مهم‌ترین‌ اتفاق‌ها و رویدادهای تئاتری سال 96 در یک نگاه

به گزارش ایران تئاتر ، فرقی نداردکه در چه زمینه و حوزه‌ای مشغول باشید؛ روزهای آغازین فروردین‌ماه به یُمن آمدن سال نو، برای همه ایرانی‌ها روزهای پُر جنب‌وجوشی ا‌ست و جملگی به اشکال مختلف برای گذراندن این روزهای ویژه مشغول برنامه‌ریزی هستند. از سویی دیگر این روزها معمولا جزو روزهایی محسوب می‌شود که بسیاری به مرور آنچه در طول سال گذرانده‌اند پرداخته و بعضی نیز برای سال جدید برنامه‌ریزی می‌کنند. در این بین اهالی تئاتر و فعالان عرصه نمایش نیز با مرور مهم‌ترین رویدادهای این حوزه و تمام خوب و بدهایی که اتفاق افتاده، با انگیزه‌ای دوچندان به پیشوار سال نو می روند.

آنچه مسلم است پرداختن به تمام رویدادها، جشنواره‌‌ها و اتفاق‌های تلخ و شیرین تئاتر در سال 96 از حوصله این سطور خارج است اما بی‌تردید در کنار تمام اتفاق‌های مهم و قابل توجه‌ای که در ادامه مرور خواهیم کرد، از یاد نخواهیم بُرد فقدان هنرمندانی همچون؛ علی رامز، پرویز بشردوست، عارف لرستانی، مجید واحدی‌زاده، محمدهادی نامور و.... را که کام اهالی تئاتر را تلخ کرد.

بهار 96؛ نوید دهنده روزهای خوب برای جامعه تئاتر

بدون شک به این خاطر که برای نخستین بار و به صورت رسمی روز 7 فروردین‌ماه سال 96 بعنوان روز ملی هنرهای نمایشی در تقویم ثبت شد، هنرمندان تئاتر فروردین‌ماه 96 را با برگزاری انواع نمایش‌های صحنه‌ای و خیابانی متفاوت‌تر از سال‌های قبل آغاز کردند و عملا تعطیلات نوروز برای جامعه تئاتر کشور از آغاز سال 96 شکل متفاوتی به خود گرفت. این روند امسال نیز با پیامی که به مناسبت روز ملی هنرهای نمایشی توسط استاد علی نصیریان تقریر شد و رونمایی پوستر این روز توسط استاد محموعلی کشاورز بصورت جامع‌تر و جدی‌تری دنبال شد. به عبارتی هنرمندان تئاتر یکی از مهم‌ترین رویدادهای این حوزه را در شش ماهه نخست سال 96 در همان روزهای تعطیل سال نو رقم زدند.

برگزاری ویژ‌ه برنامه کانون تئاتر خیابانی شامل نمایش‌های آیینی سنتی، نقالی، نوروزی‌خوانی، خیمه شب‌بازی و تئاترهای خیابانی با موضوع بهار در کنار اجرای بیش از 15 نمایش صحنه‌ای همچون؛ «بوف کور»، «مرگ آسید کاظم»، «شلتر»، «برلین»، «وارونه»، «بی پدر»، «عروسی خون»، «کافه پولشری»، «فصل بی‌عاری» و.... از همان روزهای آغازین سال در واقع مهم‌ترین اتفاق فروردین‌ماه 96 بود. فرآیندی که نتیجه مثبت آن را به وضوح می‌توان در برنامه‌های تئاتری‌ها در نوروز سال 97 نیز دید.

یکی دیگر از رویدادهای مهمی تئاتری در نخستین ماه سال 96 افتتاح موزه عروسک‌های گروه تئاتر آران به سرپرستی بهروز غریب‌پور در تالار فردوسی با حضور جمع زیادی از مسئولان و هنرمندان بود. غریب‌پور این موزه را با همکاری بنیاد رودکی طی 8 ماه آماده افتتاح کرد.

