اجرای پزشک خانواده حرکت به سوی دانشگاه نسل چهارم است

یونس پناهی به مدل‌ های بین ‌المللی در اجرای سیستم ارجاع صحیح در چهار مقوله پیش‌ بینی، پیشگیری، شخصی ‌سازی و مشارکت اشاره و اظهار کرد: حال باید دید یک سیستم ارجاع صحیح چگونه می‌ تواند این مدل را اجرا کند. اولین نکته، پیش ‌بینی تهدیدهای سلامت است. یک راه برای پیش ‌بینی صحیح که نتیجه آن با کمترین مداخله بیشترین اثربخشی را داشته باشد، جمع ‌آوری داده‌ های سلامت در سطح جامعه و خانواده است. این روش می ‌تواند درک درستی از سبک زندگی و عوامل ایجاد کننده فاکتورهای خطر به دست دهد.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با بیان اینکه امروزه فاکتورهای خطر بسیاری از بیماری‌ ها شناسایی شده است، تصریح کرد: اگر عوامل ایجاد‌کننده بیماری ‌ها که در سبک زندگی نهفته است شناخته شود و سپس با تکنولوژی ‌های نوین مانند هوش مصنوعی، امکان بروز فاکتور خطر و به دنبال آن بیماری پیش بینی شود، تا حد قابل توجهی از بروز بیماری با آموزش ‌هایی جهت اصلاح سبک زندگی جلوگیری می‌ شود.

پناهی تاکید کرد: بروز بسیاری از بیماری‌ ها به‌ خصوص بیماری‌ های واگیردار با علائم اولیه در یک سیستم ارجاع صحیح قابل کشف و ردیابی است.

وی به این سوال که آیا با یک پزشک عمومی می‌ توان داده‌ های پیش بینی‌ کننده قابل اعتماد به صورت Big Data تولید کرد، پاسخ داد: خیر، محققان باید در تعریف شاخص ‌های قابل اعتماد و همچنین ارائه یک پلتفرم هوشمند و آنالیز داده ‌ها سهیم باشند و به جای تحقیق در بیمارستان به تحقیق در جامعه روی بیاورند. در واقع یک سیستم ارجاع مبتنی بر داده ‌های هوشمندانه یک سیستم هشدار خواهد بود تا کشور از ورود بیماری ‌ها مطلع شود.

پیش ‌بینی تغییر رفتار مردم

وی به امکان پیش‌ بینی، تغییر رفتار مردم اشاره کرد و افزود: بسیاری از موارد مرتبط با سلامت روان در سطح خانواده‌ ها و حتی نسل ‌های جوان با یکی از سیستم ‌های ارجاع قابل پیش ‌بینی است. شیوع بیماری‌ های روانی در کشور حدود ۳۰ درصد است؛ اگر داده‌ های مورد نیاز پزشک خانواده با هماهنگی مراکز تحقیقاتی تهیه شود، درصد قابل توجهی از بیماری‌ های روانی قابل پیشگیری است. به عنوان مثال، استرس‌ های مزمن که در سن جوانی آغاز می ‌شود اگر داده‌ های آن جمع ‌آوری شود، با کمترین هزینه می ‌توان مداخله کرد و بار بیماری ‌های متعاقب آن را کاهش داد.

ضرورت تحقیقات پیشگیرانه

پناهی همچنین به مبحث پیشگیری اشاره و تصریح کرد: تحقیقات پیشگیرانه یعنی کشف یک پدیده و به دنبال آن پیدا کردن یک بیومارکر معتبر. تاکنون به این قسمت ورود نشده، اما سیستم ارجاع باید به مراکز تحقیقاتی وصل شود. در حال حاضر کوهورت ‌های مختلفی در سطح بیمارستان‌ ها فعال شده اند، در حالیکه برنامه پزشک خانواده می ‌تواند قوی ‌ترین و جامع ‌ترین کوهورت کشور از نظر بررسی ریسک فاکتورها باشد. نباید پس از بیماری اقدام به درمان کرد، بلکه باید رصد فاکتورهای خطر بر بروز بیماری‌ ها ارجحیت یابد.

وی با بیان اینکه محققان از جامعه دور هستند، چون نیروی لازم برای جمع آوری داده‌ ها را ندارند، افزود: اگر فعالیت‌ های پزشکان خانواده و سیستم ارجاع با مراکز تحقیقاتی و زیرساخت های موجود همگرا شود، نتیجه آن مداخله در تغییر رفتار است نه در واردات دارو.

شخصی سازی درمان

پناهی، مبحث سوم را شخصی سازی عنوان کرد و گفت: آنچه که در مجامع علمی درباره شخصی ‌سازی مطرح است، بیشتر معطوف به درمان‌ های مبتنی بر ژن ‌درمانی و سلول ‌درمانی است، اما شخصی ‌سازی در نظام ارجاع بیشتر مفهوم اطلاعات دقیق و صحیح از فرد است که این داده ها برای سطوح مختلف ارجاع در کمترین زمان ممکن در دسترس قرار گیرد.

وی یادآور شد: پرونده الکترونیک سلامت فرد باید تمامی اطلاعات لازم و گذشته فرد باشد تا در زمان نیاز جهت تصمیم‌ گیری قابل استفاده باشد.

حلقه گمشده بین مراکز تحقیقاتی و مراکز خدماتی سلامت

پناهی در ادامه حلقه گمشده میان مراکز تحقیقاتی و مراکز خدماتی سلامت را استفاده از ظرفیت نخبگان عنوان کرد و افزود: پایگاه‌ های داده ‌های قوی ایجاد شده است اما تحلیل صحیح که سیاستگذار و مردم بتوانند از آن بهره ببرند تا به امروز میسر نشده و چاره این کار پیشقدم بودن روسای دانشگاه‌ ها جهت ارتباط هرچه بیشتر زیر‌ساخت‌ های پژوهش با مراکز ارائه دهنده خدمت است.

وی با بیان اینکه تقسیم‌ بندی بیماری‌ ها بر اساس اطلاعات فردی مانند ژنتیک، سبک زندگی و حتی ارتباطات اجتماعی از جمله مواردی است که امروزه دنیا به آن توجه دارد، اظهار کرد: بنابراین ضرورت دارد داده ‌های سلامت برای هر فرد با استانداردهای لازم و با کمترین نقص جمع ‌آوری و جهت تصمیم‌ سازی توسط مراکز تحقیقاتی دانشگاهی آنالیز شود.

حرکت به سوی دانشگاه نسل چهار

پناهی در پاسخ به این سوال که چگونه با مشارکت در نظام پزشک خانواده بار بیماری کشور و به دنبال آن شاخص ‌های سلامت را توسعه داد، تاکید کرد: با آنالیز داده ‌های جمع شده از سیستم ارجاع و ارائه بازخورد به پزشکان خانواده می ‌توان در تصحیح بسیاری از رفتارهای مردم در حوزه سلامت اقدام کرد.

وی افزود: سیستم ارجاع یک قدم مهم جهت حرکت به سوی دانشگاه ‌های نسل 4 یا همان دانشگاه اجتماعی خواهد بود، به این شرط که تصمیم‌ گیران دانشگاهی به این امر معتقد باشند و برای فعال شدن زیرساخت ‌های تحقیقات در چنین برنامه‌ ای اهتمام کامل ورزند.