مدیرعامل انجمن دیابت ایران در گفت‌وگو با پانا:
دیابت نوع ۲ در کودکان و نوجوانان افزایش یافت/ چاقی و کم‌تحرکی مهم‌ترین عامل ابتلا به دیابت
تهران (پانا) - مدیرعامل انجمن دیابت ایران، همزمان با روز جهانی دیابت از رشد چشمگیر دیابت نوع دو در میان کودکان و نوجوانان خبر داد و گفت: کاهش تحرک، استفاده بیش از حد از گوشی‌های هوشمند و اضافه‌وزن، نسل جدید را در معرض ابتلا به بیماری‌ای قرار داده که پیش‌تر مختص بزرگسالان بود.
کامران نیکوسخن همزمان با روز جهانی دیابت در گفت‌وگو با پانا از افزایش نگران‌کننده موارد دیابت در میان کودکان و نوجوانان، خبر داد و گفت: «متأسفانه امروزه شاهد بروز دیابت نوع دو که پیش‌تر به دیابت بزرگسالی معروف بود، در میان کودکان و نوجوانان هستیم. این موضوع ارتباط مستقیمی با سبک زندگی دارد چرا که کودکان امروز به‌دلیل زندگی ماشینی، کاهش تحرک و افزایش وزن در معرض خطر قرار گرفته‌اند.»
وی افزود: «متأسفانه بازی‌های فعال و پرتحرک کودکی جای خود را به گوشی‌های همراه و بازی‌های مجازی داده است. همین تغییر سبک زندگی باعث افزایش موارد دیابت نوع دو در کودکان شده است.»
دیابت نوع یک؛ بیماری خودایمنی که باید جدی گرفته شود
نیکوسخن درباره مکانیسم ایجاد دیابت نوع یک گفت: «در دیابت نوع یک، بیماری بر اثر یک اختلال خودایمنی ایجاد می‌شود. در این حالت سیستم ایمنی بدن که باید با ویروس‌ها مبارزه کند، اشتباهی به سلول‌های انسولین‌ساز لوزالمعده حمله می‌کند. هنوز علت دقیق این پدیده برای ما روشن نیست، اما می‌دانیم که زمینه ژنتیکی در فرد وجود دارد و معمولا یک عامل محیطی مانند استرس یا عفونت ویروسی این حمله را فعال می‌کند.»
وی ادامه داد: «وقتی این فرآیند ایمنی شروع می‌شود، سلول‌های انسولین‌ساز از بین می‌روند و در مدت کوتاهی علائم ظاهر می‌شوند. برخلاف دیابت نوع دو که ساکت و بی‌علامت است، دیابت نوع یک در کودکان با علائم شدید مانند کاهش وزن ناگهانی، پرادراری و تشنگی زیاد همراه است.»
هشدار به والدین درباره وجود علائم در کودکان
این متخصص غدد تأکید کرد: «اگر کودکی علائمی مانند کاهش وزن، پرادراری یا شب‌ادراری غیرعادی وجود دارد والدین باید فورا قند خون او را بررسی کنند. اگر تشخیص دیابت نوع یک به‌موقع انجام نشود و درمان با انسولین سریع آغاز نشود، ممکن است کودک دچار عارضه خطرناک کتواسیدوز دیابتی شود که حتی می‌تواند کشنده باشد.»
وی گفت: «گاهی خانواده‌ها تصور می‌کنند بچه سردی کرده و برایش نبات یا خوراکی‌های شیرین می‌دهند که وضعیت را بدتر می‌کند. این اشتباهات باعث وخامت اوضاع و ورود کودک به کما می‌شود.»
لزوم آگاهی عمومی و غربالگری در سطح جامعه
نیکوسخن با اشاره به اهمیت شناخت علائم دیابت در جامعه گفت: «در برخی کشورها مثل ایتالیا، غربالگری دیابت نوع یک در کودکان به‌صورت سالانه انجام می‌شود. در این روش قبل از بروز علائم، وجود آنتی‌بادی‌هایی که سیستم ایمنی علیه سلول‌های انسولین تولید می‌کند، بررسی می‌شود تا خطر ابتلا در آینده پیش‌بینی شود.»