- در اتفاقی دیگر در این ماه که به پایان رسیدن انتظاری چندین ساله بود، اعلام خبر آغاز طراحی و ساخت موزه ملی تئاتر ایران توسط بهروز غریب‌پور بود. موزه‌ای زیر نظر این هنرمند کار طراحی و ساخت آن در ساختمانی سه طبقه‌ به مساحت ۷۵۰ مترمربع آغاز شده است.

- فروردین‌ماه 96 اما خوزستان پایتخت مقاومت ایران زمین نیز میزبان نخستین همایش ملی تئاتر خیابانی راهیان نور با عنوان «هنر دفاع» بود. همایشی که با هدف رونق‎بخشی به جریان راهیان نور به همت سازمان هنری و امور سینمایی دفاع مقدس کشور که وابسته به بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‎های دفاع مقدس کشور و در یادمان‎های دفاع مقدس استان خوزستان برگزار شد. در این همایش 12 گروه نمایشی با حضور هنرمندان گروه‌های برگزیده تئاتر خیابانی دفاع مقدس کشور از استان‎های تهران، کرمان، ‌ایلام،‌ کردستان و خوزستان با محوریت شهرهای آبادان و خرمشهر در مکان‌های شلمچه، موزه دفاع مقدس خرمشهر، روبروی مسجد جامع خرمشهر و در آبادان در یادمان شهدای اروند‌ و ‌انتهای بازار ته‌لنجی پذیرای کاروان‌های راهیان نور برگزاری است.

- در آخرین روز فروردین‌ماه 96 و پس اعلام اسامی کاندیدهای دریافت جایزه هنر انقلاب سال، مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی ایران با انتشار یادداشتی انتقادی با عنوان «چند جمله به خط بریل» از نادیده گرفتن شدن هنر و هنرمندان تئاتر و معرفی نشدن هیچ کاندیدایی از جامعه تئاتر کشور برای دریافت جایزه هنر انقلاب سال انتقاد کرد. ارمغان بهداروند در بخشی از یادداشت خود چنین نوشت: «منت خدای را عزوجل اما نمی‌دانم غیاب حتی یک نماینده از تئاتر را معلول کدام رویه بدانم! به مسعود شجاعی طباطبایی دوستانه و از سر ذوق تبریک می‌گویم و بی‌هیچ توضیح واضحاتی سکوت می‌کنم. برادران! بیشتر با تئاتر رفاقت کنید.»

- تا پیش از سال 96 معمولا در اردیبهشت‌ماه هر سال، بواسطه برگزاری جشن‌هایی تحت عنوان «اردیبهشت تئاتر ایران» که بهانه‌ای بود برای بزرگداشت روز جهانی تئاتر البته با یک ماه تاخیر، می‌شد گفت که مهم‌ترین رویدادی دومین ماه در سال برگزاری این برنامه‌ها‌ بود اما از سال 96 با توجه به ثبت روز ملی هنرهای نمایشی در روز 7 ماه مارس دیگری نیازی به برگزاری برنامه‌ای تحت عنوان «اردیبهشت تئاتر ایران» نبود. با این حال اما در دومین ماه فصل بهار 96 اتفاق‌های مهم در حوزه نمایش کم نبود. در میان اتفاق‌های تئاتری اردیبهشت ماه 96 که البته سهم استان‌ها بیشتر از پایتخت بود، می‌توان به «عملیاتی شدن ساخت پلاتوی تئاتر در 10 شهر استان خوزستان»، «افتتاح نخستین پردیس تئاتر مستقل در شهر مشهد» و «کلنگ‌زنی چهار پلاتو در شهرستان‌های جیرفت، کهنوج، زرند و بم در کرمان جنوب توسط مدیرکل هنرهای نمایشی» اشاره کرد.

- همچنین آیین رونمایی از سردیس زنده‌یاد اکبر رادی نمایشنامه‌نویس فقید کشورمان به همراه رونمایی از سردیس استاد ناصر مسعودی خواننده پیشکسوت گیلانی در فضای باز سبزه میدان شهر رشت با حضور جمعی از چهره‌های مطرح تئاتر از دیگر رویدادهای مهم دومین ماه سال 96 بود.

