در آموزش سلامت، دانش‌آموز باید به یک عنصر فعال یادگیری تبدیل شود

تهران (پانا) - سرپرست حوزه تربیت و یادگیری تربیت بدنی و سلامت سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تاکید کرد در آموزش سلامت، دانش‌آموز باید به یک عنصر فعال یادگیری تبدیل شود و در موقعیت‌های تعاملی و واقعی به تمرین مهارت‌های بهداشتی و مهارت‌های مرتبط با خود مراقبتی بپردازد تا بتواند منجر به تغییر رفتار پایدار و ماندگار در او شود.

طیبه ارشاد سرپرست حوزه تربیت و یادگیری تربیت بدنی و سلامت سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در گفت‌وگو با پانا در پاسخ به این سوال که در حیطه وظیفه حوزه تربیت و یادگیری که تدوین استانداردهای حوزه سلامت است، این استانداردها از چه منابعی اخذ می‌شود، گفت: در اسناد بالادستی آموزش و پرورش از جمله مبانی نظری تحول که تربیت یکپارچه عقلی، ایمانی، علمی و اخلاقی دانش‌آموزان، شش ساحت تربیتی را مد نظر دارند، اهداف تربیت زیستی بدنی که یکی از شش ساحت تربیت است، در اهداف دوره‌های تحصیلی به روشنی بیان شده است.

ارشاد با تاکید براینکه در برنامه درس ملی نیز که به عنوان یک زیرنظام سند تحول و نقشه یادگیری برنامه‌های درسی مطرح است، خوشبختانه آموزش سلامت و بهداشت یکی از ۱۱ حوزه یادگیری را به خود اختصاص داده است گفت: در بیانیه این حوزه درباره ضرورت کارکرد آموزش سلامت و بهداشت و جغرافیای آموزش سلامت یا همان محدوده و قلمرو آموزش آن صحبت شده است که به عنوان اصلی‌ترین منبع برای تدوین استانداردها در اختیار ماست.

اولین گام در برنامه‌ریزی درسی، نیاز سنجی است

سرپرست حوزه تربیت و یادگیری تربیت بدنی و سلامت سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی گفت: اولین گام در برنامه‌ریزی درسی، نیاز سنجی است که خوشبختانه دفتر سلامت جامعه، خانواده و مدارس در وزارت بهداشت در این زمینه با آموزش و پرورش همکاری خوبی دارد به صورتی که از سال ۸۳ این دفتر با همکاری دفتر سلامت آموزش و پرورش پژوهش‌هایی را تحت عنوان کاسپین به صورت دوره‌ای پیرامون موضوعات مربوط به سلامت دانش‌آموزان انجام می‌دهد و نتایج و یافته‌های این پژوهش در اختیار گذاشته می‌شود.

مطالعه یافته‌های پژوهشی حوزه آموزش سلامت و بررسی آموزش سلامت در سایر نظام‌های آموزشی مدنظر است

ارشاد افزود: برای تولید استانداردها علاوه بر منابع ذکر شده، مطالعه یافته‌های پژوهشی حوزه آموزش سلامت و بررسی آموزش سلامت در سایر نظام‌های آموزشی نیز مد نظر است زیرا پاره‌ای از مباحث پایه در آموزش سلامت در تمام جوامع مشترک است و آگاهی از آنها به ما کمک خواهد کرد تا از این تجربیات استفاده کنیم.

وی گفت: بدین ترتیب اهداف اساسی و کلی آموزش سلامت مشخص می‌شود سپس شورای برنامه‌ریزی درسی سلامت با مشارکت حداکثری تمام نهادها و سازمان‌های موثر در امر سلامت تشکیل خواهد شد و با همفکری و مشارکت افراد صاحبنظر، استانداردهای برنامه‌های درسی سلامت تدوین می‌شود.