وی ادامه داد: «پیش‌تر انجام این غربالگری‌ها توصیه نمی‌شد، چون درمانی برای پیشگیری وجود نداشت. اما امروز دارویی معرفی شده که در صورت شناسایی آنتی‌بادی‌ها قبل از بروز دیابت، می‌تواند روند ابتلا را تا دو سال به تأخیر بیندازد. هرچند این دارو پیشگیری صددرصدی نمی‌دهد، اما همین تأخیر دو ساله بسیار ارزشمند است. به‌عنوان مثال کودکی که قرار بود در پنج‌سالگی مبتلا شود، اگر در هفت‌سالگی بیمار شود، می‌تواند بهتر با بیماری کنار بیاید و همکاری بیشتری در کنترل دیابت داشته باشد.»
توصیه برای خانواده‌های دارای کودک دیابتی
وی درباره غربالگری در خانواده‌های دارای فرزند دیابتی گفت: «در گذشته اگر یکی از فرزندان خانواده مبتلا به دیابت نوع یک می‌شد، بررسی سایر فرزندان توصیه نمی‌شد، چون کاری برای پیشگیری نمی‌توانستیم انجام دهیم. اما امروز با وجود داروهای جدید، گایدلاین‌های بین‌المللی توصیه می‌کنند خواهر و برادرهای کودک دیابتی از نظر وجود آنتی‌بادی‌ها بررسی شوند. در مجموع، غربالگری برای خانواده‌هایی که یک کودک مبتلا دارند، امروز ضروری است.»
تغذیه و سبک زندگی؛ عوامل کلیدی در پیشگیری از دیابت نوع دو
نیکوسخن درباره نقش تغذیه در بروز دیابت نوع دو در بزرگسالان گفت: «در دیابت نوع دو، عوامل خطر متعددی نقش دارند. امروز توصیه می‌شود همه افراد بالای ۳۵ سال، حتی اگر سابقه خانوادگی ندارند، از نظر دیابت بررسی شوند و در صورت طبیعی بودن نتایج، هر سه سال یک‌بار مجددا غربالگری انجام دهند.»
وی ادامه داد: «افزایش وزن یکی از مهم‌ترین عوامل خطر است. بر اساس شاخص توده بدنی، در نژاد آسیایی افرادی که BMI بالاتر از ۲۳ دارند، در معرض خطر محسوب می‌شوند، به‌ویژه اگر با عواملی مانند فشار خون بالا، چربی خون زیاد، سابقه دیابت در خانواده یا بی‌تحرکی همراه باشد.»
اضافه وزن؛ دشمن اصلی سلامت متابولیک
نیکوسخن هشدار داد: «اگر از ما بپرسند مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از دیابت نوع دو چیست می‌گوییم نباید اضافه وزن پیدا کنیم. برخلاف تصور عموم، خوردن شیرینی به‌تنهایی عامل ابتلا نیست، بلکه اضافه وزن عامل اصلی است.»
وی افزود: «طبق اعلام فدراسیون بین‌المللی دیابت، هر یک کیلوگرم افزایش وزن خطر ابتلا به دیابت نوع دو را پنج درصد بالا می‌برد. یعنی فقط با چهار کیلو اضافه وزن، خطر تا ۲۰ درصد افزایش می‌یابد. برعکس، با کاهش وزن می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد. حتی دیده شده در مبتلایان به دیابت نوع دو، اگر بتوانند ۱۵ درصد از وزن بدنشان را کم کنند، بیماری تا حد زیادی کنترل یا حتی متوقف می‌شود.»
مدیرعامل انجمن دیابت ایران خاطرنشان کرد: «نقش وزن مناسب و تغذیه سالم چه در پیشگیری از دیابت و چه در کنترل آن، بسیار حیاتی است. خانواده‌ها باید سبک زندگی سالم را از دوران کودکی در فرزندان نهادینه کنند تا در آینده جامعه‌ای سالم‌تر و آگاه‌تر داشته باشیم.»
الهه کلهری
ارسال دیدگاه