تنبیه فرزند، در وی ترس و اضطراب ایجاد می‌کند

بهار سراج، مدیر مرکز روانشناسی خانواده مهر شهرستان فیروزکوه در دبستان ابوعلی سینا شهرستان فیروزکوه با تاکید بر جلوگیری از تنبیه کودکان، گفت: کلید ارتباط با کودک گفت‌وگو است و گفت‌وگو و بازی با فرزند اصلاً مربوط به سن و سال خاصی نیست؛ والد می‌تواند از قبل از تولد فرزند و از دوران جنینی گفتگو را با او آغاز کند و در سنین اولیه آموزش ها را در قالب بازی و قصه گفتن به کودک بیاموزند، در مورد اشتباهات کودکان نکته‌ای را همواره باید مد نظر داشته باشیم که یک کودک سالم احتمال اینکه گاهی اوقات باب میل والدینش رفتار نکند بسیار است.

وی افزود: در هر صورت کودکی که از نظر جسمی در حال رشد است؛ از نظر فکری و رفتاری نیز در حال رشد بوده و در جریان رشد به یک استقلال طلبی می‌رسد که در دوران رشدی کودک متفاوت است. این استقلال طلبی باعث می‌شود گاهی اوقات کارهایی را انجام دهد که خلاف میل والدین است.

این روانشناس بیان کرد: گاهی عملی که کودک ما انجام داده و برخلاف میل والدین است واقعاً عمل اشتباهی نیست؛ فقط والدین با آن مخالف هستند، اما گاه این عمل ذاتاً عمل اشتباهی است. بنابراین اگر والدین می‌خواهند در برابر رفتاری که باب میلشان نبوده و در فرزندشان دیدند قضاوتی کنند یا تنبیهی انجام دهند اولین امری که باید مد نظرشان باشد این است آیا عمل کودک واقعاً نادرست و زیان بار بوده یا فقط باب میل والدین نبوده است، پس از آن والدین در خصوص کودکشان قضاوت کنند.

وی ادامه داد: یکی از روش‌هایی که والدین برای بازداری رفتار ناپسند انتخاب می‌کنند، روش تنبیه است؛ که پیامد نامطلوبی به همراه دارد ما می‌گوییم که تشویق و محرومیت هر دو می‌تواند برای رشد کودک مفید باشد اما هر دو روش باید به جا و به اندازه باشد.

سراج با بیان اینکه تنبیه خصوصا نوع بدنی زیان‌بار است و شاید کوتاه مدت جواب دهد، اما در بلندمدت می‌تواند کودک را دچار اضطراب و سرخوردگی در آینده کند، تصریح کرد: والد می‌تواند گاهی با حذف چیزی که کودک به آن علاقمند است کودک را محروم و گاهی با اضافه کردن یک چیز دیگر تشویق کند؛ به عنوان مثال وقتی کودکی اشتباهی می‌کند ما اگر توجه را کم کرده یا او را از بازی محروم کنیم و یا یک وسیله‌ای که دوست دارد را از او بگیریم اثرگذار خواهد بود.

وی با بیان اینکه این امر به منزله جریمه کردن است، افزود: تنبیه بدنی کودک اصلاً توصیه نمی‌شود؛ در هر صورت محرومیت و تشویق هر دو ابزارهای تربیتی هستند و تشویق هم اگر مثل محرومیت درست انجام نشود می‌تواند به جای این که مفید بوده زیان بار باشد، برای مثال کودکی که زیاد تشویق می‌شود بر مسیر تربیتی‌ تاثیرگذار خواهد بود؛ تشویق و محرومیت باید در حد خود رعایت شود.

این روانشناس بیان کرد: تنبیه فرزند، ترس و اضطراب ایجاد می‌کند و اگر تنبیه به موقع و سر جای خود نباشد، اثر لازم را نخواهد داشت و آسیب‌هایی را به دنبال دارد، تنبیه به مرور عادی‌سازی می‌شود مانند دوز دارو که بدن به آن مقدار مقاوم می‌شود و دکتر مجبور است دوز دارو و مقدار و شدتش را بالا ببرد؛ تنبیه نیز گاهی اوقات عادی می‌شود و والدین مجبورند آن را افزایش دهند، اما تا چه زمانی می‌توان این گونه ادامه داد؟

وی افزود: هدف ما از تشویق کردن افزایش یک رفتار خاص در کودکان و هدف از محرومیت حذف یک سری رفتارهای نادرست و ناپسند است و به همین دلیل باید بسیار دقت کنیم تشویق و تنبیه را چطور انتخاب می‌کنیم. به خاطر اینکه اگر میزان تنبیه و تشویق یا نوع و زمان استفاده از آن درست نباشد می‌تواند نتیجه عکس داشته باشد، کلید ارتباط با کودک گفت‌وگو و آموزش رفتار درست است و گفتگو با فرزند نقش کلیدی در رفتار او دارد.

سراج افزود: این گفت‌وگو نتایج متعدد و مطلوبی دارد که یکی از نتایجش این است که کودک از نظر هوشی، مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی و رشد زبانی و کلامی تقویت می‌شود.

بهار سراج، مدیر مرکز روانشناسی خانواده مهر با تاکید بر گفتگوی والدین در مورد روزمرگی‌ها با کودک خود مطرح کرد: باید در مورد خواسته‌ها و انتظارات گفتگو صورت گیرد، این گفت‌وگو به فرزند من کمک می‌کند و اعتماد به نفس او را افزایش می‌دهد؛ علاوه بر این به او کمک می‌کند که در بیشتر مواقع رفتار درست تر و مطلوب تری از او سر بزند و نیاز به محرومیت و تشویق کمتر شود؛ در این صورت کودک من به‌ طور شناختی کمتر سراغ کارهایی می‌رود که ما مجبور شویم محرومش کنیم و در نحوه رفتار اصولی به مهارت شناختی می‌رسد.

دانش‌آموز خبرنگار : محمدرادین رحیمی