توسعه نامتوازن و شتاب‌زدگی در شهرسازی، ریشه حاشیه‌نشینی در ایران است

علی آذری در نخستین کنفرانس ملی چالش‌های حاشیه‌نشینی و فرصت‌های بازآفرینی که در دانشگاه آزاد اسلامی مشهد برگزار شد، با تأکید بر پیچیدگی و گستردگی پدیده حاشیه‌نشینی گفت: تبیین آسیب‌های ناشی از حاشیه‌نشینی و اسکان غیرمجاز بسیار دشوار است؛ چراکه این مسائل به‌شدت ترکیبی، پیچیده و چندوجهی شده‌اند.

وی افزود: برای فهم دقیق این پدیده باید نگاه کلان‌تری داشت و از سطح مفهومی توسعه و اشتباهات گذشته در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی شروع کرد. توسعه، فرآیندی تدریجی و نیازمند برنامه‌ریزی مستمر است، اما ما در حوزه شهرسازی شتاب‌زده عمل کرده‌ایم که نتیجه آن، رشد افسارگسیخته مناطق حاشیه‌نشین است.

آذری با اشاره به آمار رسمی از وجود ۷ میلیون حاشیه‌نشین در کشور، اظهار داشت: برآورد من از واقعیت موجود، بیش از ۱۶ تا ۲۰ میلیون نفر است. ما نه تعریف دقیقی از حاشیه‌نشینی داریم و نه داده‌های قابل اتکایی برای برنامه‌ریزی.

نماینده مردم قوچان و فاروج در مجلس شورای اسلامی، مشکل را فراتر از عدم توسعه‌یافتگی دانست و بیان کرد: ایران کشور توسعه‌نیافته‌ای نیست، اما دچار توسعه‌ای نامتوازن است. همین عدم تعادل باعث شده تا نتوانیم به‌درستی ابعاد حاشیه‌نشینی را بشناسیم.

وی با اشاره به نقش مجلس در اصلاح ساختارها گفت: در مجلس، به‌ویژه کمیسیون قضایی، در حال پیگیری تنقیح قوانین هستیم. یکی از دلایل شکل‌گیری حاشیه‌نشینی، تمرکز تصمیم‌گیری در پایتخت بوده که امروز تلاش شده بخشی از بودجه‌ها و اختیارات به استان‌ها منتقل شود.

آذری خاطرنشان کرد: مدیریت حاشیه‌نشینی نیازمند بازنگری جدی در قوانین است. دولت نیز باید در این فرآیند نقش‌آفرینی کند، چرا که فقدان چابکی در ساختار اجرایی، مانعی مهم در مقابله با گسترش حاشیه‌نشینی است.

او در پایان تأکید کرد: حاشیه‌نشینی تنها یک آسیب اجتماعی نیست، بلکه پدیده‌ای چندبعدی است که باید با نگاهی سیستماتیک و تلفیقی از تئوری، پژوهش و عمل به سراغ آن رفت. این همایش‌ها می‌توانند نقطه اتصال میان دانش و تصمیم‌سازی باشند.