چالش‌ها و فرصت‌های دور جدید مذاکرات

تیم مذاکره کننده ایران به ریاست علی باقری از هشتم آذرماه با همراهی هیأتی از کارشناسان و متخصصان فنی گفت‌و‌گوها را با یک ابتکار عمل آغاز کرد که در پی آن پیشنهاد لغو تحریم‌ها و بازگشت ایران به اجرای تعهدات برجامی اش را با جزئیاتی قابل اجرا روی میز مذاکره گذاشت. مبنای پیشنهادات عملی تهران، پیش‌نویسی است که در هشت آذرماه توسط دولت جدید ایران تحویل داده شده است. این پیش‌نویس که حاصل اصلاحات مهم و اساسی پیش‌نویس شش دور گذشته مذاکرات و با تأکید بر خواسته‌های قانونی ایران طبق توافق 2015 است موضوع رفع مؤثر تحریم‌ها را پیگیری می‌کند و از سوی دولت جدید به سند مورد بحث در مذاکرات جاری تبدیل شده است. این در حالی است که هیأت‌های مقابل پس از مشورت در پایتخت‌ها از اواخر هفته گذشته به وین بازگشتند و چنانکه خبرها حکایت می‌کند آنها با پذیرش متن پیشنهادی تهران، درباره ابعاد اجرایی این پیشنهادها به بحث و گفت‌و‌گو نشسته‌اند و همزمان نیز جلسات کارگروه‌ها بعد از نشست کمیسیون مشترک برجام در پنجشنبه گذشته ذیل پیشنهادات ایران آغاز به‌کار کرده است.

سه پرده از یک نمایش

فارغ از آنچه این روزها در بحبوحه چانه زنی داغ وین، تحت تأثیر حضور جدی ایران و با پیگیری یک راهکار قابل اجرا به جریان افتاده است، مشارکت کم فروغ نمایندگان آلمان، انگلیس و فرانسه، سه کشور اروپایی طرف توافق در مذاکرات جاری است که پیشتر در به کار‌گیری عزم سیاسی خود برای حفظ توافق هسته‌ای از مجازات‌های فرامرزی امریکا، یک ناکامی تمام عیار را از سر گذرانده‌اند. تروئیکای اروپایی که تاکنون ضمن همراهی با تحریم‌های یکطرفه امریکا برای فشار به ایران نخواستند وعده‌های خود در برجام را فراتر از کاغذ ببرند، هم اکنون نیز در همراهی با واشنگتن رویکردی را در مذاکرات جاری در پیش گرفته‌اند که در سه پرده به نمایش در آمده است؛ از یک سو این سه کشور «فشار به چین و روسیه» را که تا اینجای کار در کنار ایران قرار گرفته و معترض به خواسته‌های نامعقول امریکا و کم کاری اروپا در روند اجرای برجام بوده‌اند، در دستور کار قرار داده‌اند تا امکان مانور ایران بر متن پیشنهادی خود و تحقق خواسته‌های معقولش برای رفع همه تحریم‌ها را محدود نمایند.

از سوی دیگر فشار به ایران از طریق بزرگنمایی خواسته‌های آن مورد توجه سه کشور اروپایی قرار گرفته تا به این ترتیب از طریق مانع تراشی، تیم مذاکره کننده ایران را برای به نتیجه رساندن گفت‌و‌گوها تحت فشار قرار دهند. پرده دیگر از نمایش تروئیکای اروپایی که در اجرایی کم فروغ اما هدفمندانه در مذاکرات جاری به صحنه کشیده شده است، جدا کردن راه خود از رویکردی است که «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خاجی اتحادیه اروپا به نمایندگی از اتحادیه اروپا نسبت به ایران در پیش گرفته است. رایزنی‌های دیپلماتیک «بورل» در حالی با مقامات بلندپایه کشورمان شتاب گرفته است که سه کشور اروپایی طرف برجام با نادیده گرفتن منافع اقتصادی ایران، از همراهی با خواسته‌های حداکثری امریکا ابایی ندارند. در حقیقت این سه کشور به‌جای گرفتن میانه کار برای تسهیل مسیر مذاکرات جاری ذیل تأمین خواسته‌های تهران، راهی را برگزیده‌اند که حتی صدای اعتراض سایر کشورهای اتحادیه اروپایی را نیز درآورده است. تردیدی وجود ندارد که قرار گرفتن تروئیکای اروپایی در کنار امریکا بیش از آنکه اهرم اثرگذاری برای به ثمررسیدن زودهنگام مذاکرات باشد، تنها بر اما و اگرها خواهد افزود و گفت‌و‌گوها را در نقطه آغاز به بیراهه خواهد کشاند. نشر اخبار گزینشی و بهره‌گیری از ظرفیت رسانه‌ای برای پیشبرد اهداف خود از جمله اقداماتی است که کشورهای اروپایی طرف برجام با اوج‌گیری تحولات وین در دستور کار خود قرار داده‌اند.

