تشریح راهکارهایی برای حل ناترازی بنزین

طبق برآورد‌های اولیه در زمینه جدول تبصره هدفمندی یارانه‌های انرژی بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کسری قطعی در این بخش وجود دارد که با توجه به محوریت و مصارف اساسی این بخش، باید در جهت تراز کردن جدول تبصره هدفمندی بودجه ۱۴۰۳ اقدامات فوری و جدی صورت گیرد. مهم‌ترین پارامتر تغییرکننده در این بخش، بحث بنزین است، در سال گذشته ایران صادرکننده بنزین بوده و حالا با ناترازی جدی و تشدید آن در سال ۱۴۰۳ روبه‌رو شده‌ایم.

اهمیت تمرکز بر اصلاحات فوری و کلیدی در زمینه جبران ناترازی بنزین و کاهش کسری بودجه تبصره هدفمندی یارانه‌ها اکنون مورد توجه جدی واقع شده است و اظهارنظرهای متفاوت و راهکارهای گوناگونی برای حل این ناترازی پیشنهاد می‌شود از تنوع‌بخشی به سبد سوخت مصرفی در کشور تا بهینه‌سازی خودروها وجلوگیری از تولید خودروهای پرمصرف از جمله این راهکارها است.

یک نماینده عضو کمیسیون انرژی مجلس معتقد است یکی از دلایل مصرف بالای بنزین در کشور این است که تنها 24 درصد خودروها از سی ان جی استفاده می‌کنند و سیاستگذاران کشور درحالی از صنعت خودروسازی حمایت می‌کنند که این صنعت هیچ انگیزه‌ای برای بهبود شرایط تولید و حرکت به سمت تولید خودروهای باکیفیت ندارد و در شرایط انحصاری و عدم رقابت وضعیت مصرف خودروهای داخلی به نحو نگران‌کننده‌ای بالا است.

رمضانعلی سنگدوینی، عضو کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌و‌گو با پانا، درباره‌ علت بروز معضل ناترازی بنزین در کشور و راهکار حل این مشکل گفت: «بنزینی که در حال حاضر در کشور تولید می‌شود مصرف می‌شود و حتی مصرف بیش از تولید است. برابری تولید و مصرف و حتی فزونی مصرف در حال حاضر باعث بروز مشکلاتی برای کشور شده است.»

خودروهای باکیفیت تولید کنیم
این نماینده‌ مجلس یازدهم در ادامه بیان کرد:« علت بروز این ناترازی این است که خودروهای کشور پر مصرف هستند باید اول به این سمت برویم که خودروهای با کیفیت در داخل تولید کنیم.»

بهینه‌سازی مصرف در همه سوخت‌ها ضروری است
وی افزود: «همچنین باید به سمت بهینه‌سازی مصرف سوخت برویم. در زمینه بهینه‌سازی مصرف سوخت در قانون برنامه‌ هفتم توسعه قید شده است که باید حتما عملیاتی شود. بنزین یکی از مباحث مربوط به بهینه‌سازی مصرف سوخت است و گاز، برق، آب و سایر انرژی‌ها نیز جز سایر بخش‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور هستند.»

خودروهای برقی هیبریدی وارد مدار سیستم حمل و نقل شود
عضو کمیسیون انرژی مجلس گفت: «نیروگاه‌ها و صنایع نیز باید به سمت بهینه‌سازی مصرف انرژی خود پیش بروند. از سوی دیگر باید به سمت متنوع‌سازی سبد سوخت در کشور برویم و خودروهای برقی هیبریدی وارد مدار سیستم حمل و نقل شود.»
سنگدوینی توضیح داد: «در مقابل باید تعداد خودروهای بنزینی را در کشور کاهش داد. در حال حاضر خودروهای کشور در هر 100 کیلومتر 10 تا 14 لیتر بنزین می‌سوزانند به همین دلیل باید به سمت تولید خودروهایی با مصرف بهینه در کشور حرکت کرد.»

24 درصد خودروهای کشور از سی ان جی استفاده می‌کنند
این نماینده مجلس یازدهم بیان کرد: «در حال حاضر فقط 24 درصد خودروهای شخصی موجود در کشور از گاز CNG استفاده می‌کنند. این درصد باید خیلی بیشتر از این باشد.»

