ریشه حاشیه‌نشینی در مشهد زمین‌های وقفی و مدیریت ناکارآمد است

احسان عظیمی‌راد، در نخستین کنفرانس ملی چالش‌های حاشیه‌نشینی و فرصت‌های بازآفرینی که به میزبانی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد برگزار شد، با تأکید بر اهمیت موضوع حاشیه‌نشینی اظهار کرد: این معضل سال‌هاست گریبان‌گیر شهر مشهد و بسیاری از کلان‌شهرهای کشور است و اکنون به شهرهای کوچک نیز سرایت کرده است. باید برای این بحران، راه‌حل‌هایی جدی و فوری اندیشید.

نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به آمارهای ارائه‌شده از سوی رئیس شورای شهر مشهد گفت:  امروز جمعیت مشهد به بیش از ۶ میلیون نفر رسیده و آمار اتباع در حاشیه شهر نه یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار، بلکه نزدیک به یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار نفر است.

عظیمی‌راد با بیان اینکه یکی از موانع اصلی سامان‌دهی سکونتگاه‌های غیررسمی، وقفی‌بودن زمین‌هاست، تصریح کرد:تا زمانی که اراضی تحت تملک آستان قدس رضوی یا اوقاف باقی بماند و این نهادها در واگذاری سند همکاری نکنند، مشکلات ادامه دارد. عمده زمین‌های حاشیه فاقد سند رسمی‌اند و همین مسئله، گره کار است.

وی ادامه داد: یکی دیگر از چالش‌ها، نبود تعریف دقیق از محدوده حاشیه‌نشینی است. از سوی دیگر، طرح‌های تفصیلی و جامع شهری ناکارآمد بوده‌اند و دچار اصلاحات متعدد شده‌اند. در واقع، مشهد امروز در حال فروپاشی درونی است و این نتیجه مدیریت ناکارآمد و غیرعلمی در حوزه شهرسازی است.

نماینده مشهد افزود:در مردادماه نامه‌ای به رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس ارسال کردم و در پاسخ، دو راهکار پیشنهاد شد؛ نخست گسترش طرح تفصیلی شهری – مانند خیابان رسالت که با وجود شهری‌بودن، فاقد خدمات است – و دوم بازنگری طرح‌های توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی.

وی با اشاره به علل مهاجرت گسترده به مشهد گفت: فقدان اشتغال و خدمات در روستاها و شهرهای کوچک عامل اصلی مهاجرت به کلان‌شهرهاست. اتباع خارجی نیز بخشی از واقعیت اجتماعی شهر هستند که باید با نگاهی هم‌زمان فرصت‌محور و تهدیدمحور مدیریت شوند. ایجاد سازمان ملی مهاجرت، یکی از راهکارهای پیشنهادی برای کنترل این مسئله است.

عظیمی‌راد در پایان با اشاره به برنامه‌های آینده، پنج پیشنهاد به دانشگاه آزاد اسلامی ارائه داد و گفت: همکاری علمی با آستان قدس و اوقاف برای حل مشکل اراضی وقفی، تدوین طرحی ملی برای مدیریت مهاجرت داخلی ، بازنگری در مجموعه قوانین مرتبط با سکونتگاه‌های غیررسمی ، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین به‌ویژه هوش مصنوعی ، تشکیل و تقویت سازمان ملی مهاجرت برای مدیریت بهتر اتباع خارجی از جمله راهکار هایی برای ارائه عملکرد بهتر در این زمینه است.

او همچنین از تصویب طرح شهرهای اقماری مشهد در وزارت کشور خبر داد و گفت: امیدواریم با اجرای این طرح، بتوانیم برای همیشه پرونده حاشیه‌نشینی در مشهد را ببندیم.