در گفت‌وگو با پانا تشریح شد؛
«ماجو» روایت تنهایی در دل کویر
مرادی: سینماحقیقت مانند غوطه‌ور شدن در دریایی آرام است
تهران (پانا) - ابراهیم مرادی، کارگردان مستند «ماجو» که متقاضی حضور در نوزدهمین جشنواره سینماحقیقت است،در گفت‌وگویی از مسیر شکل‌گیری ایده فیلم، دشواری‌های تولید در دل کویر، و نگاه انسانی‌اش به تنهایی و پیوند آدمی با سرزمین گفت.
ابراهیم مرادی، کارگردان مستند «ماجو» که متقاضی حضور در نوزدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت است، در گفت‌وگو با پانا درباره ایده شکل‌گیری مستند بیان کرد: «شخصیت اصلی این فیلم پیرزنی ۸۳ یا ۸۴ ساله است که به‌تنهایی در یک روستای تاریخی و متروکه در دل کویر مرکزی ایران زندگی می‌کند. ایده ساخت فیلم از تعداد عکسی که یکی از دوستان ستاره‌شناس که در یکی از سفرهایش به آن منطقه گرفته بود، شروع شد.»
مرادی ادامه داد: «با دیدن آن عکس‌ها و فضای خاص، تصمیم گرفتم به‌صورت میدانی به آن‌جا بروم و تحقیق کنم. دیدن این محیط برایم جذاب بود و همان‌جا تصمیم گرفتم اگر شرایط فراهم شود، مستندی درباره این موضوع بسازم. در جریان تحقیقات میدانی متوجه شدیم که خانمی مسن به نام «خاله زهرا» در آن روستای متروکه زندگی می‌کند؛ کسی که تنها ساکن دائمی آن منطقه است و در شرایطی کاملاً بدوی روزگار می‌گذراند. خاله زهرا به‌نوعی حافظ سرزمین خود است و همین نگاه، محور شکل‌گیری روایت فیلم شد.»
پروسه تولید فیلم «ماجو»
این مستندساز درباره روند تولید «ماجو» گفت: «ما در سه فصل مختلف از زندگی این پیرزن تصویربرداری کردیم. بخش مهمی از رویدادهای فیلم مربوط به حضور گروه‌های رصدگر و ستاره‌شناس‌هایی است که گاه به آن‌جا می‌روند و در همان روستا به‌صورت موقت مستقر می‌شوند تا کار رصد شبانه انجام دهند. با توجه به نبود امکانات اولیه در آن منطقه، اقامت طولانی برای هیچ‌کس ممکن نیست و همین موضوع کار ما را دشوارتر می‌کرد.»
دغدغه اصلی و انتخاب سوژه
وی درباره دغدغه شخصی خود افزود: «از همان لحظه‌ای که عکس‌ها را دیدم برایم سؤال شد که چطور ممکن است انسانی تنها در چنین محیطی زندگی کند؟ وقتی از نزدیک با خاله زهرا آشنا شدم، بیشتر تحت‌تأثیر قرار گرفتم. برایم جذاب بود بدانم چه چیزی باعث می‌شود یک انسان، حدود پنجاه تا شصت سال کیلومترها دور از هر نشانه‌ای از حیات، بماند و تنهایی را انتخاب کند و هدفش حفط سرزمینش باشد؛ موضوعی که وجهی انسانی و جهانی دارد. همین پرسش، دغدغه اصلی من برای ساخت فیلم شد.»
مخاطبان فیلم
کارگردان مستند «ماجو» در پاسخ به این‌که آیا در زمان ساخت به مخاطب خاصی فکر می‌کرده، گفت: «در زمان ساخت، به مخاطب خاصی فکر نمی‌کردم. تنها چیزی که برایم اهمیت داشت این بود که فیلم بدون افزودن هیچ عنصر اضافی روایت شود. نمی‌خواستم با زاویه دید یا روایت اغراق‌آمیز، از خلوص فضای واقعی فاصله بگیرم. فیلم من فضا‌محور است و لوکیشن خاص آن خودش روایتگر است. خاله زهرا، با تمام سادگی و تنهایی‌اش، محور طبیعی این روایت است.»
مرادی ادامه داد: «به‌نظرم فیلم به‌خاطر صداقت و واقع‌گرایی‌اش، هم با مخاطب عام ارتباط برقرار می‌کند و هم برای مخاطب خاص سینمای مستند جذاب است. استفاده از نشانه‌ها و نمادهایی که از دل همان زیست بومی آمده‌اند، باعث می‌شود باورپذیری اثر بالا برود.»
