غفلت والدین از ارتقای سواد رسانه‌ای زمینه‌ساز بروز آسیب‌های فراوان در آموزش مجازی خواهد شد

با شیوع ویروس کرونا، فصل جدیدی در حوزه آموزش مخصوصا برای کودکان و نوجوانان رقم خورد، چرا که در پی تعطیلی مدارس ناشی از شرایط اپیدمی کرونا، متولیان تعلیم و تربیت به منظور جلوگیری از توقف و ایجاد خلل در آموزش، از طریق تولید محتوا در فضای مجازی زمینه استمرار و تداوم آموزش دانش‌آموزان را فراهم کردند.

اگر چه آموزش به روش مجازی دارای فایده‌های بسیاری چون استفاده از روش‌های نوین آموزشی در زمان بحران است، اما مشکلات و چالش‌های جدیدی را پیش روی خانواده‌ها و همچنین نظام تعلیم و تربیت قرار داده است که یک کارشناس مسائل اجتماعی در گفت و گو با پانا به تشریح آن پرداخت.

زهره سرگزی اظهار کرد: «ورود به آموزش مجازی برای تداوم فرآیند تعلیم و تربیت از همان ابتدا با مخالفت برخی خانواده‌ها روبه‌رو شد، چرا که به دلیل سطح پایین شناخت دانش‌آموزان و والدین نسبت به سواد رسانه‌ای این تغییر رویه به مثابه یک شوک در عرصه تعلیم و تربیت کشور بود و سبب افزایش نگرانی و عدم تمایل والدینی شد که فرزندانشان تا قبل از شیوع کرونا و غیرحضوری شدن آموزش مدارس، با وجود تمکن مالی حق استفاده از گوشی همراه را نداشتند».

وی افزود: «اگر چه آموزش به روش مجازی دارای فواید بسیار است، اما عدم توانایی والدین در مدیریت، کنترل و نظارت بر رفتار فرزند و همچنین غفلت از ارتقای سواد رسانه ای خود و فرزندشان می‌تواند باعث به وجود آمدن چالش‌ها و آسیب‌های خانوادگی، تحصیلی و یا فردی شود».

سرگزی خاطرنشان کرد: «مهم‌ترین چالش‌ها و آسیب‌های خانوادگی ناشی از حضور مستمر دانش آموزان در خانه، کم مهارتی و یا بی مهارتی والدین در مسائل مرتبط با فرآیند یاددهی و یادگیری به خصوص در دوره ابتدایی، ناتوانی در حل مشکلات عاطفی و رفتاری دانش آموزان ناشی از شرایط قرنطینه خانگی، سبک فرزندپروری نامناسب، کاهش و یا نبود نظارت مادران شاغل، افزایش خشونت‌های خانگی ناشی از کاهش تعاملات اجتماعی و فشار روانی حاکم، نبود سواد رسانه ای والدین، نبود قوانین و برنامه، جهت استفاده دانش‌آموز از فضای مجازی، کمال گرایی و دخالت برخی والدین در امور آموزش آنلاین است».

وی همچنین به مشکلات فردی ناشی از آموزش مجازی دانش آموزان اشاره کرد و گفت: «تشدید و افزایش مشکلات هیجانی و رفتاری دانش‌آموزان، استرس و اضطراب ناشی از وسایل ارتباطی محدود در خانواده‌های دارای چند دانش‌آموز، وابستگی دانش آموزان به فضای مجازی، پرسه زدن بیهوده و بی هدف در فضای مجازی، کاهش انگیزه تحصیلی، مشکلات و آسیب‌های جسمی، روانی ناشی از کم تحرکی، تغییر در الگوی خواب و تغذیه نیز به عنوان مهمترین چالش‌ها و آسیب‌های فردی دانش آموزان در دوران آموزش مجازی مطرح است.»

این کارشناس مسائل اجتماعی همچنین درباره مهمترین چالش‌های آموزش مجازی از منظر امور تحصیلی، گفت: «مواردی نظیر کاهش تعامل مربی و متربی، افزایش درگیری شغلی و کاری معلمان و مدیران مدارس در شرایط فعلی، کمبود اطلاعات برخی معلمان از اصول آموزش‌های آنلاین و نحوه تعامل و ارتباط مؤثر در فضای مجازی، توقع بالا و سختگیری برخی معلمان، کاهش بازدهی و راندمان آموزشی به دلیل اتلاف وقت و کاهش زمان آموزش ناشی از ترافیک کاربران و ضعف بسترهای فناوری مخصوصا در استانی مانند سیستان و بلوچستان که دارای بسترهای ضعیف ارتباطی است، از جمله چالش‌های آموزش مجازی در امور تحصیلی است».

سرگزی افزایش دانش و شناخت والدین از این آسیب‌ها را مهمترین اقدام پیشگیرانه در راستای کنترل و کاهش آسیب‌های آموزش مجازی عنوان کرد و گفت: «گام بعدی فراگیری راهکارهای مراقبت و کنترل فرزندان در فضای مجازی است».

وی ادامه داد: «کسب مهارت‌های فرزندپروری در عصر دیجیتال، ارتقای سواد رسانه ای و آشنایی با فضای مجازی مورد استفاده فرزند، مدیریت و نظارت بر استفاده فرزندان از فضای مجازی، ثبات خانه و خانواده، همکاری والدین بر مشارکت و حضور فرزندان از آموزش‌های مجازی، تلاش در جهت تأمین امنیت روحی روانی و ایجاد یک فضای یادگیری امن از مهمترین راهکارها و توصیه‌های پیشگیرانه در این زمینه است که باید مورد توجه والدین قرار گیرد.»

این کارشناس آسیب های اجتماعی، همچنین به نقش معلمان و مدارس در کنترل شرایط آموزش مجازی و کاهش آسیب های آن اشاره کرد و گفت: «ابتکار و خلاقیت مدارس در اجرای آموزش‌های غیرحضوری، ایجاد و تقویت انگیزه تحصیلی با خلق فرصت‌های جدید یادگیری، تلاش معلمان در ایجاد فضای صمیمی و مشارکت فراگیران در آموزش آنلاین، ارتقای خدمات مشاوره تحصیلی و توسعه حرفه‌ای معلمان در استفاده از فضای مجازی نیز از جمله راهکارهای کاهش آسیب مدرسه مجازی است».

وی به بیان برخی مشکلات دانش آموزان بدون تجهیزات الکترونیک در آموزش مجازی پرداخت و تأکید کرد: «برخی از خانواده‌ها اغلب دارای چند فرزند هستند که توان خرید چند تبلت یا تلفن همراه را نداشته و این موجب شده تا برخی دانش آموزان در یادگیری دچار مشکل شوند؛ بهترین راه این است که والدین با معلمان آموزشی، هماهنگی داشته باشند تا در ساعت دیگری تدریس را انجام داده و یا به صورت افلاین دروس را در اختیار دانش آموزان قرار دهند».

وی با بیان اینکه مادران نقش مهمی در کیفیت آموزش مجازی فرزندان خود بر عهده دارند، گفت: «در بسیاری از موارد مادران پس از خستگی‌های مکرر، با فرزندان خود وارد بگو و مگو شده و این یکی از علل لجبازی‌های این فرزندان است. این موضوع سبب می شود فرزند یا به دلایل ترس از والدین درس را فرا گرفته و یا به صورت صوری خود را علاقه‌مند به درس نشان می دهد که این یک آسیب است و تبعات روانی خود را به دنبال خواهد داشت، بنابراین مادران در این ایام باید بیش از گذشته صبوری کنند تا لطمه‌ای به فرایند آموزش فرزندانشان وارد نشود».