- به گزارش ایران تئاتر بهار 96 برای جامعه تئاتر کشور با انتشار خبر افتتاح تئاترشهر زاهدان در استان سیستان‌وبلوچستان بعنوان یکی از استان‌هایی که نیاز به حمایت‌های همه جانبه دارد، با حضور جمعی از هنرمندان، مسئولین و علاقه‌مندان به تئاتر، بعنوان یک اتفاق خوشحال کننده به پایان رسید. همچنین در این ماه از علی‌اصغر انصاف‌جو و محمدرضا هدایتی بعنوان دو هنرمند پیشکسوت تئاتر استان سیستان‌وبلوچستان تجلیل و از مجتبی رضایی، رامین رخ‌فروز، ذکریا ملازئی، صادق سهرابی، حکیم داد حسین‌بر، امید میر و سمیه شه‌بخش بعنوان فعالان تئاتر استان سیستان و بلوچستان با اهدای لوح سپاس و هدیه نقدی تقدیر شد.

تابستان 96؛ بازار تئاتر داغ‌تر از همیشه

- در نخستین ماه تابستان 96 افتتاح و آغاز بکار نخستین آکادمی ملی حرکت با اختصاص مکانی به نام بهرام ریحانی هنرمند فقید و شاخص پانتومیم در پردیس تئاتر تهران، نشست نخستین جشنواره رادیویی مدالیوم خسرو حکیم رابط و پاسداشت هفت دهه تلاش هنری استاد علی نصیریان را می‌توان مهم‌ترین رویدادهای حوزه نمایش عنوان کرد. آکادمی ملی حرکت نخستین فضای تخصصی و دایمی برای همه علاقه‌مندان هنر حرکت معاصر، فیزیکال تئاتر، مایم معاصر، پرفورمنس آرت و دیگر شاخه‌های هنر بدن و دراماتوژی حرکت است که ایده و طراحی آن توسط یاسر خاسب بازیگر، کارگردان و مسئول گروه بین‌المللی بدن دیوانه به مرحله بهره‌برداری رسید. همچنین در فضای درنظر گرفته شده برای این آکادمی علاوه بر یک فضای اداری یک پلاتوی اختصاصی نیز وجود دارد که به نام زنده‌یاد بهرام ریحانی نامگذاری شد. زنده‌یاد بهرام ریحانی که نام او به سبب اجرای طولانی‌ترین پانتومیم جهان (از تهران تا اصفهان) و اجرا بر قله دماوند در کتاب گینس نیز ثبت شده در سال 93 پس از طی یک سال مبارزه با بیماری سرطان و همزمان با اجرای نمایش «بی لالا» در تالار حافظ درگذشت.

- در این ماه جلسه‌ای با عنوان نخستین جشنواره رادیویی مدالیوم خسرو حکیم‌رابط در دفتر مدیرعامل خانه تئاتر تشکیل شد. در این نشست که با حضور حکیم‌رابط و پنج تن از اعضاء شورای سیاست‌گذاری از جمله محمدرضا اصلانی، اصغر همت، علی دهباشی، حمیدرضا افشار، علی بی‌غم، شکرخدا گودرزی و علی مرتضوی فومنی به عنوان طراح این جشنواره انتخاب شد.

- افتتاح تماشاخانه بهمن صادق‌پور همزمان با روز قلم بعنوان دومین سالن خانه تئاتر کاشان که در تابستان 96 مورد بهره‌برداری قرار گرفت یکی دیگر از اتفاق‌های خوشحال کننده برای جامعه تئاتر کشور بود. این تماشاخانه دومین سالن خانه تئاتر کاشان با ظرفیت 65 نفر است که به همت جوان‌های تئاتری این شهر آماده بهره‌برداری شد و با اجرای نمایش «چشم‌های بسته از خواب» نوشته محمد چرمشیر و کارگردانی سیدمجتبی جدی رسما آغاز بکار کرد.

