امام خمینی (ره) در سرودهای انقلابی

آثار هنری برجا مانده از تاریخ انقلاب ایران خصوصا در اوج روزهای مبارزه با حکومت ستم‌شاهی و شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی هر یک نقشی انکارناپذیر در پیروزی این قیام مردمی ایفا کرده‌اند. اشعار و سرودهای انقلابی تولیدشده در آن دوران بخشی از این آثار ماندگار هستند که در حافظه تاریخی مردم ایران ثبت و ضبط شده اند که هرازگاه به سبب مناسبت‌های تاریخی از صندوقچه یادگارهای انقلاب بیرون می‌ایند و از طریق رسانه‌های گوناگون به گوش مردم می‌رسند.

در سالروز درگذشت امام خمینی معمار و رهبر انقلاب اسلامی، نگاهی خواهیم داشت به چند سرود انقلابی که با محوریت شخصیت امام خمینی (ره) و نقش ایشان در رهبری انقلاب مردم ایران در سال 57 تولید و پخش شده‌اند. زمان ساخت و نخستین اجرای این سرودها ایام بعد از ورود امام به ایران و پیروزی قیام مردمی به زعامت ایشان است.

«دیو چو بیرون رود فرشته در آید»

این سرود تاریخی که به سرود «بوی گل سوسن و یاسمن آید» نیز شناخته می‌شود اینطور آغاز می‌شود: بوی گل سوسن ویاسمن آید/ عطر بهاران کنون از سفر آید/ جان زتن رفتگان سوی تن آید/ رهبر محبوب خلق از سفر آید/ دیو چو بیرون رود فرشته در آید/ دیو چو بیرون رود فرشته در آید/ بگذر د این روزگار تلختر از زهر/ بار دگر روزگار چون شکر آید.

شاعر این سرود معروف «محمدعلی ابرآویز» سازنده سرودهای انقلابی است که درباره این اثر می‌گوید: قطعه «بوی گل سوسن و یاسمن آید» قبل از ورود امام خمینی(ره) و در زمانی که ایشان در تبعید بودند، ساخته شد. بنده که در آن سال‌ها اکثر سرودهای انقلابی را ساخته و یا تهیه‌کنندگی آن را بر عهده داشتم، ‌قطعه «بوی گل و سوسن و یاسمن آید» یا همان «دیو چو بیرون رود» را قبل از آمدن امام به تهران ساختم. در واقع زمانی که ایشان در عراق بودند و حتی زودتر از این که سر و صداها با نوشتن اخبار در مطبوعات بلند شود، به ما خبر رسید که امام علاقه‌مند هستند که به وطن برگردند، شما کاری می‌توانید بکنید که این تبعید بشکند و دولت مجبور به حضور ایشان در ایران شود؟

وی ادامه داد: ما استودیو را برای ضبط این کار دزدیدیم و مخفیانه کار کردیم، به طوری که شب ها ساعت 19:30 که حکومت نظامی شروع می‌شد، ما به این استودیو می‌رفتیم و 7:30 صبح بیرون می‌آمدیم. در این مدت همه نوازنده‌ها و خواننده‌ها، پابرهنه وارد استودیو می‌شدند تا جای پای کسی روی زمین نباشد. همچنین هر چند دقیقه یکبار، پنجره‌ها را باز می‌کردیم تا هوا جابه جا شود.

این آهنگساز می‌افزاید: از آنجایی که آن استودیو در محله ارمنی‌نشین‌ها بود، این دوستان با ما همکاری زیادی می‌کردند، به طوری که آنها پشت پنجره‌ها کشیک می‌دادند و وقتی ماشین گشت می‌آمد، با طناب زنگوله دار که روبروی استودیو آویزان کرده بودند، به ما خبر می‌دادند. ما نیز سکوت می‌کردیم تا ماشین رد شود.

این آهنگساز با اشاره به آثار ساخته شده در آن زمان گفت: من 18 قطعه از جمله بوی گل سوسن و یاسمن آید،‌ معمار طرح حرم، الله اکبر و سمفونی میدان شهدا را ساختم و تهیه کنندگی کارهایی چون خمینی ای امام، ‌برخیز ای شهید و... را برعهده داشتم.