وی در پاسخ به این سوال که اعضای شورای برنامه‌ریزی چه کسانی هستند گفت: اعضای شورای برنامه‌ریزی بر اساس آیین‌نامه به اعضای ثابت و دیگر اعضا تقسیم می‌شوند؛ نمایندگانی از معاونت‌های ستاد آموزش و پرورش مانند معاونت سلامت و تربیت بدنی، معاونت پرورشی و فرهنگی، نماینده وزارت بهداشت، نماینده دانشگاه‌های معتبر کشور و متخصصان برنامه‌ریزی درسی و تکنولوژی آموزشی و کازشناسان تعلیم و تربیت اسلامی و روانشناسی تربیتی از اعضای ثابت این شورا هستند همچنین نمایندگان سایر سازمان‌های موثر در امر سلامت جامعه مانند سازمان اورژانس، ستاد مبارزه با مواد مخدر، انجمن‌های علمی و ... جز اعضای غیر ثابت این شورا هستند که به فراخور موضوعی، به این شورا دعوت می‌شوند.

باید بتوانیم در طول ۱۲ سال تحصیلی به هدف آموزش سلامت که همان ارتقای سواد سلامت دانش‌آموزان است، برسیم

سرپرست حوزه تربیت و یادگیری تربیت بدنی و سلامت سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در پاسخ به این سوال که استانداردهای مطرح شده چگونه می‌توانند باعث تغییرات در کتاب‌های درسی شوند گفت: در شرایط فعلی ما در محتوای اغلب کتاب‌های درسی از جمله علوم، فارسی، آداب و مهارت‌های زندگی، مفاهیم سلامت را آموزش می‌دهیم اما این موارد عمدتا در حاشیه هستند. به طور حتم تدوین استانداردهای جدید محتواهای موجود در آموزش سلامت را متاثر خواهد کرد و به غنای محتوایی و به انسجام موضوعات آموزش سلامت در دروس و پایه‌های مختلف تحصیلی کمک خواهد کرد به عبارتی مفاهیم سلامت از آموزش‌های حاشیه خارج شده و به عنوان یکی از مفاهیم اساسی آموزش داده خواهند شد تا بتوانیم در طول ۱۲ سال تحصیلی به هدف آموزش سلامت که همان ارتقای سواد سلامت دانش‌آموزان است، برسیم.

تاکید بر تغییر در روش‌های یاددهی و یادگیری

ارشاد تاکید کرد: موضوع مهم‌تر از محتوا که بعد از تولید استانداردها و راهنمای برنامه درسی حوزه تربیت و یادگیری سلامت و تربیت بدنی انتظار داریم محقق شود، تغییر در روش‌های یاددهی یادگیری است.

وی عنوان کرد: آموزش سلامت چیزی نیست که فقط با کسب دانش و ارتقای آگاهی دانش‌آموزان محقق شود ما نیاز داریم در آموزش سلامت، دانش‌آموز به یک عنصر فعال یادگیری تبدیل شود و در موقعیت‌های تعاملی و واقعی به تمرین مهارت‌های بهداشتی و مهارت‌های مرتبط با خود مراقبتی بپردازد تا بتواند منجر به تغییر رفتار پایدار و ماندگار در او شود.

معلمان ما به عنوان افرادی که راهنما و راهبر فرایند یاددهی یادگیری هستند، نقش مهمی در برنامه درسی دارند

سرپرست حوزه تربیت و یادگیری تربیت بدنی و سلامت سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: نگاه دیگر ما به سوی معلمان است معلمان ما به عنوان افرادی که راهنما و راهبر فرایند یاددهی یادگیری هستند نقش مهمی در برنامه درسی دارند. هر چه برنامه درسی خوب تنظیم شود بدون وجود یک معلم آگاه، توانمند، مسلط و علاقه‌مند توفیقی نخواهد داشت لذا باید به این سمت پیش برویم که بتوانیم در کنار تدوین صلاحیت حرفه‌ای معلمان، دوره‌های کیفی آموزش معلمان را نیز تدارک ببینیم تا معلمان با آمادگی کامل در کلاس‌های آموزش سلامت حاضر شوند و برنامه مشخص شده را به خوبی اجرا کنند.