- یکی از مهم‌ترین رویداد حوزه نمایش در نخستین ماه تابستان 96 پاسداشت هفت دهه تلاش هنری استاد علی نصیریان بر صحنه با حضور جمع کثیری از چهره‌های مطرح و شناخته شده فرهنگی هنر در سالن اصلی مجموعه تئاترشهر همزمان با اجرای نمایش «اعتراف» به کارگردانی شهاب حسینی بود. در این مراسم علی نصیریان کیکی که برای این مراسم در نظر گرفته شده بود را برید . پس از آن هدایایی از سوی اداره کل هنرهای نمایشی، عرت‌الله انتظامی و علی شیرازی به او اهدا شد. علی شیرازی نقاش شناخته شده کشورمان یک تابلو و از طرف عزت‌الله انتظامی نیز یک نسخه از کتاب «آقای بازیگر» به علی نصیریان اهداء شد.

-به گزارش ایران تئاتر از دیگر رویدادهای مهم حوزه تئاتر در تابستان 96 برپایی «نمایشگاه آثار زنده‌یاد داوود رشیدی» بود. نمایشگاه ویژه‌ای از مجموعه‌ای از پوسترهای نمایشی، عکس‌ها، لوازم شخصی، تندیس‌ها و نوشته‌های شخصی زنده‌یاد داوود رشیدی که همزمان با هشتادوچهارمین سالروز این هنرمند فقید با طراحی امیر اثباتی در سالن انتظار سالن اصلی مجموعه تئاترشهر برگزار شد. در روز افتتاح این نمایشگاه که با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیرکل هنرهای نمایشی برگزار شد، هنرمندان و چهره‌های شناخته شده و شاخص حوزه فرهنگ و هنر حضور بسیار پررنگی داشتند.

- در میان رویدادهای تئاتری در مردادماه سال 96 می‌توان از دعوت امام‌جمعه شهر بجنورد از مردم برای حضور در دوازدهمین جشنواره سراسری تئاتر رضوی و همچنین افتتاح نخستین تئاتر خصوصی با نام «تئاتر هامون» با مدیریت حسن معجونی با ظرفیت 260 نفر در شهر رشت را بعنوان دو اتفاق مهم در حوزه نمایش یاد کرد. خبر دعوت امام جمعه بجنورد از مردم برای حضور در دوازدهمین جشنواره سراسری تئاتر رضوی از این جهت قابل اهمیت بود که این برای نخستین بار بود که از تریبون نماز جمعه نمازگزاران و عموم مردم به دیدن تئاتر و حضور در یک جشنواره تئاتری دعوت می‌شدند.

- اولین نمایشگاه اسناد تصویری آثار اکبر رادی به همت بنیاد اکبر رادی با همکاری تماشاخانه ایرانشهر که در خانه هنرمندان ایران برگزار یکی دیگر از رویدادهای مهم این حوره در تابستان 96 بود. نخستین دوره نمایشگاه اسناد تصویری آثار استاد اکبر رادی در قالب عکس، گرافیک و تصویر با هدف گردآوری آثار و اسناد تصویری اکبر رادی مربوط به سال‌های گذشته و برپایی نمایشگاه به شکل مسابقه و خارج از مسابقه برگزار شد.

- راه‌اندازی و آغار بکار موسسه فرهنگی هنری «امید پیام دهکردی» در شرق استان گیلان (لاهیجان) با هدف بر تمرکززدایی در حوزه تئاتر و همچنین ایجاد فضای مناسب برای رشد و شکوفایی علاقه‌مندان این هنر توسط پیام دهکردی بازیگر و کارگردان مطرح و شناخته شده تئاتر کشور نیز از دیگر اتفاق‌های قابل توجه حوزه تئاتر در تابستان 96 بود.

- همچنین برگزاری نخستین جشنواره هنرهای نمایشی چرخ‌وفلک ویژه کودکان 3 تا 7 سال با ریاست حمید جبلی و دبیری شبنم قلی‌خانی به همت دفتر کودک و نوجوان موسسه هنرهای نمایشی تماشاگان از دیگر رویدادهای قابل توجه تئاتر در شهریورماه 96 بود. این جشنواره به صورت خصوصی و با انگیزه فعال‌سازی بخش خصوصی در این زمینه آغاز بکار کرد. نکته دیگر اینکه تنها سه جشنواره نمایشی در سرسر دنیا برای خردسالان وجود دارد و این نوع جشنواره تنها در کشورهای آلمان و آمریکا برگزار می‌شود و اکنون برای اولین بار این جشنواره در ایران کار خود را آغاز کردو قرار است در آینده به صورت بین‌المللی برگزار شود.

