تاریخچه بنای تاریخی مسجد جامع ورامین

مسجد جامع ورامین نیز از قدیمی‌ترین مساجد آسیا و مربوط به دوره ایلخانی است که تنها نمونه کامل مساجد چهار ایوانی کشور است، که نه تنها از لحاظ ساختمان عظیم و گنبد عالی آجری دارای مقام و منزلت صنعتی مهّمی است، بلکه به واسطه داشتن تزئینات فراوان، کاشی ‌کاری‌های معرق و گچ‌بری‌ها و کتیبه‌های تاریخی و انواع خطوط مختلف جزء آثار مهّم هنری ایران نیز به شمار می‌رود.

ساخت مسجد جامع ورامین در ایام سلطنت سلطان محمد خدابنده آغاز شده و در عهد فرزند و جانشین او سلطان ابوسعید بهادرخان به سال 722 هجری قمری به پایان رسیده است هرچند کتیبه بالای سر در و کتیبه زیر گنبد سال 726 هجری را نشان می‌دهد.

اهمیّت این اثر از آنجا مشخص است که این مسجد در سال 1310 که بسیاری از بناهای مهم کشور به ثبت ملی نرسیده بود، ثبت ملی شد و به عنوان میراثی گران‌بها در تاریخ ایران برای همیشه به یادگار ماند.

«مادام دیولافوا» جهانگرد و ایرانگرد مشهور فرانسوی که بسیاری از شهرها و مناطق مختلف ایران را از نزدیک بازدید کرده بود، در زمان ناصرالدین شاه در سفری که به منطقه ری داشت از مسجد جامع شهرستان ورامین به عنوان یکی از بناهای تاریخی و بی‌نظیر یاد می‌کند.

در دوران معاصر نیز محمدکریم پیرنیا پدر معماری سنتی ایرانی به مرمّت مسجد جامع ورامین همّت گماشت، کسی که در نوشته‌هایش توجه به اصول معماری را حائز اهمیّت می‌دانست و معتقد بود خودباختگی سبب گسسته شدن پیوند ما با هنرمان خواهد شد و باید منطق معماری گذشته و سنتی خود را حفظ کنیم.