ایران باید صادرکننده بنزین باشد نه واردکننده آن
سنگدوینی با بیان این که باید به سمت کاهش مصرف بنزین در کشور برویم گفت:«ایران باید صادرکننده بنزین باشد نه اینکه به واردکننده‌ آن تبدیل شود. در حال حاضر حدود نیمی از جمعیت کشورمان خودرو ندارند و در مقابل برخی از خانوارها هستند که حدود 10 خودرو داشته و بنزین کشور را با قیمت یارانه‌ای دریافت می‌کنند.»
وی با تاکید بر اینکه باید به این سمت برویم که عدالت در تخصیص یارانه‌ی بنزین را در کشور ایجاد شود و عدالت در مصرف سوخت را در کشور پیاده سازی کنیم، افزود: گاهی یک فرد چندین خودرو دارد و بنزین لیتری 1500 تومان را استفاده می‌کند و سایر مردم محروم جامعه که خودرو ندارند از این یارانه برخوردار نمی‌شوند.»
این نماینده مجلس معتقد است که اگر به سمت استفاده از خودروهای برقی رفته و کاهش مصرف سوخت در خودروها به صورت جدی دنبال شده و خودروسازان داخلی به سمت تولید خودروهایی بروند که مصرف سوخت را کاهش داده و در کنار آن به سمت سوخت‌های جایگزین مثل CNG و LPG حرکت شود، کاهش مصرف سوخت رخ خواهد داد و ناترازی ما تا حدود زیادی برطرف خواهد شد.
این نماینده مجلس یازدهم بیان کرد: «با انجام این اقدامات به تدریج واردات بنزین متوقف خواهد شد. دلیل مصرف بالای بنزین ما این است که ما از خودروسازان دولتی حمایت می‌کنیم که هیچ انگیزه‌ای برای بهبود کیفیت خودروهای تولیدی خود ندارند. باید رقابت در تولید خودرو در کشور ما وجود داشته باشد تا به سمت بهینه‌سازی و استاندارد کردن خودروهای خود پیش برویم.»

راهکارهای غیرقیمتی همچون تنوع بخشی به سبد مصرف انرژی در دستور کار قرار گیرد

محمدجواد توکلی، رییس سابق پژوهشکده اقتصادی وزارت اقتصاد، متنوع نبودن سبد مصرف انرژی در ایران را دلیل اصلی بالا بودن مصرف بنزین و گاز دانست و افزود: «مصرف سرانه انرژی در کشور در مقایسه با بسیاری از کشورها بالا نیست و در چنین شرایطی صرف افزایش قیمت بنزین و گاز نمی‌تواند به کاهش مصرف منجر شود و لازم است راهکارهای غیرقیمتی همچون تنوع بخشی به سبد مصرف انرژی و ایجاد جایگزین برای مردم در دستورکار قرار بگیرد.

موضوع ناترازی تولید و مصرف بنزین در بسیاری از کشورها از جمله ایران یک نگرانی قابل توجه است. یکی از عوامل کلیدی در ایجاد این ناترازی، وابستگی شدید خودروهای شخصی به بنزین به‌عنوان منبع اصلی سوخت آنهاست. این عدم‌تنوع در سبد سوخت خودروهای سواری باید در کنار مصرف بالای این خودروها برطرف شود. افزایش اتکا به واردات بنزین، همان‌طور که در لایحه بودجه ۱۴۰۳ مشهود است، ضرورت اصلاح این ناترازی را برجسته می‌کند.

برای جلوگیری از کاهش بیشتر منابع ارزی و کاهش اتکا به واردات بنزین، کشور نیاز به تمرکز بر اصلاح صنعت خودرو و تنوع‌بخشی به سبد سوخت دارد. در بودجه سال آینده میزان واردات و ناترازی بنزین به بیش از ۲.۶ میلیارد دلار واردات بنزین خواهد انجامید که نشان از وخامت و عمق بحران ناترازی بنزین دارد؛ در همین راستا باید سریعا به سمت اصلاح و اقدام فوی در جهت کاهش مصرف و کاهش ناترازی و در نتیجه کاهش واردات برویم. در این بین تمرکز بر اصلاح صنعت خودرو به‌عنوان متهم اصلی مصرف بالای بنزین و توسعه سوخت‌های جایگزین بنزین در اولویت اصلاحات باید قرار گیرد.