- برگزاری نخستین جشنواره تئاتر «پلاک» در شاهین‌شهر با موضوع دفاع مقدس نیز امسال قابل توجه بود. در این جشنواره که در آستانه هفته دفاع مقدس و با همکاری بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان اصفهان، سازمان فرهنگی ورزشی و تفریحی شهرداری شاهین‌شهر، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، بسیج هنرمندان، حوزه امام علی(ع) به مدت سه روز در شاهین‌شهر برگزار ‌شد، ۶ تئاتر صحنه‌ای، ۱۰ تئاتر خیابانی و 3 اثر برای نمایشنامه‌خوانی انتخاب شدند. آثار ارسالی به این جشنواره از شهرهای اصفهان، شاهین شهر، کاشان، نطنز، فلاورجان، فولادشهر، بهارستان، خمینی شهر بود.

- نصب دو کاشی ماندگار توسط سازمان میراث فرهنگی بر سر در خانه زنده‌یاد داوود رشیدی و همسر هنرمندش احترام برومند از اتفاق‌های قابل توجهی بود که در تابستان 96 رقم خورد. طرح نصب کاشی ماندگار بر سردر خانه‌های مفاخر به ‌منظور پیگیری کنوانسیون ۲۰۰۳ یونسکو که به پاسداری از میراث ناملموس بشری اشاره دارد، در دستور کار قرار گرفته است. در همین راستا سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سالروز درگذشت داوود رشیدی دو کاشی ماندگار به نام‌های احترام برومند و داوود رشیدی را بر سر در خانه این زوج هرمند نصب کرد.

- و نهایتا می‌توان گفت که افتتاح پردیس تئاتر شهرزاد بعنوان بزرگترین مجموعه خصوصی تئاتر کشور با سه سالن مجهز در آخرین ماه تابستان یکی دیگر از اتفاق‌های مهم تئاتر بود.

پاییز 96؛ آماده باش تئاتری‌ها برای حضور در چندین جشنواره مهم تئاتری

- برگزاری دومین همایش آثار برگزیده جشنواره‌های تئاتر استان‌ها امسال نیز یکی از مهم‌ترین رویدادهای تئاتری در پاییز محسوب می‌شد. چراکه با برگزاری این همایش عملا وضعیت آثاری که از سایر استان‌های کشور قرار است به مرحله نهایی جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر راه پیدا ‌کنند را روشن می‌کند. این همایش در آذرماه سال 96 نیز با دبیری اتابک نادری مدیر هماهنگی تئاتر استان‌های اداره کل هنرهای نمایشی در تهران برگزار شد. بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته در این همایش علاوه بر کارگردان‌‌ها، نویسندگان بومی منتخب نیز حضور داشتند. برگزاری چند نشست تخصصی و آموزشی با موضوع حضور و معرفی آثار نمایشی در عرصه بین‌الملل توسط چند تن از مدرسین مطرح و شناخته شده این حوزه برای هنرمندان حاضر در همایش و همچنین برگزاری نشست روسای انجمن‌های هنرهای نمایشی سراسر کشور با حضور ارمغان بهداروند مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی کشور در آخرین روز این همایش، از جمله برنامه‌های قابل توجه این همایش بود.

- آیین نکوداشت پروفسور احمد کامیابی‌مسک با حضور مدیرکل هنرهای نمایشی در شهر بیرجند (خراسان جنوبی) یکی از اتفاق‌های قابل توجه در حوزه تئاتر بود. در این مراسم که با حضور مسئولان بلندپایه استانی و همچنین مدیرکل هنرهای نمایشی و چند تن از هنرمندان شناخته شده تئاتر برگزار شد. در این مراسم همچنین از سند هویتی و سردیس پروفسور کامیابی‌مسک نیز رونمایی شد.