فضاسازی دروغین

تلاش پیدا و پنهان اروپا در خلال تحولات وین در حالی است که ورود هوشمندانه و معنادار ایران به صحنه مذاکرات نشان از آن دارد که برای حل عملی موضوع برجام به میدان آمده، مورد استقبال اغلب حاضران در وین از جمله نمایندگان چین و روسیه قرار گرفته است. چنانکه هیأت‌های اروپایی هم پس از مشورت با پایتخت‌ها نتوانسته‌اند در برابر پیشنهادات منطقی و متوازن ایران مقاومت کرده و در نهایت چاره کار را در آن دیده‌اند که با پذیرش پیش‌نویس ارائه شده، گفت‌و‌گوهای فنی را پیرامون آن آغاز کنند. این چنین است که بسته پیشنهادی ایران در فضایی واقع‌بینانه‌تر به جریان افتاده و زمینه را برای ورود همه طرف‌ها به گفت‌وگوهای جزئی‌تر فراهم کرده است. به معنایی دیگر با‌وجود تلاش جریان سازان که مدعی بودند، ایران قصد وقت کشی دارد، ابتکار عمل مقام‌های دیپلماتیک ایرانی نشان داده کشورمان تا چه اندازه در روند لغو تحریم‌ها و احیای برجام مصمم است. علی باقری، رئیس هیأت مذاکره کننده ایرانی در مذاکرات با گروه 1+4 روز گذشته در توئیتی به فضاسازی‌های جاری پیرامون مذاکرات وین اشاره کرده و تصریح داشته است که «فضاسازی دروغین خارج از اتاق مذاکره نمی‌تواند خللی در جدیت مذاکره کنندگان در رسیدن به توافقی که از حقوق و منافع ملت ایران صیانت کند، وارد کند».

فرصت طلبی رژیم صهیونیستی

در این هیاهو، صداهایی نیز شنیده می‌شود که حاکی از اراده فرصت طلبانه بازیگرانی همچون رژیم صهیونیستی است تا به بهانه‌های مختلف به این مذاکرات بتازد. به گزارش فارس، روزنامه صهیونیستی «هاآرتص» در پیامی که در صفحه توئیتری خود منتشر کرد، نوشت که صهیونیست‌ها به‌شدت انتظار شکست مذاکرات وین برای رفع تحریم‌ها و احیای برجام را می‌کشند و در تلاش هستند تا ایالات متحده را به تشدید تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی متقاعد کنند. به نوشته این رسانه صهیونیستی «تهیه و تنظیم حجمی از گزارش‌ها و سر و صداها پیرامون سیاست رژیم صهیونیستی درباره توافق هسته‌ای نشان می‌دهد که در اسرائیل نه تنها بی‌صبرانه در انتظار شکست مذاکرات وین هستند بلکه به‌شدت به اقدامات برای مانع‌تراشی در مسیر آن ادامه می‌دهند». از این‌رو به اعتقاد این رسانه صهیونیستی «بنی گانتز»، وزیر جنگ این رژیم و دیگر مقام‌های اسرائیلی با یک مفهوم جدید به واشنگتن سفر کرده‌اند و آن، ترغیب ایالات متحده برای تشدید تحریم‌ها و اعلام سناریوهای حمله در بحبوحه مذاکرات وین برای احیای توافق هسته‌ای است؛ هدفی که رسانه امریکایی «نیویورک تایمز» امکان عملی شدن آن را منتفی دانسته و نوشته است که رویکرد سختگیرانه دولت «بایدن» درباره ایران صرفاً هدفی برای آرام کردن مقامات اسرائیلی بوده است و نه نشان دادن عزمی جدی برای مقابله غیردیپلماتیک با ایران.

با این همه تیم جدید ایرانی در مذاکرات اخیر نشان داده قادر است بر نیروهای بحران‌ساز فرافکن فائق آید. حضور پرقدرت هیأت دیپلماتیک ایرانی در وین در این شرایط خاص فرصتی استثنایی است برای مهار قوایی که تخریب چهره ایران و در نتیجه داغ نگه داشتن تنور ایران ‌هراسی را مأموریت خود تعریف کرده‌اند.

منبع: ایران