خمینی ای امام

این اثر سروده «حمید سبزواری» است به نوعی سرآمد همه اشعار او محسوب می شود؛ زیرا در لحظه تاریخی ورود بنیانگذار انقلاب اسلامی به ایران، در روز 12 بهمن 1357 در فرودگاه مهرآباد، یک گروه سرود انقلابی به صورت زنده این سرود را مقابل امام اجرا کرد و مورد تحسین و توجه قرار گرفت. این سرود اینگونه آغاز می‌شود: ای مجاهد ای مظهر شرف/ ای گذشته ز جان در ره هدف/ چون نجات انسان شعار تو/ مرگ در راه حق افتخار تو/ این توئی این توئی پاسدار حق/ خصم اهریمنان، دوستدار حق/ بود شعار تو به راه حق قیام/ ز ما تو را درود ، ز ما تو را سلام/ خمینی ای امام، خمینی ای امام

آنچه درخصوص این میراث معنوی جالب توجه به نظر می‌رسد ثبت نام از 400 نفر در سال 57 به منظور تست و تشکیل گروه 50 نفره ای برای اجرای این سرود تاریخی بوده است. حمید سبزواری درباره سرود «خمینی ای امام» گفته است: «شعر این سرود را من قبل از پیروزی انقلاب سرودم یعنی وقتی که امام(ره) از نجف به پاریس رفتند. در آن موقع اعلامیه های حضرت امام به ایران می آمد و تکثیر می شد و سخنرانی های ایشان در نوار کاست ضبط می شد و در دست همه می چرخید، وقتی این نوارها تکثیر شد، یک طرف این نوارها خالی بود، دوستانم به من گفتند که شعری برای طرف دیگر نوار بگو که من یکی از شعرهایی که سرودم «خمینی ای امام» بود که به همراه سخنرانی های امام تکثیر می‌‍شد. پیش از انقلاب خیلی ها در ماشین‌ها و خانه هایشان این سرود را داشتند و گوش می‌کردند. وقتی که همه درها بسته شد و رژیم دیگر به ستوه آمده بود، قرار شد که امام (ره) به ایران بیایند، با خود گفتم که وقتی امام می آید، خوب است شعری داشته باشم که در فرودگاه بخوانم، بنابراین سه شعر؛ «خوش آمدی امام ما» و«خمینی ای امام» و «برخیزید ای شهیدان راه خدا» را که سروده بودم، برای آن روز آماده کردم که «خمینی ای امام» قبلا ضبط شده بود اما آن را ضبط مجدد کردیم که در فرودگاه پخش شد و خوشحالم که کارم ارزش داشته است که پخش شود و زحماتم به هدر نرفته است.

گفتنی است این قطعه موسیقی هیچ خواننده‌ای نداشت و «گروه کر» برای استقبال از امام این قطعه را به صورت همخوانی سر دادند.

الله اکبر ، خمینی رهبر

این سرود انقلابی که به نام «بانگ آزادی» و «سنگر اسلام» نیز مشهور است با خواندگی محمد گلریز با شعری از شهید مجید حدادعادل ساخته شده است.

الله اکبر ، خمینی رهبر/ الله اکبر ، خمینی رهبر/ این بانگ آزادی ست، کز خاوران خیزد/ فریاد انسان‌هاست/ کزنای جان خیزد/ اعلام توفان‌هاست/ کز هر کران خیزد/ آتشفشان قهر ملت‌های در بند است/ حبل‌المتین توده‌های آرزومند است/ الله‌اکبر، خمینی رهبر

شهید مجید حدادعادل، از یاران انقلاب بود که در سال 57 برای گذراندن یک دوره تکمیلی در مدیریت به انگلستان رفت. اندکی پس از عزیمت وی به انگلستان، همراه با هجرت امام(ره) به پاریس، نهضت اسلامی مردم ایران اوج گرفت و مجید نیز تحصیل را رها کرد و به فعالیت در مبارزات دانشجویان خارج از کشور پرداخت و از انگلستان به پاریس رفت و به خدمت امام شرفیاب شد. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مجید همراه با برادران مسلمان خود به سفارت طاغوت در لندن حمله کرده و با اخراج دیپلمات‌های طاغوت از سفارت، عملاً اداره آن را در کنار دوستان بر عهده گرفت. عکس وی در حالی که بر بام سفارت ایستاده در همان زمان در روزنامه گاردین به چاپ رسیده است. او اولین کسی بود که در سفارت عکس شاه را پایین آورد و عکس امام را جایش نصب کرد. یک هفته از پیروزی انقلاب نگذشته بود که به عشق اسلام و قرآن، درس و تحصیل را رها کرد و به ایران بازگشت، بعد از انقلاب در آذر ماه 58 به عضویت شورای مدیریت تولید رادیو در آمد.

محصول فعالیت او در این مدت در رادیو، سرودها و نمایشنامه‌هایی است که از آذر 58 تا مهر 59 در رادیو تولید شده است که یکی از آنها سرود «شهید مطهری» و دیگری سرود «الله اکبر، خمینی رهبر» است.

آهنگساز این قطعه نیز احمدعلی راغب است که ساخت سرودهایی نظیر «خوش آمدی امام ما»، «بانگ آزادی» (الله اکبر، خمینی رهبر)، «شهید مفتح» ، «شهید مطهر»، «آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو» ، «راه رجا»، «نغمهٔ توحید»، «نغمۀ اتحاد»، «بابا خون داد»، «همشاگردی سلام» را در کارنامه هنری خود دارد.