- افتتاح یکی از مجهزترین پلاتوهای تئاتر کشور در شهر ساری، پلاتویی با ظرفیت 200 تماشاگر بعنوان بزرگ‌ترین پلاتوی تئاتر در شمال کشور یکی از خبرهای خوبی بود که تئاتری‌های را در پاییز 96 بسیار خوشحال کرد. این پلاتو ویژگی‌هایی مانند قابلیت جابه‌جایی صندلی‌ها و طراحی و چیدمان صحنه و سالن توسط کارگردانان برای هر نمایش در نظر گرفته ‌شده که آن را نسبت به سالن‌های موجود منحصربه‌فرد می‌کند. همه اجزای این پلاتو ماژولار و قابل جابه‌جایی است و می‌تواند فضای مناسبی برای تمرین گروه‌ها باشد و هم بسته به نوع نمایش‌ها برای اجرای تئاتر مورد استفاده قرار گیرد. حتی برای گروه‌های موسیقی مدرن که شیوه اجرا و چیدمان سازهای‌شان متفاوت است نیز این سالن قابل استفاده است.

- حضور موفق ایران تئاتر در نمایشگاه مطبوعات در پاییز سال 96 را باید مهم‌ترین رویداد تئاتر در پاییز 96 دانست. این موفقیت از این جهت حائز اهمیت است که بار دیگر توانایی‌ها و جذابیت‌های تئاتر را آن هم در میان رسانه‌هایی قدرتمند و باسابقه به اثبات رساند. بیست‌وسومین دوره نمایشگاه مطبوعات کشور با حضور بیش از 940 رسانه در مساحتی بالغ بر13 هزار مترمربع از فضای مصلی تهران در 600 غرفه برگزار شد. در این نمایشگاه که به مدت یک هفته از 5 تا 12 آبان‌ماه بطول انجامید، بیش از ۸۰ رسانه در گروه‌ سیاسی و اقتصادی، ۸۰ رسانه در گروه فرهنگی و هنری، بیش از ۸۰ غرفه در گروه تخصصی، ۳۰ غرفه در گروه خانواده و ۲۰ غرفه در گروه دین و اندیشه به نمایشگاه مطبوعات امسال آمدند. علاوه بر این ادارات کل ارشاد استان‌ها و بیش از ۵۵ رسانه استانی، منطقه‌ای و محلی نیز حضور داشتند. در مراسم اختتامیه نمایشگاه مطبوعات به رسم همیشگی برترین و فعال‌ترین غرفه‌ها معرفی شدند و غرفه «ایران تئاتر» با وجود قرار گرفتن در یکی از نقاط کور نمایشگاه و محدودیت فضا نسبت به برخی از غرفه فرهنگی و هنری، به عنوان غرفه فعال معرفی شد.

- افتتاح تماشاخانه شانو با سرپرستی قطب‌الدین صادقی هم رویداد مهم دیگری بود که در پاییز 96 رقم خورد. تماشاخانه شانو با ظرفیتی در حدود یکصد تماشاگر و برخوردار از آخرین تجهیزات پیشرفته نور و صدا و امکانات صحنه، با سه پلاتوی تمرین و یک کافی‌شاپ در آکادمی تئاتر قطب‌الدین صادقی افتتاح ‌شد. این مجموعه سر آن دارد تا علاوه بر اجرای نمایش، کانونی فرهنگی و هنری برای آموزش اصول و مبانی بازیگری، و نیز هنر کارگردانی پیشرفته باشد.

زم ستان 96؛ جشنواره و جشنواره و جشنواره

اگرچه زمستان‌ها بواسطه برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر تقریبا اکثر رویدادهای تئاتری به گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌شود که تحت شعاع این رویداد بزرگ تئاتری قرار نگیرند اما در زمستان 96 در کنار برگزاری سی‌وششمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، اتفاق‌های قابل توجه دیگری نیز روی داده که از جمله می‌توان به برگزاری نخستین جشنواره تئاتر روح‌الله در استان اصفهان و همچنین برگزاری دومین جشنواره تئاتر خیابانی شرهانی در استان ایلام اشاره کرد. لازم به یادآوری است که مسئولان جشنواره تئاتر روح‌الله درصدد هستند تا در سال آینده این جشنواره را به صورت ملی و بین‌المللی برگزار کنند. این جشنواره در حال حاضر شامل دو بخش تئاتر (استانی) و نمایشنامه‌نویسی (کشوری) است.