علل بی‌خوابی و ارتباط آن با مزاج از دید طب سنتی

سعیده کمالی، کارشناس طب‌ سنتی در این باره گفت: علل بی‌خوابی از دیدگاه طب سنتی ناشی از سوء مزاج و در واقع خشکی مغز است، ولی خشکی مزاج مغز می‌تواند همراه با سردی و گرمی باشد، یعنی افرادی که مغزشان دچار سوء مزاج سرد و خشک یا گرم و خشک شده امکان دارد دچار اختلال شوند و افرادی که دارای مزاج سرد و تر یا گرم و تر هستند، می‌توانند راحت‌تر از افرادی که دارای مزاج سرد و خشک یا گرم و خشک هستند بخوابند.

کمالی خاطر‌نشان کرد: در طب‌سنتی علل بی‌خوابی شامل دو نوع ناشی از شدت سردی و گرمی است. ارتباط مزاج با خواب به این صورت است که هر چه رطوبت در مغز شخص بیشتر باشد، باعث بیشتر شدن خواب آن شخص می‌شود ولی زمانی که رطوبت در مغز یا بدن فرد کم باشد، خواب کمتری خواهد داشت.

وی افزود: افرادی که بی‌خوابی آن‌ها ناشی از سردی و خشکی است زمان خواب‌شان همانند مزاج‌های گرم و خشک اذیت نمی‌شوند و نسبتا راحت‌تر می‌خوابند و بعد از چند ساعت استراحت بدون هیچ علتی بیدار می‌شوند و دیگر نمی‌توانند بخوابند و ممکن است این افراد در خواب کابوس هم ببینند و با مصرف قهوه و چای مشکل آن‌ها بدتر می‌شود. در فصل‌های سرما هم‌ چون زمستان مشکل‌ آنها تشدید می‌شود و دسته دوم کسانی که مزاج سرد و خشک دارند در ابتدای خواب مشکل‌شان زیاد است و به آسودگی نمی‌توانند بخوابند و در ساعت‌های ۳بامداد به خواب می‌روند و هنگام صبح با مشکل مواجه می‌شوند و به راحتی نمی‌توانند بیدار شوند، و هم‌چنین در هوای سرد و مرطوب به راحتی می‌خوابند ولی در هوای گرم تابستان مشکل‌شان تشدید می‌‌شود.

این کارشناس بیان کرد: افرادی که به خشکی مغز مبتلا هستند اگر دمای اتاق‌شان را متعادل قرار دهند در کیفیت خواب‌شان تاثیر دارد و گرما، سرمای زیاد باعث بی‌خوابی در این افراد می‌شود.

‌کمالی افزود: همان‌گونه که این بیماری به دو دسته تقسیم می‌شود، درمانش هم به دو روش می‌باشد و برای درمان باید به مزاج فرد توجه شود، اما می‌توان برای درمان هر دو مزاج سوپ را تجویز کرد، همان‌طور که ابن‌سینا گفته‌‌اند درمان را با تغذیه آغاز کنید، یعنی تا می‌توانید با غذا درمان شوید نه دارو بنابراین ترکیبات سوپ به دلخواه فرد می‌تواند باشد و استفاده از ادویه تند توصیه نمی‌شود، زیرا درصد خشکی مزاج را افرایش می‌دهد و باعث کم خوابی می‌شود و برای درمان افراد سوداوی ترخون موثر است ولی برای افراد صفراوی «گرم و خشک» ترخون توصیه نمی‌شود، چون گرمی‌شان را تشدید می‌کند و خشکی‌شان افزایش می‌یابد.

وی تصریح کرد: روند درمان در افراد سوداوی کند است و صبوری افراد را می‌طلبد و دم‌نوش گل‌‌گاوزبان، سنبل‌الطیب، بهار نارنج برای درمان هر دو گروه موثر است و می‌توان از این گیاه‌هان به طور دمنوش یا محلول در آب و عصاره استفاده کرد و شربت خاک‌شیر نیز مناسب است و هرچه گیاه‌ تازه‌تر باشد، تاثیر مطلوب‌تری دارد و اگر گیاه کهنه باشد خواصش از بین می‌رود، افرادی که دارای مزاج سرد و خشک هستند و مشکل بی‌خوابی‌شان ناشی از سردی است می‌توانند از شنبلیله با عسل یا جوشانده شنبلیله را استفاده کنند و شانه زدن به سر بی‌خوابی ناشی از سردی را از بین می‌برد.

‌کمالی گفت: مهم‌ترین ریشه‌ها و دلایل بی‌خوابی را می‌توان در سبک زندگی جستجو کرد، زیرا تغذیه یکی از موارد سبک زندگی است و موارد دیگری که می‌توانند به اندازه تغذیه موثر باشد و حتی تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد، ولی امروزه درصد بسیار زیادی از مردم جهان از مشکل بی‌خوابی رنج می‌برند و حدود ۴۵ درصد این مشکل را دارند و این افراد برای درمان اختلال خواب‌شان از داروهای شیمیایی استفاده می‌کنند، امروزه درمان‌های بدون عوارض و سنتی وجود دارند که افراد می‌توانند با استفاده از آن ها خواب راحت و آرامی داشته باشند، و فقط کافیست به شیوه‌های طبیعی درمان توجه شود، و شیوه زندگی‌شان را تغییر دهند و اصطلاحا اصلاح سبک زندگی را انجام دهند.

ا‌ین کارشناس عنوان کرد: به دلیل کوتاه مدت بودن داروهای شیمیایی باید به طور مکرر استفاده شوند و بدن متحمل عوارض جانبی آن داروها می‌شود، عوارضی از قبیل: سردرد، درد عضلات، یبوست، خشکی دهان، سرگیجه، اختلال حافظه و ... بنابراین این مسئله باعث شده گروه بزرگی از افراد به سوی درمان‌های طبیعی و اصلاح سبک زندگی روی بیاورند.

وی ادامه داد: یکی از ورودی‌های بدن مسئله تغذیه می‌باشد که تغییر تغذیه جامعه از غذاهای طبیعی و سنتی به سوی غذاهای صنعتی و جدید و غربی باعث وجوده گروه بزرگی از مشکلات شده، استفاده از غذاهای کنسروی باعث ایجاد غلبه خلط سودا در بدن افراد می‌شود و همچنین استفاده از ادویه‌جات تند که اغلب به دلیل از بین بردن سردی غذا استفاده می‌کنند، باعث به وجود آمدن مشکلات جدیدی می‌شود و استفاده از هر دو گروه غذایی بسیار سرد و بسیار گرم باعث به وجود آمدن مشکلات زیادی می‌شوند و همچنین در بین نوشیدنی‌ها مصرف چای و قهوه و نوشیدنی های صنعتی باعث تشدید مشکل بی‌خوابی خواهند شد.

خبرنگار دانش آموز : ریحانه سعیدی