجهی از آموزش‌های درسی و کلاسی در بستر فضای مجازی شکل گرفت. بنابراین لازم است در برابر این پدیده‌ی نوظهور ایمن شویم.

*خبرنگار گروه آموزش و پرورش