مدیریت بحران جمعیت انبوه را نداریم؛ راهکار چالش تاریخی ایمنی بازار

ایمنی بازار تهران یکی از نگرانی‌های همیشگی مسئولان شهری است. سال‌هاست در خصوص وضعیت بحرانی ایمنی بازار هشدار داده شده اما با وجود اقدامات انجام شده در سال‌های اخیر اما بسیاری از مشکلات همچنان پابرجاست.

سال گذشته در چهل و هفتمین جلسه کمیته خدمات و زیرساخت ستاد بازآفرینی پایدار کلان شهر تهران که به موضوع ارتقای ایمنی بازار بزرگ تهران اختصاص داشت، پیش بینی شد که طرح جامع ایمنی بازار تهیه می‌شود اما هنوز خبری از این طرح نیست.

هفته گذشته نیز معاون اول رئیس جمهور در بازدیدی که از بازار بزرگ داشت یکی از مشکلات بازار تهران را ایمنی عنوان کرد. بازار تهران مدت‌هاست که یکی از رکوردداران آتش سوزی در تهران است و چند هفته پیش هم در آتش سوزی بزرگی در این محدوده ۸ مغازه سوخت.

وضعیت بازار تهران یکی از موضوعات همیشگی تذکرات اعضای شورای شهر در همه ادوار به شهرداری بوده است. مدتی پیش نیز زهرا شمس احسان با اشاره به وضعیت بازار تهران گفت که بازار تهران فرسودگی مفرط، تراکم شدید فعالیت کنندگان و بورس فعالیت‌ها حاوی پتانسیل حریق است. مساحت ۱۱۲ هکتاری بازار تهران ۲ دهم درصد از مساحت تهران را در بر می‌گیرد، ۵۲ درصد عمده فروشی‌ها، ۵ درصد خرده فروشی‌ها و ۷ درصد کارگاه‌های تولیدی شهر تهران نیز در این مکان مستقر شده اند.

به گفته او روزانه یک و نیم تا ۲ میلیون نفر به محدوده بازار مراجعه می‌کنند درحالیکه بازار دچار فرسودگی مفرط است. ۷۲ درصد بناها بیش از ۳۰ سال است و ۴۸ درصد بناها بیش از ۵۰ سال عمر دارند و از مهمترین مسائل فقر شدید فضاهای روباز و نفوذناپذیری معابر است.

این عضو شورای شهر تهران هشدار داده است: با قدمت ۲۰۰ ساله بازار در حال حاضر بخش قابل توجهی از سیم کشی‌ها موجود مستهلک شده و در حوزه لوله کشی آب نیز بخشی از ظرفیت‌های کنونی پوسیده شده است.

شمس احسان تاکید کرد: رفع خطر از بناها واقع در معابر عمومی و خصوصی از وظایف اساسی شهرداری است بنابراین ضروری است در قالب مدیریت یکپارچه اقدامات فوریت دار از جمله صدور و یا ضرورت تمدید پروانه کسب را به داشتن شناسنامه ایمنی، هوشمند سازی اطفا حریق، تشکیل کمیته نظارت بر ایمنی بازار، اعتمادسازی میان بازاریان و مدیریت شهری، ارائه مشوق به بازاریان برای نوسازی و تکمیل زیرساخت‌های موجود در دستور کار قرار گیرد.

او از شهردار تهران خواست با تشکیل کارگروه ویژه نسبت به مدیریت این موضوع اقدام سریعی را انجام دهد.

احمد صادقی عضو شورای شهر تهران که زمانی مسئولیت مدیریت و پیشگیری از بحران پایتخت را برعهده داشت در خصوص راهکارهایی پیشنهادی برای حل ایمنی بازار به پانا گفت: «ایمنی بازار موضوع پیچیده‌ای است که به نظر من کارشناس این موضوع به راحتی حل شدنی نیست، زیرا ما در کشورمان مدیریت بحران جمعیت انبوه را نداریم و بازار تهران جدایی از فرسودگی و زیرساخت‌هایش به دلیل مشکلاتی که دارد بحران زا است.»

او ادامه داد: «یکی از بهترین راهکارها این است که بازار تهران به عنوان مکانی ارزشمند و میراثی حفظ شود و بقیه صنوف و فعالان بازار به نقطه‌ای مدرن و ایمن منتقل شوند»

اما محمد آقامیری عضو دیگر شورای شهر تهران چندان با این ایده موافق نیست. او با بیان این که بازار تهران یک سبک سنتی و قدیمی دارد و نمی‌توانیم بافت سنتی آن را بر هم بزنیم به پانا گفت: «باید تا جایی که امکان دارد سیستم اعلام و اطفای حریق در بازار را تقویت کنیم تا خسارت‌ها به حداقل برسد البته به دلیل ساختارهای بازار که یک بافت قدیمی است امکان مداخله زیاد در این محدوده وجود ندارد.»

او درخصوص پیشنهاد حفظ بازار تهران به عنوان یک فضای میراثی و انتقال اصناف از این محدوده را نشدنی دانست و گفت: این حرف‌ها که گفته می‌شد بافت میراثی بازار را حفظ کنند اما فعالیت‌های صنفی را از آن خارج کنند روی کاغذ قشنگ است ولی در عمل شدنی نیست چون باید مردم همکاری کنند. این منطقه یک بافت سنتی است و سال‌ها حجره بازاریان بوده، در یک رشته کار کردند، کنار یکدیگر قرار گرفتند و عادت کردند آنجا باشند؛ مثلاً صنف پارچه فروشان آنجاست و اگر آن را جمع کنند به کجا بروند!؟ نشدنی نیست اما اجرایش مستلزم این است که با نظر خودشان در جای دیگری بازار ایجاد کنیم و خودشان هم آنجا را پیش خرید کنند و یا برای خریدش سرمایه گذاری کنند و نمی‌شود با اهرم زور چنین کاری انجام داد.

وی تاکید کرد: این پیشنهاد اگر با نظر بازاریان اجرایی شود اتفاق خیلی خوب است و از این وضعیت نجات پیدا می‌کنیم. باید مشوق‌هایی پیش بینی شود تا اصناف هم از هم تفکیک شوند و به این شکل در هم تنیده نباشد. بازار تهران مانند یک کلاف سردرگم است و اگر کسی وارد نباشد در آنجا گم می‌شود.