از کلاس اول در کتاب علوم اول ابتدایی درسی تحت عنوان درس "سالم باش شاداب باش" داریم که به بچه‌ها آموزش‌های لازم بهداشتی را می‌دهد

ارشاد در پاسخ به این سوال که در شرایط کنونی مواجهه با ویروس کرونا، چقدر به سلامت دانش‌آموزان توجه می‌شود و آیا این موضوع از گذشته در کتب درسی آمده است تا آمادگی بچه‌ها را در قبال یک بیماری به دنبال داشته باشد گفت: در موضوع کرونا و بیماری‌هایی از این دست که در تقسیم بندی کلی بیماری‌ها، در دسته بیماری‌های واگیر قرار می‌گیرند، پروتکل‌های عمومی و آموزش‌های پایه‌ای وجود دارد که برای پیشگیری از ابتلا باید رعایت شود. قالب این‌ موضوعات، مفاهیم مرتبط با بهداشت فردی است؛ از نحوه شستشوی دست‌ها تا فاصله‌گذاری از فرد بیمار و مراقبت‌هایی که به صورت فردی باید انجام شود. این موضوعات با رویکرد بهداشت فردی را از کلاس اول در کتاب علوم اول ابتدایی درسی تحت عنوان درس "سالم باش شاداب باش" داریم که به بچه‌ها آموزش‌های لازم بهداشتی را می‌دهد.

وی اضافه کرد: در کتاب فارسی پایه اول دبستان نیز فصلی تحت عنوان بهداشت داریم و آداب بهداشتی را به دانش‌آموزان آموزش می‌دهد همچنین در پایه ششم در کتاب علوم درس دیگری داریم که به طور کامل بیماری‌های واگیردار و غیرواگیردار معرفی می‌شوند و حتی دانش‌آموزان تفاوت آنفولانزا با سرماخوردگی را یاد می‌گیرند و نسبت به سیستم ایمنی بدن در مواجهه با بیماری شناخت پیدا می‌کنند.

ویروس کرونا یک بیداری جهانی برای همه ما رقم زد تا بیشتر قدر نعمت سلامتی را بدانیم

سرپرست حوزه تربیت و یادگیری تربیت بدنی و سلامت سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی گفت: در پایه دوازدهم کتاب سلامت بهداشت را داریم که کاملاً فصلی تحت عنوان بیماری‌های واگیر و غیرواگیر دارد و به طور کامل انواع بیماری‌ها، راه‌های انتقال بیماری و نحوه مقابله و مراقبت از خود در مقابل آنها آموزش داده شده است همچنین در کنار محتوای کتاب‌های درسی، سامانه ملی رشد را داریم که در این سامانه محتواهای پشتیبان آموزش سلامت و بهداشت نیز موجود است. اما نکته‌ای که اهمیت دارد این است قبل از این اتفاقات اهمیت آموزش این موضوعات کمتر بود اما ویروس کرونا یک بیداری جهانی برای همه ما رقم زد تا بیشتر قدر نعمت سلامتی را بدانیم و اهمیت آن را به عنوان یک اصل مهم و زیر بنایی در همه امور زندگی درک کنیم لذا به طور حتم اهمیت این آموزش‌ها بعد از این دوران دو چندان خواهد شد.

سلامت دانش‌آموزان صرفا به آموزش در کلاس‌های درس خلاصه نمی‌شود

وی در خصوص آموزش سلامت عنوان کرد: سلامت دانش‌آموزان که جمعیت چند میلیونی ما را تشکیل می‌دهد صرفا به آموزش در کلاس‌های درس خلاصه نمی‌شود باید بدانیم اگر می‌خواهیم دانش‌آموزان و جامعه‌ای سالم داشته باشیم باید از آموزش سلامت در کلاس به سمت برنامه جامع سلامت در مدارس حرکت کنیم. برنامه جامع سلامت نیاز به همراهی و مشارکت خانواده تمام نهادها و سازمان‌ها و بخش‌های موثر در سلامت جامعه دارد که به کمک مدارس بیایند تا مدارس بتوانند در کنار آموزش سلامت با استفاده از این امکانات، برنامه‌های سلامت از جمله خدمات بهداشتی، مشاوره، روانشناسی و تغذیه را به دانش‌آموزان و کارکنان ارائه کنند در آن صورت است که می‌توانیم بگوییم مدرسه به مثابه کانون عرضه خدمات و فرصت‌های تعلیم و تربیتی در پرورش نسلی سالم، شاداب و با نشاط نقش خود را به درستی ایفا خواهد کرد.