مدیریت بحران استان، قابلیت تبدیل به یک الگوی ملی را دارد

آیین افتتاح ستاد انسجام ملی استان خراسان رضوی، با حضور جمعی از نخبگان، مدیران اجرایی، دانشگاهیان و فعالان اقتصادی در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.

در این مراسم، غلامحسین مظفری، تشکیل ستاد انسجام ملی را یکی از نقاط عطف مدیریت بحران در جریان جنگ ۱۲ روزه اخیر توصیف کرد و گفت: در کوران جنگ، زمانی که کشور با تهدیدات امنیتی گسترده مواجه شد، حضور حدود ۶۰ تا ۷۰ نفر از نخبگان و مدیران دغدغه‌مند در قالب این ستاد، جلوه‌ای از یک سرمایه اجتماعی و مدیریتی منحصر به‌فرد را نمایان ساخت.

استاندار خراسان رضوی، با اشاره به اینکه انسجام شکل‌گرفته در این فرآیند، فراتر از مرزبندی‌های سیاسی و مبتنی بر اشتراک در هدفی ملی بود، اظهار داشت: این همگرایی حول سه محور ایران، نظام و مردم، امروز به‌عنوان یک ظرفیت واقعی برای اداره کشور در شرایط بحرانی مطرح است.

استاندار خراسان رضوی تأکید کرد: ستاد انسجام ملی استان نمادی از پیوند نهادهای دولتی، اجتماعی، دانشگاهی و مردمی است که به‌طور خودجوش و منسجم شکل گرفت و اکنون می‌تواند نقش‌آفرینی مؤثری در آینده داشته باشد.

مظفری با تقدیر از دانشگاه فردوسی مشهد به‌عنوان متولی علمی این ستاد، این مشارکت را حاصل تعهد مشترک نهاد علم و ساختار اجرایی دانست و گفت: از دل این تجربه، مدلی بومی برای هم‌افزایی نهادهای علمی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در مواجهه با بحران‌ها زاده شد که باید به شکل رسمی مستندسازی و به سطح ملی تعمیم یابد.

وی تصریح کرد: بدون تعارف باید گفت، ظرفیت‌هایی که در این مدت فعال شدند، توانستند به‌تنهایی نقش یک دولت جایگزین را ایفا کنند. در شرایطی که ارتباطات سیستماتیک با مرکز مختل شده بود، خراسان رضوی به‌عنوان پایگاه فرماندهی جایگزین عمل کرد.

استاندار خراسان رضوی با بازخوانی ساعات اولیه بحران، افزود: در همان ساعات ابتدایی، جلسات منظم مدیریتی با اولویت مسائل امنیتی، نظامی و انتظامی آغاز شد و فضای استان با تحلیل روزانه شرایط، مدیریت شد.

وی همچنین به تفاوت این بحران با دوران دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: در این شرایط ما با نوعی جنگ ترکیبی، سایبری و مبتنی بر فناوری‌های نوین مواجه بودیم؛ جایی که نیاز به تحلیل‌گران داده، متخصصان هوش مصنوعی و استراتژیست‌های رسانه‌ای بیش از نیروی نظامی احساس می‌شد.

مظفری با اشاره به نقش ستاد در جهت‌دهی به تصمیمات کلان استان در حوزه‌های امنیتی، اجتماعی و اقتصادی، افزود: حتی بخش زیادی از برنامه‌های رسانه ملی، به‌ویژه شبکه خبر و رادیو، در طول این مدت از مشهد پشتیبانی و اجرا شد.

وی همچنین اظهار داشت: در دل این ستاد، سناریوهایی برای مواجهه با فروپاشی احتمالی مدیریت مرکزی طراحی شد تا در صورت بروز بحران‌های پیچیده، امکان ادامه تأمین غذا، ارتباطات، امنیت و انسجام اجتماعی فراهم باشد.

استاندار خراسان رضوی در ادامه، نقش مردم در عبور موفق از بحران را تعیین‌کننده دانست و گفت: دشمنان روی هرج‌ومرج عمومی حساب کرده بودند، اما مردم با رفتار مدنی و آرامش خود، امنیت کشور را تثبیت کردند. هیچ ساختار امنیتی و نظامی نمی‌تواند جایگزین حضور مردم باشد.

وی در پایان سخنانش، از دانشگاهیان، فعالان اقتصادی، مدیران صداوسیما و اعضای گروه‌های مشورتی که در قالب ستاد انسجام ملی مشارکت داشتند قدردانی کرد و گفت: امروز یک ضلع اجتماعی قدرتمند در کنار اضلاع امنیتی و اداری-اجرایی کشور شکل گرفته که بدون آن، مدیریت هیچ بحرانی ممکن نیست.

 عبدالرضا جوان‌جعفری، با اشاره به ابعاد نظری انسجام اجتماعی، جامعه را موجودی زنده توصیف کرد که در برابر تهدیدها، واکنش دفاعی نشان می‌دهد.

رئیس دانشگاه فردوسی مشهد با استناد به نظریات جامعه‌شناختی، هشدار داد که در شرایط فشارهای اقتصادی، شکاف‌های فرهنگی و بحران‌های هویتی، جامعه ممکن است به انفعال دچار شود و نقش نخبگان در تحریک وجدان عمومی و تقویت انسجام بسیار حیاتی است.

جوان‌جعفری همچنین تأکید کرد: تعامل میان دانشگاه‌ها و دستگاه‌های اجرایی در ماه‌های گذشته، نتیجه‌ای عملی در صحنه بحران داشت و دانشگاه‌ها در برابر تهدیدات اخیر، نقش فعال و مؤثری ایفا کردند.