مقایسه سینما حقیقت با جشنواره‌های داخلی و خارجی
مرادی با اشاره به تجربه حضور در جشنواره‌های مختلف داخلی و خارجی بیان کرد: «من از دوره‌های ابتدایی در سینماحقیقت حضور داشتم و سه بار هم به‌عنوان تهیه‌کننده موفق به دریافت جایزه بهترین فیلم شدم. در ایران واقعاً جشنواره‌ای وجود ندارد که بتوان آن را در حوزه مستند با سینماحقیقت مقایسه کرد؛ این جشنواره جایگاه ویژه‌ای دارد.»
این کارگردان افزود: «در مقایسه با جشنواره‌های خارجی، باید بگویم یکی از تفاوت‌های مهم در نوع مواجهه با فیلم‌ها و فضای ارائه آن‌هاست. طی این سال‌ها، از دوره پنجم یا ششم تا امروز، شاهد افزایش چشمگیر مخاطبان و رشد علاقه عمومی به سینمای مستند بوده‌ام. هر سال، استقبال گسترده‌تر شده و کیفیت نمایش و ارائه فیلم‌ها بالاتر رفته است. البته هنوز در حوزه اکران و تنوع نمایش با چالش‌هایی روبه‌رو هستیم، که نیاز به بررسی و اصلاح دارد.»
تخصصی‌بودن جشنواره سینماحقیقت
مرادی در ادامه توضیح داد: «سینما حقیقت یک جشنواره تخصصی است و طبیعتاً بیشتر اهالی مستند و سینما در آن حضور دارند. به نظر من، این تخصصی‌بودن ایراد نیست. فضای جشنواره به‌طور طبیعی برای مخاطبان خاص طراحی شده و اگر بخواهیم مخاطب عام را هم درگیر کنیم، باید بعد از جشنواره و در مرحله اکران عمومی به آن فکر کنیم. جذب مخاطب عام نیازمند سامان‌دهی بهتر چرخه اکران مستند در کشور است.»
تغییرات سینماحقیقت در گذر زمان
وی درباره تغییرات جشنواره از دهه ۸۰ تا امروز تشریح کرد: «من از دوره هفتم در جشنواره حضور داشتم و در دوره نهم و سیزدهم نیز فیلم‌هایم شرکت داشتند. تقریباً از دوره سوم یا چهارم سینماحقیقت را دنبال می‌کردم تا امروز که به نوعی خودم را عضوی از بدنه آن می‌دانم. این جشنواره، برخلاف بسیاری از رویدادها که با تغییر دولت‌ها دچار افت یا توقف می‌شوند، بر پایه‌ای محکم بنا شده و در مسیر بالندگی حرکت کرده است.»
این مستندساز ادامه داد: «هرچند تغییرات اجتماعی و شرایط کشور، مثل کرونا یا تحولات سیاسی، بر آن تأثیر گذاشته، اما در مجموع رشد و پویایی جشنواره مشهود است. تغییرات جشنواره هم از فضای اجتماعی و فرهنگی جامعه می‌آید و هم از خودِ سینمای مستند. فیلم‌سازان مستند بازتاب‌دهنده جامعه‌اند؛ پس هر تحول فرهنگی در کشور، در آثار مستندسازان هم دیده می‌شود.»
ارزیابی کلی از سینماحقیقت
مرادی در ارزیابی کلی خود از سینما حقیقت گفت: «به‌طور کلی، روند جشنواره را مثبت و رو‌به‌رشد می‌دانم، به‌ویژه در بخش فیلم‌ها و مسابقه. تنها نکته‌ای که جای توجه دارد بخش کارگاه‌های آموزشی است که طی سال‌های اخیر رشد سینوسی داشته و به‌نظرم هنوز به کیفیت مطلوب نرسیده است. امیدوارم این بخش هم مثل سایر بخش‌های جشنواره تقویت شود.»
تصویری از سینماحقیقت
کارگردان مستند «ماجو» درباره حسی که از حضور در جشنواره دارد، گفت: «حضور در سینماحقیقت برای من مثل غوطه‌ور شدن در دریایی آرام با نسیمی خنک است. در این فضا، از دغدغه‌های روزمره فاصله می‌گیرم و در دریایی از حس‌های گوناگون غرق می‌شوم. برایم تجربه‌ای آرام، عمیق و الهام‌بخش است.»
ارسال دیدگاه